معجم رجال الحدیث (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

 

خویی در تألیف معجم رجال الحدیث دستیارانی داشته که در تنظیم، استنساخ، تصحیح، مقابله و ارجاعات کتاب مساعدت کرده‌اند.<ref>رضا مختاری، نکته‌ها، کتاب شیعه، بهار ۱۳۸۹، ش ۱</ref> [[سید عبدالعزیز طباطبایی]]، سید جواد گلپایگانی، محمد تبریزی، مرتضی حکمی، یحیی اراکی، مرتضی نخجوانی، محمد کاظم خوانساری، فخرالدین زنجانی، غلامرضا رحمانی اعضای گروه ضبط و تصحیح معجم رجال الحدیث بودند.<ref> خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱، ۱۴۱۳ق، ص «ل».</ref>

 

==انگیزه تألیف==

کتاب «معجم رجال الحدیث» از جمله آثاری است که نویسنده در اواخر عمر و کهولت سن به تألیف و تدوین آن اقدام نموده است. وی [[علم رجال]] را از دیرباز مورد توجه دانشمندان و [[فقیهان]] دانسته اما معتقد است در عصر حاضر نسبت به آن بی‌توجهی و بی‌اعتنایی می‌شود، گویی [[اجتهاد]] و استنباط احکام شرعی بدان وابسته نیست. از این رو وی تصمیم گرفته تا کتاب جامع و کاملی که دربردارندۀ تمام امتیازات و خصوصیات این علم باشد را تألیف نماید.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۱و۱۲.</ref>

 

معجم رجال الحدیث با ذکر شش مقدمه به موضوعاتی در [[علم رجال]] پرداخته و سپس در بخش اصلی به نام راویان می‌پردازد. یکی از ویژگی‌های کتاب، آن است که در شرح حال هر شخص، نام همه کسانی که از وی روایت کرده یا او از دیگران روایت می‌کند و در [[کتب اربعه]] آمده یاد شده ست. وی آدرس روایاتی که راوی در کتب اربعه روایت کرده را هم ارائه می‌کند. نویسنده گاه از راویانی که نامشان در دیگر کتاب‌ها مانند [[رجال کشی]] ذکر شده، نامی به میان می‌آورد.<ref>نظری، معرفی کتاب مرجع: معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، ۱۳۸۳ش، ص ۱۴.</ref>  

معجم رجال الحدیث با یک مقدمه تفصیلی شروع شده است. [[آیت الله خویی]] در مقدمه، شش مطلب را ذکر کرده است:

#مولف در مقدمه اول، ضرورت فراگیری [[علم رجال]] و آشنایی با قواعد آن را تبیین کرده است. وی به رد نظرات منکران نیاز به علم رجال می‌پردازد و سخن آنانی که کتب اربعه را قطعی‌الصدور می‌دانند، رد می‌کند.

#مقدمه دوم شامل اطلاع از [[ثقه|وثاقت]] و حسن حال راوی در ارزیابی روایات است و راه‌های دستیابی به این معیارها را با تعیین چارچوب و مرزبندی، یادآوری می‌نماید.

#آیت الله خویی در مقدمه سوم، توثیقات متأخرین مانند توثیقات [[ابن طاووس]]، [[علامه حلی]]، [[حسن بن داوود حلی|ابن داوود]] و بقیه رجالیون متأخر را ارزیابی کرده و معتقد است که توثیقات این افراد در مورد راویان اعتباری ندارد.

#نویسنده در مقدمه چهارم، آشنایی با [[توثیقات عامه]] از قبیل [[مشایخ الثقات]]، [[اصحاب اجماع]]، [[مشایخ اجازه]]، کثرت روایت، وکالت از طرف امام معصوم(ع)، مصاحبت با معصوم(ع)، صاحب [[اصل]] و کتاب بودن و... مورد بررسی قرار داده و معتقد است این توثیقات، دلیلی بر توثیق نیست.

#مقدمه پنجم به تفصیل، به احادیث [[کتب اربعه]] انداخته و دلایلی که برخی برای اثبات صحت همه روایات کتب اربعه آورده‌اند باطل دانسته و رد می‌کند. وی در این مطلب، عدم صحت تمام روایات کتب اربعه را اثبات می‌کند و بررسی هر یک از اسناد روایات را ضروری می‌داند.

#مؤلف در مقدمه ششم، به معرفی مهم‌ترین منابع رجالی [[شیعه]] مانند [[رجال برقی]]، [[رجال کشی]]، [[رجال نجاشی]]، [[رجال ابن غضائری]]، [[فهرست شیخ طوسی]]، [[رجال شیخ طوسی]] پرداخته و نسبت به رجال ابن غضائری تشکیک کرده و آن را ساختگی می‌داند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۳و۱۴؛ نظری، معرفی کتاب مرجع: معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، ۱۳۸۳ش، ص۱۴.</ref>