Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۷۶۳
ویرایش
اهواز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
|شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و... | |شخصیت‌ها =[[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[حسن و حسین بن سعید بن حماد]] و... | ||
}} | }} | ||
'''اهواز''' مرکز استان | '''اهواز''' مرکز استان [[خوزستان]]، از شهرهای قدیمی شیعی است. مهاجرت قبایل شیعی شناخته شده از [[عراق]]، وجود یاران و وکلای امامان(ع)، حضور حکومت های شیعی همچون [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]]، مسجد و قدمگاه منصوب به [[امام رضا]](ع) و آرامگاه [[علی بن مهزیار]] از جمله دلایل اهمیت این شهر شیعی است. | ||
== نمای کلی == | == نمای کلی == | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==تشیع در اهواز== | ==تشیع در اهواز== | ||
نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل گرفته است. و اخبار و اقوالی در این باره در منابع آمده است. | تشیع در اهواز به قدمت تشیع در قم بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و رجالی شیعه قابل اثبات است.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> نفوذ [[تشیع]] در اهواز، به سبب کارگزارن معروف و مهاجرت قبایل و خاندان های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با کوفه و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل گرفته است. و اخبار و اقوالی در این باره در منابع آمده است. | ||
==== کارگزاران معروف ==== | ==== کارگزاران معروف ==== | ||
از شخصیت‌های مشهور شیعه که در این منطقه به جایگاه ولایت و قضاوت رسیده‌اند، می‌توان به [[عبدالله بن عباس]]، که از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود، اشاره کرد<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> و یا می‌توان از [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام در اهواز یاد کرد. همو که بعدها به عنوان یکی از رهبران قیام شیعی توابین مطرح شد. امام (ع)در طی نامه‌ای برای او، نصایحی در زمینه‌های گوناگون ازجمله قضاوت، ارسال می کند.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref>{{یادداشت|بخش‌هایی از این نامه را قاضی نعمان مصری در دعائم الاسلام آورده است. با توجه به نام و موضوع این کتاب، چنان برمی‌آید که این نامه حاوی مطالبی در باب احکام حلال و حرام، اموری در باب قضا و از این قبیل وصایا بوده است}} | از شخصیت‌های مشهور شیعه که در این منطقه به جایگاه ولایت و قضاوت رسیده‌اند، می‌توان به [[عبدالله بن عباس]]، که از سوی [[امام علی]](ع)، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود، اشاره کرد<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> و یا می‌توان از [[رفاعه بن شداد]]، قاضی منصوب امام در اهواز یاد کرد. همو که بعدها به عنوان یکی از رهبران قیام شیعی توابین مطرح شد. امام (ع)در طی نامه‌ای برای او، نصایحی در زمینه‌های گوناگون ازجمله قضاوت، ارسال می کند.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶</ref>{{یادداشت|بخش‌هایی از این نامه را قاضی نعمان مصری در دعائم الاسلام آورده است. با توجه به نام و موضوع این کتاب، چنان برمی‌آید که این نامه حاوی مطالبی در باب احکام حلال و حرام، اموری در باب قضا و از این قبیل وصایا بوده است}} | ||
در اوائل قرن دوم هم می‌توان به کارگزارانی چون «[[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]» که در زمان [[مروان حمار]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۳۴۱</ref> و «[[عبدالله بن نجاشی]]» از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود.{{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به [[امام صادق]] (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان «[[الرساله الاهوازیه]]» یا «رساله عبدالله بن نجاشی» شهرت یافته است}}، اشاره نمود | در اوائل قرن دوم هم می‌توان به کارگزارانی چون «[[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]» که در زمان [[مروان حمار]]، به‌طرف داری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی‌تا، ج۲، ص۳۴۱</ref> و «[[عبدالله بن نجاشی]]» از قبیله [[بنی اسد]] که از سوی منصور حاکم اهواز بود.{{یادداشت|وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به [[امام صادق]] (ع) نوشت و در آن مسائلی پرسید و امام پاسخ او را داد. این پاسخ امام، در منابع با عنوان «[[الرساله الاهوازیه]]» یا «رساله عبدالله بن نجاشی» شهرت یافته است}}، اشاره نمود. | ||
====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ====خاندان‌ها، قبایل و حکومت‌ها==== | ||
از قرن اول هجری بعضی از قبایل عرب شیعی، از [[عراق]] به‌خصوص [[کوفه]] به اهواز مهاجرت کردند | از قرن اول هجری بعضی از قبایل عرب شیعی، از [[عراق]] به‌خصوص [[کوفه]] به اهواز مهاجرت کردند. قبایلی چون «[[بنی اسد]]»، «[[عبدالقیس]]» و «[[آل رسان]]» و... که با انتخاب اهواز به‌عنوان محل سکونت خود زمینه ساز گسترش تشیع در منطقه اهواز شدند<ref>هدایت پناه و خانجانی، مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن های دوم و سوم هجری، ص۹</ref> و نقش خاندان‌هایی همچون «[[آل مهزیار]]» و «[[ابن حماد]]» و قبیله «عبدالقیس»، «[[آل حضینی]]» و «آل رسان» در پرورش یاران و [[وکلای امامان]]، عالمان و متفکران شیعی، کاملاً مشهود است. همچنین می توان به نقش حکومت‌های شیعی که در این منطقه به حکمرانی پرداختند، از جمله به [[آل بریدی|آل برید]] و [[مشعشعیان|مشعشیان]] اشاره نمود. | ||
====اصحاب و وکلای امامان==== | ====اصحاب و وکلای امامان==== | ||
برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) دراهواز زندگی می‌کردند. تعدادی از آنان، از مؤلفان شیعی در قرن دوم و سوم محسوب می | برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) دراهواز زندگی می‌کردند. تعدادی از آنان، از مؤلفان شیعی در قرن دوم و سوم محسوب می شدند؛ از جمله: | ||
* [[محمد بن مخلد اهوازی]]. از اصحاب و راویان امام جعفر صادق(ع).<ref> کلینی، الکافی، ج۷، ص۵۵۰</ref> | * [[محمد بن مخلد اهوازی]]. از اصحاب و راویان امام جعفر صادق(ع).<ref> کلینی، الکافی، ج۷، ص۵۵۰</ref> | ||
* [[عبدالله بن محمد اهوازی]]، از اصحاب موسی بن جعفر (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷</ref> | * [[عبدالله بن محمد اهوازی]]، از اصحاب موسی بن جعفر (ع).<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
====سفر امام رضا(ع)==== | ====سفر امام رضا(ع)==== | ||
[[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز و برخی از شهرهای اطراف آن گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر زجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. این مکان محل دفن علی بن مهزیار اهوازی است و همچنین قدمگاه های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. این موضوع نفوذ تشیع قبل از حضور امام و عمق تاثیر حضور امام در گسترش [[تشیع]] آن منطقه را بازتاب می‌دهد. | [[امام رضا]](ع) در سفر خود از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز و برخی از شهرهای اطراف آن گذر نمود<ref>برای آشنایی بیشتر زجوع کنید به: عرفان منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ ش، ص۴۷</ref> پس از عبور ایشان از اهواز شیعیان و محبان اهل بیت(ع) ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد. این مکان محل دفن علی بن مهزیار اهوازی است<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین المللی قرآن، ایقنا] </ref>و همچنین قدمگاه های دیگری که منتسب به آن حضرت، در شهر اهواز و اطراف آن وجود دارد. شیعیان برای [[زیارت]] به این اماکن می‌روند. این موضوع نفوذ تشیع قبل از حضور امام و عمق تاثیر حضور امام در گسترش [[تشیع]] آن منطقه را بازتاب می‌دهد. | ||
====موقعیت حساس جغرافیایی==== | ====موقعیت حساس جغرافیایی==== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
===مرکز علمی در اهواز=== | ===مرکز علمی در اهواز=== | ||
مکتب علمی اهواز را در کنار حوزه‌های علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزه‌ها و پر رونق‌ترین آنان در قرون نخستین دانسته‌اند که موارد ذیل به عنوان شواهدی بر این مدعا ذکر شده است: | مکتب علمی اهواز را در کنار حوزه‌های علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزه‌ها و پر رونق‌ترین آنان در قرون نخستین دانسته‌اند که موارد ذیل به عنوان شواهدی بر این مدعا ذکر شده است: | ||
# رفت‌وآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آن‌ها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد کامل مشایخ قمی و نقل احادیث از ایشان. | # رفت‌وآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آن‌ها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد کامل مشایخ قمی و نقل احادیث از ایشان.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، 1387ش، ص۱۹۲</ref> | ||
# حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان در این شهر. | # حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان در این شهر. | ||
# میراث علمی به جای مانده از محدثان، فقها و دانشمندان اهوازی در مهم‌ترین کتب حدیثی، از جمله [[کتب اربعه]] و قرار گرفتن به عنوان مرجع و منبع مهم و مورد اعتماد علمای امامیه در طول تاریخ. | # میراث علمی به جای مانده از محدثان، فقها و دانشمندان اهوازی در مهم‌ترین کتب حدیثی، از جمله [[کتب اربعه]] و قرار گرفتن به عنوان مرجع و منبع مهم و مورد اعتماد علمای امامیه در طول تاریخ. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
== آرامگاه علی بن مهزیار == | == آرامگاه علی بن مهزیار == | ||
از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز می‌توان به آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]، که از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بود، اشاره کرد. این بنا که در منطقه قدیمی شهر واقع شده | از آثار مذهبی، تاریخی و گردشگری شهر اهواز می‌توان به آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]، که از فقیهان و دانشمندان بزرگ [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا]] (ع)، [[امام جواد]] (ع)، [[امام هادی]] (ع) و [[امام حسن عسکری]] (ع) بود، اشاره کرد.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۱ ق، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۲۶۵، ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱ </ref> این بنا که در منطقه قدیمی شهر واقع شده و تغییرات و تعمیرات فراوانی در گذشت زمان بر روی آن صورت گرفته است. | ||
==اهواز و انقلاب اسلامی== | ==اهواز و انقلاب اسلامی== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
* بلاذری، أحمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مكتبة الهلال، ۱۹۸۸ ق. | * بلاذری، أحمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مكتبة الهلال، ۱۹۸۸ ق. | ||
* بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، چ ۳، ۱۳۷۳ش. | * بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، چ ۳، ۱۳۷۳ش. | ||
* جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۷ش. | |||
* حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله، جغرافیای حافظ ابرو، تحقیق صادق سجادی، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب (آیینه میراث،)،۱۳۸۷ ش. | * حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله، جغرافیای حافظ ابرو، تحقیق صادق سجادی، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب (آیینه میراث،)،۱۳۸۷ ش. | ||
* حلی، حسن بن علی بن داود، رجال ابن داود، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ ش. | * حلی، حسن بن علی بن داود، رجال ابن داود، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ ش. | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۸: | ||
* طوسی، محمد بن حسن، فهرست كتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، تحقیق عبدالعزیز طباطبائی، قم، مکتبه المحقق طباطبایی، ۱۴۲۰ ق. | * طوسی، محمد بن حسن، فهرست كتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، تحقیق عبدالعزیز طباطبائی، قم، مکتبه المحقق طباطبایی، ۱۴۲۰ ق. | ||
* طوسی، رجال طوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامع، ۱۳۷۳ ش | * طوسی، رجال طوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامع، ۱۳۷۳ ش | ||
* عرفان منش، جلیل، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا (ع) از مدینه تا | * عرفان منش، جلیل، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا (ع) از مدینه تا مرو، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی، ۱۳۸۲ش | ||
* علم، محمد رضا، انقلاب اسلامی در اهواز، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ ش. | * علم، محمد رضا، انقلاب اسلامی در اهواز، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ ش. | ||
* قاضی نعمان، محمد بن نعمان، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و * * * الاحکام عن اهل بیت رسول الله (ص)، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، مؤسسه آل البیت، ۱۹۶۳ م. | * قاضی نعمان، محمد بن نعمان، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و * * * الاحکام عن اهل بیت رسول الله (ص)، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، مؤسسه آل البیت، ۱۹۶۳ م. | ||