پرش به محتوا

اهواز: تفاوت میان نسخه‌ها

۸۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۷ نوامبر ۲۰۱۷
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۹: خط ۱۹:
|شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و...
|شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و...
}}
}}
'''اهواز''' مرکز استان [[خوزستان]]، از شهرهای قدیمی شیعی است. مهاجرت قبایل شیعی شناخته شده از [[عراق]]، وجود یاران و وکلای امامان(ع)، حضور حکومت های شیعی همچون [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]]، مسجد و قدمگاه منصوب به [[امام رضا]](ع) و آرامگاه [[علی بن مهزیار]] از جمله دلایل اهمیت این شهر شیعی است.
'''اهواز''' مرکز استان [[خوزستان]]، از شهرهای قدیمی شیعی است. مهاجرت قبایل شیعی شناخته شده از [[عراق]]، وجود یاران و وکلای امامان(ع)، حضور حکومت های شیعی همچون [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]]، مسجد و قدمگاه منتسب به [[امام رضا]](ع) و آرامگاه [[علی بن مهزیار]] از جمله دلایل اهمیت این شهر شیعی است.


== نمای کلی ==
== نمای کلی ==
خط ۲۷: خط ۲۷:
در مورد وجه نام‌گذاری چنین نقل شده که «خوجی‌ها» یا «خوزی‌ها» که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به «خوجستان وازار» و «هوجستان وازار» یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط ساسانیان، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۹،</ref>{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آن‌ها را بنا کرد هریکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را دریکی جای داد و بازاریان را در دیگری، لذا شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷}}
در مورد وجه نام‌گذاری چنین نقل شده که «خوجی‌ها» یا «خوزی‌ها» که از طوایف اصیل ایرانی هستند، در اراضی اطراف کارون به کشت نیشکر پرداخته و توانستند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و به‌واسطه رونق کار نیشکر به «خوجستان وازار» و «هوجستان وازار» یعنی بازار خوزی‌ها شهرت یافت. با سقوط ساسانیان، اعراب، خوجی و هوجی را به جمع مکسر عربی درآورده، «اهواز» نامیدند و گاه نیز آن را سوق الاهواز خطاب می‌کردند.<ref>بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخ ایران، ۱۳۷۳ش، ص۱۹۹،</ref>{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آن‌ها را بنا کرد هریکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را دریکی جای داد و بازاریان را در دیگری، لذا شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷}}
یاقوت حموی نیز واژه خوز را با هوز، هویزه و اهواز هم ریشه دانسته که اعراب نام اهواز را هم بر کل خوزستان اطلاق می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴</ref>
یاقوت حموی نیز واژه خوز را با هوز، هویزه و اهواز هم ریشه دانسته که اعراب نام اهواز را هم بر کل خوزستان اطلاق می‌کردند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴</ref>
نام این شهر در زمان قاجار، بندر ناصری بوده است. در شهریور [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی]] به تصویب هیئت‌وزیران نام اهواز برای مرکز استان برگزیده شد.<ref>علم، انقلاب اسلامی در اهواز،۱۳۸۶ش، ص۳۶، </ref>
نام این شهر در زمان قاجار، بندر ناصری بوده است. در شهریور [[سال ۱۳۱۴هجری شمسی|سال ۱۳۱۴ش]] به تصویب هیئت‌وزیران نام اهواز برای مرکز استان برگزیده شد.<ref>علم، انقلاب اسلامی در اهواز،۱۳۸۶ش، ص۳۶، </ref>
== تاریخ ==
== تاریخ ==
=== پیش از اسلام ===
=== پیش از اسلام ===
اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است. این شهر توسط [[اردشیر]] (۲۲۴ م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰،</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴</ref>بنا شده است. این شهر در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی در این منطقه بود. این شهر پیش از اسلام یکی از کانون‌های [[مسیحیت]] در ایران و از اسقف‌نشین‌های خوزستان محسوب می‌شد.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲</ref>
اهواز یکی از کهن‌ترین شهرهای [[ایران]] است که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴ م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰،</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴</ref>بنا شده است. این شهر در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی در این منطقه بود. این شهر پیش از اسلام یکی از کانون‌های [[مسیحیت]] در ایران و از اسقف‌نشین‌های خوزستان محسوب می‌شد.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲</ref>
در اکثر کتاب‌های تاریخی متقدم از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۶، مؤلف مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۶۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۵</ref> و در بعض دیگر «هوزمسیر»<ref>ابن فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ ق، ص۴۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۷۲</ref>، یا هرمزدان اردشیر<ref>دینوری، اخبارالطوال،۱۳۶۸ش، ص۴۵.</ref> و یا هرمشیر<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴؛ حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰</ref> و... یادکرده‌اند.
در اکثر کتاب‌های تاریخی متقدم از این شهر با نام «هرمز اردشیر»<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۶۰۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ ق، ج۲، ص۴۱؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۰۴؛ مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۶، مؤلف مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۶۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۵</ref> و در بعض دیگر «هوزمسیر»<ref>ابن فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ ق، ص۴۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۷۲</ref>، یا هرمزدان اردشیر<ref>دینوری، اخبارالطوال،۱۳۶۸ش، ص۴۵.</ref> و یا هرمشیر<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۴؛ حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بی‌تا، ص۴۰</ref> و... یادکرده‌اند.


=== دوران اسلامی ===
=== دوران اسلامی ===
اهواز در زمان خلافت [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و مقارن با حکومت «[[یزدگرد]] (۶۳۲ – ۶۵۲م، ۱۱ – ۳۱ق) آخرین پادشاه [[ساسانی|ساسانیان]]، توسط [[مسلمانان|مسلمان]] فتح شد. فرماندهی سپاه مسلمین را [[حرقوص بن زهیر]]<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۵۰</ref> یا [[ابو موسی اشعری]]<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲ ق، ص۱۰۱؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۴۳</ref> به عهده داشت. مرزبان حکومت ساسانی در زمان فتوحات مسلمانان «[[هرمزان]]» بود که در همین منطقه از مسلمانان شکست خورد و شهر به دست اعراب مسلمان افتاد. در کتب تاریخی متقدم جزئیات فتح ذکر شده است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱؛ مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶، ابن کثیر؛ البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۵۵۰؛ قمی، تاریخ قم،۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲م، ص۱۰۰؛ و...</ref>
اهواز در زمان خلافت [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و مقارن با حکومت [[یزدگرد]] (۶۳۲ – ۶۵۲م، [[۱۱ هجری قمری|۱۱ – ۳۱ق]]) آخرین پادشاه [[ساسانی|ساسانیان]]، توسط [[مسلمانان|مسلمان]] فتح شد. فرماندهی سپاه مسلمین را [[حرقوص بن زهیر]]<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۵۰</ref> یا [[ابو موسی اشعری]]<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲ ق، ص۱۰۱؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۴۳</ref> به عهده داشت. مرزبان حکومت ساسانی در زمان فتوحات مسلمانان [[هرمزان]] بود که در همین منطقه از مسلمانان شکست خورد و شهر به دست اعراب مسلمان افتاد. در کتب تاریخی متقدم جزئیات فتح ذکر شده است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱؛ مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶، ابن کثیر؛ البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۵۵۰؛ قمی، تاریخ قم،۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲م، ص۱۰۰؛ و...</ref>


در مورد زمان دقیق فتح اهواز توسط مسلمین، اختلافاتی در منابع متقدم به چشم می‌خورد و این اختلاف از سال ۱۶ق تا ۲۳ق متغیر می باشد.<ref>یعقوبی در کتاب تاریخ خود زمان فتح این شهر را سال ۲۳ ه.ق (یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳) می‌داند، طبری آن را سال ۱۹ ه.ق (بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱)، صاحب مجمل التواریخ و القصص وقوع آن را در سال ۲۰ ه.ق (مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶) ، ابن اثیر آن را در سال ۱۷ ه.ق (ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶)، ابن کثیر فتح مسلمین را در سال ۱۶ ه.ق (ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲) و ابن حجر عسقلانی سال ۱۸ ه.ق (ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ ق، ج۷، ص۲۶۹) را برای تاریخ فتح اهواز مطرح می‌کند.</ref>
در مورد زمان دقیق فتح اهواز توسط [[مسلمانان]]، اختلافاتی در منابع متقدم به چشم می‌خورد و این اختلاف از سال ۱۶ق تا ۲۳ق متغیر می باشد.<ref>یعقوبی در کتاب تاریخ خود زمان فتح این شهر را سال ۲۳ ه.ق (یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۲۳) می‌داند، طبری آن را سال ۱۹ ه.ق (بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱)، صاحب مجمل التواریخ و القصص وقوع آن را در سال ۲۰ ه.ق (مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بی‌تا، ص۲۷۶) ، ابن اثیر آن را در سال ۱۷ ه.ق (ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶)، ابن کثیر فتح مسلمین را در سال ۱۶ ه.ق (ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲) و ابن حجر عسقلانی سال ۱۸ ه.ق (ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ ق، ج۷، ص۲۶۹) را برای تاریخ فتح اهواز مطرح می‌کند.</ref>


==تشیع در اهواز==
==تشیع در اهواز==
تشیع در اهواز به قدمت تشیع در قم بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و رجالی شیعه قابل اثبات است.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل‌ گرفته است. و اخبار و اقوالی در این باره در منابع آمده است.
تشیع در اهواز به قدمت تشیع در قم بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و رجالی شیعه قابل اثبات است.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل‌ گرفته است.


==== کارگزاران معروف ====
==== کارگزاران معروف ====
از شخصیت‌های مشهور شیعه که در این منطقه به جایگاه ولایت و قضاوت رسیده‌اند، می‌توان به [[عبدالله بن عباس]]، که از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود، اشاره کرد<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> و یا می‌توان از [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام در اهواز یاد کرد. همو که بعدها به عنوان یکی از رهبران قیام شیعی توابین مطرح شد. امام (ع)در طی نامه‌ای برای او، نصایحی در زمینه‌های گوناگون ازجمله قضاوت، ارسال می کند.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref>{{یادداشت|بخش‌هایی از این نامه را قاضی نعمان مصری در دعائم الاسلام آورده است. با توجه به نام و موضوع این کتاب، چنان برمی‌آید که این نامه حاوی مطالبی در باب احکام حلال و حرام، اموری در باب قضا و از این قبیل وصایا بوده است}}
از شخصیت‌های مشهور شیعه که در این منطقه به جایگاه ولایت و قضاوت رسیده‌اند، می‌توان به [[عبدالله بن عباس]]، که از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود، اشاره کرد<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> و یا می‌توان از [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام در اهواز یاد کرد. همو که بعدها به عنوان یکی از رهبران قیام شیعی توابین مطرح شد. امام (ع)در طی نامه‌ای برای او، نصایحی در زمینه‌های گوناگون ازجمله قضاوت، ارسال می کند.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref>{{یادداشت|بخش‌هایی از این نامه را قاضی نعمان مصری در دعائم الاسلام آورده است. با توجه به نام و موضوع این کتاب، چنان برمی‌آید که این نامه حاوی مطالبی در باب احکام حلال و حرام، اموری در باب قضا و از این قبیل وصایا بوده است}}
در اوائل قرن دوم هم می‌توان به کارگزارانی چون «[[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]» که در زمان [[مروان حمار]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۳۴۱</ref> و «[[عبدالله بن نجاشی]]» از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود.{{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به [[امام صادق]] (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان «[[الرساله الاهوازیه]]» یا «رساله عبدالله بن نجاشی» شهرت یافته است}}، اشاره نمود.
در اوائل قرن دوم هم می‌توان به کارگزارانی چون [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]] که در زمان [[مروان حمار]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۳۴۱</ref> و [[عبدالله بن نجاشی]] از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود.{{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به [[امام صادق]] (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان [[الرساله الاهوازیه]] یا رساله عبدالله بن نجاشی شهرت یافته است}}، اشاره نمود.


====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها====
====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها====
از قرن اول هجری بعضی از قبایل عرب شیعی، از [[عراق]] به‌خصوص [[کوفه]] به اهواز مهاجرت کردند. قبایلی چون «[[بنی اسد]]»، «[[عبدالقیس]]» و «[[آل رسان]]» و... که با انتخاب اهواز به‌عنوان محل سکونت خود زمینه ساز گسترش تشیع در منطقه اهواز شدند<ref>هدایت پناه و خانجانی، مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن های دوم و سوم هجری، ص۹</ref> و نقش خاندان‌هایی همچون «[[آل مهزیار]]» و «[[ابن حماد]]» و قبیله «عبدالقیس»، «[[آل حضینی]]» و «آل رسان» در پرورش یاران و [[وکلای امامان]]، عالمان و متفکران شیعی، کاملاً مشهود است. همچنین می توان به نقش حکومت‌های شیعی که در این منطقه به حکمرانی پرداختند، از جمله به [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]] اشاره نمود.
از قرن اول هجری بعضی از قبایل عرب شیعی، از [[عراق]] به‌خصوص [[کوفه]] به اهواز مهاجرت کردند. قبایلی چون [[بنی اسد]]، [[عبدالقیس]] و [[آل رسان]] و... که با انتخاب اهواز به‌عنوان محل سکونت خود زمینه ساز گسترش تشیع در منطقه اهواز شدند<ref>هدایت پناه و خانجانی، مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن های دوم و سوم هجری، ص۹</ref> و نقش خاندان‌هایی همچون [[آل مهزیار]] و [[ابن حماد]] و قبیله عبدالقیس، [[آل حضینی]] و آل رسان در پرورش یاران و [[وکلای امامان]]، عالمان و متفکران شیعی، کاملاً مشهود است. همچنین می توان به نقش حکومت‌های شیعی که در این منطقه به حکمرانی پرداختند، از جمله به [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]] اشاره نمود.


====اصحاب و وکلای امامان====
====اصحاب و وکلای امامان====
خط ۶۴: خط ۶۴:
* [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع).<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹</ref>
* [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع).<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹</ref>
* [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷)</ref>
* [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع).<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷)</ref>
همچنین می‌توان به حضور و نقش شعرایی چون «[[دعبل خزایی]]» و «[[ابن سکیت]]» و «[[سید حمیری]]» که مدتی را در این شهر سکونت داشتند، اشاره نمود.
همچنین می‌توان به حضور و نقش شعرایی چون [[دعبل خزایی]] و [[ابن سکیت]] و «[[سید حمیری]]» که مدتی را در این شهر سکونت داشتند، اشاره نمود.
{{مسیر حرکت امام رضا}}
{{مسیر حرکت امام رضا}}


====سفر امام رضا(ع)====
====سفر امام رضا(ع)====
[[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز و برخی از شهرهای اطراف آن گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر زجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. این مکان محل دفن علی بن مهزیار اهوازی است<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین المللی قرآن، ایقنا] </ref>و همچنین قدمگاه های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. این موضوع نفوذ تشیع قبل از حضور امام و عمق تاثیر حضور امام در گسترش [[تشیع]] آن منطقه را بازتاب می‌دهد.
[[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز و برخی از شهرهای اطراف آن گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر زجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. این مکان محل دفن علی بن مهزیار اهوازی است<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین المللی قرآن، ایقنا] </ref>و همچنین قدمگاه‌های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. این موضوع نفوذ تشیع قبل از حضور امام و عمق تاثیر حضور امام در گسترش [[تشیع]] آن منطقه را بازتاب می‌دهد.


====موقعیت حساس جغرافیایی====
====موقعیت حساس جغرافیایی====
اهواز با توجه به همجواری با [[عراق]]، در مسیر دسترسی [[ایران]] به عراق بوده و این موقعیت جغرافیایی و همچنین قرار گرفتن در مسیر شهرهای شیعه‌نشین چون [[قم]] و... می‌توانسته است در انتقال و تبادل [[حدیث]] و دانش بین علمای قم و اهواز نقش داشته باشد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، ص۱۸</ref>
اهواز با توجه به همجواری با [[عراق]]، در مسیر دسترسی [[ایران]] به عراق بوده و این موقعیت جغرافیایی و همچنین قرار گرفتن در مسیر شهرهای شیعه‌نشین چون [[قم]] و... می‌توانسته است در انتقال و تبادل [[حدیث]] و دانش بین علمای قم و اهواز و نفوذ تشیع در این شهر نقش داشته باشد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به مقاله: هدایت پناه، خانجانی، محمدرضا، قاسم، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری»، ص۱۸</ref>


===مرکز علمی در اهواز===
===مرکز علمی در اهواز===
خط ۸۱: خط ۸۱:


== آرامگاه علی بن مهزیار ==
== آرامگاه علی بن مهزیار ==
از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز می‌توان به آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]، که از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بود، اشاره کرد.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۱ ق، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۲۶۵، ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱ </ref> این بنا که در منطقه قدیمی شهر واقع شده و تغییرات و تعمیرات فراوانی در گذشت زمان بر روی آن صورت گرفته است.
از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]است، او از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بوده است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۱ ق، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۲۶۵، ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱ </ref> این بنا که در منطقه قدیمی شهر واقع شده و تغییرات و تعمیرات فراوانی در گذشت زمان بر روی آن صورت گرفته است.


==اهواز و انقلاب اسلامی==
==اهواز و انقلاب اسلامی==
از فعالیت های مردم اهواز در پیشبرد انقلاب اسلامی می توان به نقش و جایگاه روحانیون فعال اهوازی ازجمله آیت‌الله میر سید علی بهبهانی، آیت‌الله سید مرتضی علم الهدی، آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، آیت‌الله موسوی جزایری، آیت‌الله سید علی شفیعی و... و نقش مردم آن در سازمان‌دهی انجمن‌های مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش، اشاره کرد و بدین‌وسیله فعالیت‌های خود را برای رهبری مردم و مبارزه با حکومت شاه پی گرفتند.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰ </ref>
از فعالیت‌های مردم اهواز در پیشبرد انقلاب اسلامی می‌توان به نقش و جایگاه روحانیون فعال اهوازی ازجمله آیت‌الله میر سید علی بهبهانی، آیت‌الله سید مرتضی علم الهدی، آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، آیت‌الله موسوی جزایری، آیت‌الله سید علی شفیعی و... و نقش مردم آن در سازمان‌دهی انجمن‌های مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش، اشاره کرد و بدین‌وسیله فعالیت‌های خود را برای رهبری مردم و مبارزه با حکومت شاه پی گرفتند.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰ </ref>
 
بعد از پیروزی انقلاب، در شهریور [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|سال ۱۳۵۹ش]]، جنگ [[عراق]] علیه [[ایران]] آغاز شد. عراق به فاصله چند روز، با پیشروی در خاک ایران و گرفتن چند شهر [[خوزستان]] ازجمله [[خرمشهر]]، [[بستان]]، [[هویزه]] و [[سوسنگرد]]، خود را به پشت دیوارهای شهر اهواز رساند <ref>[https://www.tic.ir/fa/news/news-imported-4593 تاریخ جنگ تحمیلی، روز شمار آغاز تهاجم زمینی عراق به ایران، سامانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]</ref>؛ اما با مقاومت شدید مردم رو به رو گشته و در 15 کیلومتری شهر در منطقه دب حردان متوقف شد<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز] </ref>؛ که بعدها نیروهای انقلاب، در چندین عملیات ازجمله [[عملیات بیت‌المقدس]]، [[طریق‌القدس]]، عملیات شکست حصر سوسنگرد و... محاصره شهر اهواز را شکستند.<ref>[http://sahadem.aja.ir/Portal/Home/ سایت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس]</ref>
در این میان نقش محوری و فرماندهی اهواز در مدیریت و پشتیبانی ۸سال دفاع مقدس برجسته است؛ از جمله مدیریت جنگ و همچنین سامان دهی نیروهای اعزامی وانتقال آن‌ها به خطوط مقدم. به همین علت، اهواز نوک پیکان حمله عراق قرار داشت و بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپاره‌ای علیه این شهر صورت گرفت که در پی این حملات خسارت‌ها و آسیب‌های فراوانی به شهر وارد شد.<ref> [https://www.m،%20https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز] </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرق نیوز] </ref>


بعد از پیروزی انقلاب، در شهریور [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|سال ۱۳۵۹ش]]، جنگ [[عراق]] علیه [[ایران]] آغاز شد. عراق به فاصله چند روز، با پیشروی در خاک ایران و گرفتن چند شهر [[خوزستان]] ازجمله [[خرمشهر]]، [[بستان]]، [[هویزه]] و [[سوسنگرد]]، خود را به پشت دیوارهای شهر اهواز رساند <ref>[https://www.tic.ir/fa/news/news-imported-4593 تاریخ جنگ تحمیلی، روز شمار آغاز تهاجم زمینی عراق به ایران، سامانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]</ref>؛ اما با مقاومت شدید مردم رو به رو گشته و در 15 کیلومتری شهر در منطقه «دب حردان» متوقف شدند<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز] </ref>؛ که بعدها نیروهای انقلاب، در چندین عملیات ازجمله [[عملیات بیت‌المقدس]]، [[طریق‌القدس]]، عملیات شکست حصر سوسنگرد و... محاصره شهر اهواز را شکستند.<ref>[http://sahadem.aja.ir/Portal/Home/ سایت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس]</ref>
در این میان نقش محوری و فرماندهی اهواز در مدیریت و پشتیبانی ۸سال دفاع مقدس برجسته است؛ از جمله مدیریت جنگ و همچنین سامان دهی نیروهای اعزامی وانتقال آن ها به خطوط مقدم. به همین علت، اهواز نوک پیکان حمله عراق قرار داشت و بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپاره‌ای علیه این شهر صورت گرفت که در پی این حملات خسارت ها و آسیب های فراوانی به شهر وارد شد.<ref> [https://www.m،%20https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز] </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرق نیوز] </ref>


==پانویس==
==پانویس==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۷۶۲

ویرایش