روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رُوح‌ُ القُدُس''' به‌معنای روح پاک از موجودات مقرب الهی است که درباره حقیقت آن، اختلاف‌نظر وجود دارد. [[جبرئیل]]، موجودی از [[عالم امر]]، [[انجیل]]، [[اسم اعظم خدا]]، عقل فعال، روح الارواح، اقنوم سوم و موجودی بالاتر از [[ملائکه]] مصداق آن معرفی شده است.  

در منابع دینی وظایفی همچون آفرینش موجودات، ابلاغ [[وحی]] به [[پیامبران]]،  یاری رساندن به [[مؤمنان]]، وسیله [[عبادت]] و [[توبه]] به درگاه خدا، مبدأ علم [[پیامبران]] و منشأ القاء حکم و علم به [[اهل بیت(ع)]] و [[شفاعت]] در [[روز قیامت]] به روح‌القدس نسبت داده‌ شده است.

درباره حقیقت روح‌القدس نظرات مختلفی ارائه شده است:

* جبرئیل: تعدادی از [[مفسران]] روح‌القدس را [[جبرئیل]] دانسته و درباره نامگذاری جبرئیل به روح‌القدس گفته‌اند همچنان که روح بدن را زنده می‌کند جبرئیل با آوردن وحی بر [[پیامبران]] دین را زنده می‌کند<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref> و به دلیل کامل‌تر بودن روحانیتش، بر دیگر ملائکه شرافت دارد از این‌رو نام روح‌القدس بر او اختصاص یافته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref> در بعضی از روایات نیز نام‌گذاری جبرئیل به روح‌القدس تأیید شده است.<ref>سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۸۴؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸۹، مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۲۱.</ref>

* موجودی از [[عالم امر]]: [[علامه طباطبایی]] روح‌القدس را موجودی غیر از [[ملائکه]] می‌داند که گاه به پاکی و گاه به امانت توصیف شده و فرشتگان را در رساندن [[وحی]] به [[انبیا]] همراهی می‌کرده است. او در ذیل آیه ۸۵ [[سوره اسراء]] [[روح]] را از موجودات عینی و از عالم امر می‌داند که با کلمه «کن» یا «ایجاد» شناخته می‌شود و وجودش قائم به ذات خداوند است. این موجود گاه با ملائکه همراه می‌شود و گاه حقیقتی است که در همه انسان‌ها دمیده می‌شود و زمانی همراه با مؤمنان یا در تماس با انبیا الهی است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۳، ص۱۹۵-۱۹۸.</ref>  

* بزرگ [[فرشتگان الهی]]: در روایتی از [[امام صادق (ع)]] فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و [[میکائیل]] معرفی شده است که همراه [[پیامبر اسلام(ص)]] بوده و به او خبر می‌داده است و پس از پیامبر(ص)، همراه [[امامان شیعه]] است و آنان را قوت و توفیق می‌بخشد.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۲۵۴.</ref>

*[[انجیل]]: گفته شده ابن زید از مفسران روح‌القدس را [[انجیل]] دانسته همان‌گونه که در آیه ۵۲ [[سوره شوری]] بر [[قرآن]] نیز کلمه روح اطلاق شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۳۰۸؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.</ref>

*[[اسم اعظم]]: برخی از مفسران منظور از روح‌القدس را اسم اعظم خدا می‌دانند که [[عیسی مسیح]] با آن مردگان را زنده می‌کرد.<ref> طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۳۰۸؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰.</ref>

* روح الارواح: در برخی از آثار [[عرفا]]، از روح‌القدس به عنوان روح الارواح نام برده شده که مخلوق خدا نیست بلکه وجهی خاص از وجوه خدا و وجودش به آن قائم است. آنها بر اساس آیه ۲۹ [[سوره حجر]] که خدا هنگام خلق انسان از روح خود در او دمید، روح‌القدس را همان روح‌الله می‌دانند که روح مخلوقات به آن قائم است.<ref>حیدر آملی، جامع الاسرار، ۱۳۴۷ش، ص۶۸۸-۶۹۰، علی‌پور، «روح‌القدس» ۱۳۹۴ش، ص۴۳۳-۴۳۷.</ref>

در ادبیات [[مسیحی]] روح‌القدس، اقنوم سوم از اقانیم سه‌گانه (پدر، پسر و روح‌القدس) است که در مرتبه‌‌ای متأخر از پدر و پسر قرار دارد و برای کمک و همراهی [[عیسی مسیح]] فرستاده شد. روح‌القدس نزد مسیحیان شخصیتی الهی دارد که دارای فکر، احساس، اراده و... است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۷۷ش، ص۷۴.</ref> متکلمان مسیحی درباره الوهیت روح‌القدس اختلاف‌نظر دارند. بعضی از آنان که به «مخالفان روح‌القدس» شهرت داشتند شخصیت الهی روح‌القدس را انکار می‌کردند.<ref>مک گراث، درآمدی بر الهیات مسیحی، ۱۳۸۵ش، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref> برخی دیگر بر این باورند که روح‌القدس موجود مستقلی نیست بلکه تجلی خدا است و الوهیتش را مورد تأکید قرار می‌دهند.<ref> سلیمانی اردستانی، درآمد بر الهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref>

در [[کتاب مقدس]] از جمله کارهایی که به روح‌القدس نسبت داده شده است نقش او در آفرینش موجودات، حیوانات و انسان است. برخی از [[مسیحیان]] معتقدند بدون روح‌القدس نه دنیایی پدید می‌آمد و نه مخلوقی و نه انسانی.<ref>علی‌پور، «روح‌القدس» ۱۳۹۴ش، ص۴۳۴.</ref>

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.