۱۷٬۱۳۹
ویرایش
محمدعلی جناح: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی | {{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی | ||
|عنوان = | |عنوان = محمدعلی جناح | ||
|سرشناسی = | |سرشناسی = | ||
|تصویر = محمد علی جناح.jpg | |تصویر = محمد علی جناح.jpg | ||
|نام کامل = | |نام کامل = محمدعلی جناح | ||
|لقب = قائد اعظم | |لقب = قائد اعظم | ||
|نسب = | |نسب = | ||
|زادروز = | |زادروز = ۸ ذیحجه ۱۲۹۳/ ۲۵ دسامبر ۱۸۷۶م | ||
|شهر تولد = کراچی | |شهر تولد = کراچی | ||
|کشور تولد = | |کشور تولد = | ||
|تاریخ درگذشت = | |تاریخ درگذشت = ۲۰ شهریور ۱۳۲۷/ ۱۱ سپتامبر ۱۹۴۸م | ||
|شهر درگذشت = | |شهر درگذشت = | ||
|کشور درگذشت = | |کشور درگذشت = | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|امضا = <!-- [[file:sign.jpg|70px]] --> | |امضا = <!-- [[file:sign.jpg|70px]] --> | ||
}} | }} | ||
'''محمدعلی جناح''' | '''محمدعلی جناح'''(۱۸۷۶-۱۹۴۸م)، معروف به '''قائد اعظم'''، رهبر جنبش استقلال و بنیانگذار [[پاکستان]]. برخی از نویسندگان [[شیعه]] او را در شمار شخصیت‌های سیاسی [[خوجه|خوجه اثناعشری]] ذکر کرده‌اند. | ||
== | == زندگینامه و خاندان == | ||
[[پرونده:مزار قائد.JPEG|بندانگشتی|مزار قائد یا آرامگاه محمد علی جناح]] | [[پرونده:مزار قائد.JPEG|بندانگشتی|مزار قائد یا آرامگاه محمد علی جناح]] | ||
محمدعلی جناح در ۸ | محمدعلی جناح در ۸ ذیحجه ۱۲۹۳ ق برابر با ۲۵ دسامبر ۱۸۷۶ در [[کراچی]] به دنیا آمد<ref> احمد، ص۳؛ برک‌و قریشی، ص۳۲؛ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ د. اردو، ج۱۹، ص۶۱.</ref> و در ۲۰ شهریور ۱۳۲۷ق برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۴۸م بر اثر بیماری درگذشت. در سوگش، چهل روز عزای عمومی اعلام شد.<ref> برک و قریشی، ص۲۳ـ۲۶؛ احمد، ص۱۰ـ ۱۱؛ گریوال، ص۲۲ـ۲۳؛ لودی، ص۱۵ـ۱۶</ref> مراسم تدفینش را سید انیس الحسنین بر اساس سنت شیعیان اثناعشری انجام داد.<ref>عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۳۶۱.</ref> جنازه او را در کراچی به خاک سپردند. آرامگاهش به مزار قائد معروف است. | ||
پدر و مادر جناح، پیش از تولد | پدر و مادر جناح، پیش از تولد محمدعلی، از روستای پانلی‌در کاتیاوار ایالت گجرات به بندر کراچی مهاجرت کردند. پدر جناح بازرگان و خوجه اسماعیلی بود. پدربزرگ او اهل پنجاب بود و با دختری از خوجه‌های اسماعیلی [[ازدواج]] کرده بود. فاطمه جناح، خواهر کوچک محمدعلی، خاندان خود را ایرانی‌‌تبار دانسته است.<ref> برک و قریشی، ص۳۲؛ احمد، ص۳ـ۴.</ref> | ||
== تحصیلات == | == تحصیلات == | ||
محمدعلی‌جناح در ۱۳۰۵/دسامبر۱۸۸۷ در مدرسه الاسلام سند آغاز به تحصیل کرد. پدرش مدتی وی را به مدرسه انجمن اسلام در بمبئی فرستاد، او چندی بعد به کراچی بازگشت.<ref> برک و قریشی، ص۳۴</ref> | محمدعلی‌جناح در ۱۳۰۵/دسامبر۱۸۸۷ در مدرسه الاسلام سند آغاز به تحصیل کرد. پدرش مدتی وی را به مدرسه انجمن اسلام در بمبئی فرستاد، او چندی بعد به کراچی بازگشت.<ref> برک و قریشی، ص۳۴</ref> | ||
محمدعلی در ۱۳۰۸/ ژانویه ۱۸۹۱ مدرسه را ترک کرد و نزد پدرش به بازرگانی پرداخت. ولی اندکی بعد این کار را رها کرد و به همان مدرسه بازگشت. سال بعد، پدرش او را برای تکمیل زبان انگلیسی به مدرسه تبلیغی کلیسا فرستاد. جناح تا پایان اکتبر همان سال در مدرسه مذکور درس خواند و در ربیع‌الآخر ۱۳۱۰/ آغاز نوامبر ۱۸۹۲ راهی لندن شد. مدتی در شرکت تجاری گراهام کارآموزی کرد اما موافق طبع او نبود، دیری نگذشت که آنجا را رها کرد و به تحصیل در رشته حقوق و فراگیری وکالت در کانون وکلای لندن (کانون لینکلن)، روی آورد و تا شوال ۱۳۱۲/ آوریل ۱۸۹۵ تحصیلات خود را به پایان رساند. در این سالها، او عضو فعال جامعه مسلمانان انگلستان بود.<ref> | محمدعلی در ۱۳۰۸/ ژانویه ۱۸۹۱ مدرسه را ترک کرد و نزد پدرش به بازرگانی پرداخت. ولی اندکی بعد این کار را رها کرد و به همان مدرسه بازگشت. سال بعد، پدرش او را برای تکمیل زبان انگلیسی به مدرسه تبلیغی کلیسا فرستاد. جناح تا پایان اکتبر همان سال در مدرسه مذکور درس خواند و در ربیع‌الآخر ۱۳۱۰/ آغاز نوامبر ۱۸۹۲ راهی لندن شد. مدتی در شرکت تجاری گراهام کارآموزی کرد اما موافق طبع او نبود، دیری نگذشت که آنجا را رها کرد و به تحصیل در رشته حقوق و فراگیری وکالت در کانون وکلای لندن (کانون لینکلن)، روی آورد و تا شوال ۱۳۱۲/ آوریل ۱۸۹۵ تحصیلات خود را به پایان رساند. در این سالها، او عضو فعال جامعه مسلمانان انگلستان بود.<ref> برک و قریشی، ص۳۴ـ۳۵، ۳۷ـ ۳۸، ۴۲؛احمد، ص۴</ref> | ||
جناح در ۱۳۱۴/۱۸۹۶، در بیست سالگی، | جناح در ۱۳۱۴/۱۸۹۶، در بیست سالگی، به عنوان جوان‌ترین فارغ‌التحصیل هندی، به مقام وکالت دست یافت<ref>احمد، ص۴؛ اقبال لاهوری، مقدمه سروش، صسیوسه.</ref> وی در همان سال به [[هند]] بازگشت و در کراچی اقامت کرد و در ۱۴ ربیع‌الاول ۱۳۱۴/ ۲۴ اوت ۱۸۹۶، به عنوان تنها وکیل مدافع مسلمان، همکاری با دادگاه عالی بمبئی را آغاز کرد. او به سبب شایستگیهایش در حرفه وکالت، در ۱۳۱۸/ ۱۹۰۰ به عنوان قاضی عالی‌رتبه دیوان عالی بمبئی انتخاب شد، اما این سِمَت را نپذیرفت و به وکالت ادامه داد.<ref> برک و قریشی، ص۴۲ـ۴۳؛ منصوری، ص۱۱۸.</ref> | ||
== ورود به سیاست == | == ورود به سیاست == | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
=== استقلال پاکستان === | === استقلال پاکستان === | ||
جناح، به برنامه خود برای بازسازی تشکیلات | جناح، به برنامه خود برای بازسازی تشکیلات و گسترش پایگاه مردمی حزب مسلم‌لیگ در میان مسلمانان شبه قاره ادامه داد و حزب را به جایگاهی رساند که در انتخابات دی ۱۳۲۴ شمسی برابر با دسامبر ۱۹۴۵ ـ ژانویه ۱۹۴۶ تقریباً همه کرسیهای مسلمانان را به دست آورد.<ref> رجوع کنید به گریوال، ص۱۸ـ۱۹؛ عایشه جلال، ص۳۵ـ۱۷۳؛ جامعه مسلمانان سراسر هند</ref> او فعالانه در مذاکرات استقلال شرکت کرد و در ۲۲ـ۲۳ مرداد ۱۳۲۶ شمسی برابر با ۱۴ـ۱۵ اوت ۱۹۴۷، تأسیس دولت [[پاکستان]] اعلام شد و جناح فرمانداری کل و ریاست مجمع مؤسسان [[پاکستان]] را برعهده گرفت. زمانِ کوتاه ریاست و اقتدار وی در دولت پاکستان ۲۳ مرداد ۱۳۲۶ - ۲۰ شهریور ۱۳۲۷ برار با ۱۵ اوت ۱۹۴۷ ـ ۲۱ سپتامبر ۱۹۴۸ صرف نظارت بر استقرار نهادهای حکومتی شد.<ref> برک و قریشی، ص۲۳ـ۲۶؛ احمد، ص۱۰ـ ۱۱؛ گریوال، ص۲۲ـ۲۳؛ لودی، ص۱۵ـ۱۶.</ref> | ||
== جناح و جماعت خوجه اثناعشری== | == جناح و جماعت خوجه اثناعشری== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
== اظهارنظرهای گوناگون== | == اظهارنظرهای گوناگون== | ||
بیشتر پژوهشگران و نویسندگان پاکستانی از جناح تصویری از یک اسطوره خلل‌ناپذیر و قهرمان ملی ارائه می‌دهند، اما روشنفکران و نویسندگان هندی، جناح را رهبر بورژوازی و ابزار سیاست استعماری انگلیسی می‌دانند که به پشتیبانی استعمار، هندوستان یکپارچه را دو پاره کرد<ref> رجوع کنید به احمد، ص۱۹ـ۳۲.</ref> | |||
هم‌چنین عده‌ای با استناد به شواهدی از | هم‌چنین عده‌ای با استناد به شواهدی از سالهای نخست زندگی او، به‌ویژه در غرب، جناح را سکولار و غربگرا معرفی کرده و برخی با تکیه بر سخنرانیها و رفتار وی در سالهای پایانی زندگی‌اش، او را مسلمانی معتقد به شریعت و فراتر از آن، مدافع آمیختگی دین با سیاست و حتی اصولگرا خوانده‌اند. دسته‌ای از متشرعان نیز، با تکیه بر پاره‌ای مستنداتِ نه چندان قوی از زندگی او در غرب، به سبب سستی در عمل به شریعت اسلام و داشتن اندیشه سیاسی التقاطی (آمیختن اسلام با دموکراسی و تأکید بر حقوق اقلیتهای غیرمسلمان)، به راه افراط رفته و او را کافر قلمداد کرده‌اند.<ref> رجوع کنید به احمد، ص۱۹۳ـ۲۰۲.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||