کتب ضاله: تفاوت میان نسخه‌ها

فقیهان شیعه درباره کتب ضاله و احکام مربوط به آن، به‌صورت مستقل بحث نکرده‌اند؛ بلکه در میان بحث‌هایی در ابواب تجارت، [[وقف]]، اجاره، وصیت و عاریه از آن سخن گفته‌اند. [[شیخ انصاری]] در کتاب [[مکاسب (کتاب)|المکاسب]] ذیل عنوان «چیز‌هایی که به سبب حرام‌بودنشان، اکتساب با آن‌ها حرام است»، بخشی را با عنوان «حفظ کتب ضاله» مطرح کرده است.<ref>شیخ انصاری، المکاسب،  ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۳.</ref>

فقیهان معیارهای متفاوتی را برای شناخت کتاب‌های ضاله مطرح کرده‌اند یا با عبارت‌های متفاوتی از معیار آن، سخن گفته‌اند. برخی از آن‌ها عبارت است از: ایجاد شبهه،<ref>ابن براج، الهمذب، ۱۴۰۶ق، ص۳۴۵؛ سلطانی، «حکم فقهی کتب ضاله در گذر زمان»، ص۳۶.</ref> طرح استدلال برای تقویت گمراهی،<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامة، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۶۳؛ کاشف الغطاء، شرح القواعد، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۷.</ref> مخالف‌بودن با حق،<ref>نراقی، مستندالشیعة، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج۱۴، ص۱۵۸.</ref>، مشتمل‌بودن بر مطالب باطل و گمراه‌کننده،<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۴؛ سبحانی، المواهب، ۱۴۱۶ق، ص۴۴۴.</ref> انحراف غالب مطالعه‌کنندگان،<ref>فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۵۹۲؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۹۹.</ref> نوشتن به‌انگیزه گمراه‌کردن<ref>روحانی، منهاج الفقاهه، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۴۳.</ref> نوشتن به‌انگیزه گمراه‌کردن و موجب گمراهی‌شدن<ref>خویی، مصباح الفقاهة، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۱.</ref> و انکار یا شک در آموزه‌های دینی.<ref>شیرازی، حاشیة المکاسب، ۱۳۳۸ق، ج۱، ص۷۲.</ref>