|
|
| خط ۶۰: |
خط ۶۰: |
|
| |
|
| ==کتب ضاله و آزادی بیان== | | ==کتب ضاله و آزادی بیان== |
| برخی، احکام فقهی مربوط به «کتب ضاله» را با اصل آزادی بیان و آزادی در انتخاب سخن، مغایر دانسته و اشکالاتی مطرح کرده‌اند:
| | برخی احکام فقهی مربوط به «کتب ضاله» را با آزادی بیان و اندیشه و تحقیق مغایر دانستهاند.<ref>مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش‌های مذهبی، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۷.</ref> این اشکال را این‌گونه پاسخ داده‌اند که دین اسلام، مردمان را به کاوشگری و کسب دانش تشویق کرده و با آزادی اندیشه و بیان مخالفت نکرده است؛ اما نسبت به سلامت فکری و اعتقادی جامعه نیز توجه داشته و به جهت جلوگیری از انحرافات اعتقادی و اخلاقی در جامعه، قلمرو آزادی در ناحیه اندیشه و بیان را معین کرده است.<ref>مصباح‌یزدی، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، ۱۳۹۴ش، ص۵۸.</ref> |
| | |
| *'''اشکال:''' آیه ۱۸ [[سوره زمر]] «آنان که سخن را می‌شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند، اینانند کسانی که [[خدا]] هدایتشان کرده و اینان همان خردمندانند.» انسان را در شنیدن هرگونه سخن آزاد گذاشته تا با سنجش گفته‌ها نیک‌ترین آنها را برگزیند در حالی که احکام فقهی مربوط به کتب ضاله با این آیه منافی بوده و از انسان نسبت به برخی سخنان سلب اختیار و آزادی کرده است.<ref>سلطانی، «حکم فقهی کتب ضاله در گذر زمان»، ص۴۵.</ref>
| |
| | |
| *'''جواب:''' در جواب گفته شده است، مفاد این آیه با حکم فقهی «کتب ضاله» منافاتی ندارد؛ زیرا مفاد آیه مربوط به همه انسان‌ها با سطوح علمی مختلف نیست؛ بلکه مربوط به کسانی است که پس از شنیدن سخنان مختلف، در آن تفکر و تأمل کرده و توان تفکیک سخن حق از باطل را دارند و سخن حق را برمی‌گزینند<ref>سلطانی، «حکم فقهی کتب ضاله در گذر زمان»، ص۴۵.</ref> و احکام فقهی منع و حرمت «کتب ضاله» مربوط به کسانی است که اهلیت مواجهه با این کتب؛ یعنی توانایی تمییز حق و باطل را در مواجهه با این کتاب‌ها ندارند.<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۹۹.</ref>
| |
| | |
| *'''اشکال:''' حکم فقها در ممنوعیت و حرمت حفظ، خرید و فروش و مطالعه«کتب ضاله» با آزادی اندیشه و تحقیق و کاوشگری که از حقوق انسان‌ها در یک جامعه بوده و همچنین با رویه اسلام که نسبت به کسب علم و دانش و روحیه تحقیق و کاوشگری اهتمام داشته، در مغایرت است.<ref>مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش‌های مذهبی، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۷.</ref>
| |
| *'''جواب:''' در جواب گفته‌اند: شکی در این نیست که دین اسلام، مردمان را به کاوشگری و کسب دانش تشویق کرده و با آزادی اندیشه و بیان مخالفت نکرده است؛ اما نسبت به سلامت فکری و اعتقادی جامعه نیز توجه داشته و به جهت جلوگیری از انحرافات اعتقادی و اخلاقی در جامعه، قلمرو آزادی در ناحیه اندیشه و بیان را معین کرده است.<ref>مصباح‌یزدی، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، ۱۳۹۴ش، ص۵۸.</ref> بر این اساس، جواز شرعی مطالعه، نگهداری و خرید و فروش کتب ضاله محدود به افرادی است که متون اسلامی را شناخته و قدرت تحلیل و نقد و تمییز حق از باطل را داشته باشند.<ref>مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش‌های مذهبی، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۷.</ref> برخی فقها مانند: [[محقق سبزواری]] در [[کفایة الاحکام]] نگهداری و مطالعه کتب ضاله برای افرادی که صلاحیت علمی داشته و توان تمییز فکر صحیح از فاسد را دارند، نه تنها حرام ندانسته؛ بلکه به جهت آگاه شدن از افکار و مکاتب گوناگون و کمک‌کردن برای کارهای تحقیقاتی و...سودمند دانستهاند.<ref>محقق سبزواری، کفایة‌الاحکام، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۳۵-۴۳۶؛ صانعی، «حریة الاعلام الفکر و الثقافی: مطالعة فقهیة فی الموقف من کتب الضلال»، ص۸۵.</ref>
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
