کاربر ناشناس
قبرستان تخت فولاد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
===در دوره الجایتو=== | |||
تخت فولاد از دوره [[الجایتو]] (703ـ716) گورستان بوده است<ref>جابری انصاری ، همانجا</ref> و تا اواخر دوره [[صفویه|صفوی]]، مزار [[بابا رکن الدین]] نیز خوانده می شد.<ref>هنرفر، ص 493</ref> | |||
تخت فولاد | ===در دوره صفویه=== | ||
تخت فولاد در زمان [[صفویه]] از قبرستانهای دوازده گانه اصفهان بود و در آن چهارصد تکیه و بقعه ساخته شده بود، که از آن جمله است : تکیه بابا رکن الدین ، تکیه میرفندرسکی ، تکیه میرزا رفیعا و تکیه خاتون آبادی.<ref>شاردن ، ص 121؛ بهشتیان ، ص 44ـ46، 49، 58 ـ59</ref> در همین دوره خیابانی به موازات چهارباغ بالا (چهارباغ علیای عباسی) به سوی شیراز احداث شد که از بین تکایای تخت فولاد می گذشت.<ref>بهشتیان ، ص 40، 42؛ جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 160ـ161</ref> چهارباغِ اطرافِ این خیابان و آبشارها و حوض های جلو آن به همراه بسیاری از آثار صفوی در این منطقه در فتنه افغان و نیز در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار (1313ـ1324) یکسره ویران شد. | |||
===در دوره قاجار=== | |||
در زمان قاجار، محمدحسین خان امین الدوله از جنوب پل خواجو تا دروازة تخت فولاد خیابانی ساخت که به «چهارباغ امین آباد» معروف شد.<ref>ارباب اصفهانی ، ص 43ـ44</ref> امروزه این خیابان به نام «فیض » نامیده می شود. | |||
در 1294 تخت فولاد یکی از دو گورستان شهر اصفهان با محیطی تقریباً بیش از ربع فرسنگ بود.<ref>تحویلدار، ص 33ـ34</ref> از 1300 تا 1308 آبادی و دیه مختصری داشت و باغ سعادت آباد حد شمالی آن را تشکیل می داد. قبرستانی وسیع و | در 1294 تخت فولاد یکی از دو گورستان شهر اصفهان با محیطی تقریباً بیش از ربع فرسنگ بود.<ref>تحویلدار، ص 33ـ34</ref> از 1300 تا 1308 آبادی و دیه مختصری داشت و باغ سعادت آباد حد شمالی آن را تشکیل می داد. قبرستانی وسیع و تکیه میرفندرسکی و بقعة لسان الارض در شمال شرقی و مسجد مصلاّ در غرب آن قرار داشت. مصلاّی تخت فولاد که بعد از 1300 ساخته شده است ، حدود بیست جریب مساحت دارد.<ref>جابری انصاری، 1378ش، ج 2، ص 143</ref> در 1318 در مغرب دروازة تخت فولاد ـ که سابقاً معبر کاروان فارس بوده ـ مسجد و مدرسه رکن الملک ساخته شده است.<ref>همانجا؛ نیز رجوع کنید بههنرفر، ص 805 ـ806</ref> | ||
از حدود 1335 تا 1350 ش بخشهای بیشتری از شهر به سوی منطقة تخت فولاد توسعه یافت.<ref>شفقی ، نقشة ش 15</ref> در نیم قرن اخیر در این منطقه تحولاتی روی داده است که از مهمترین آنهاست : تغییر بافت معماری و شهرسازی ؛ در محدودة شهری قرارگرفتن تخت فولاد، بویژه سکونت جمع کثیری از حاشیه نشینان شهر در جوار مقابر و تکایای آن ؛ ایجاد بناها و بقاع جدید در آنجا. | از حدود 1335 تا 1350 ش بخشهای بیشتری از شهر به سوی منطقة تخت فولاد توسعه یافت.<ref>شفقی ، نقشة ش 15</ref> در نیم قرن اخیر در این منطقه تحولاتی روی داده است که از مهمترین آنهاست : تغییر بافت معماری و شهرسازی ؛ در محدودة شهری قرارگرفتن تخت فولاد، بویژه سکونت جمع کثیری از حاشیه نشینان شهر در جوار مقابر و تکایای آن ؛ ایجاد بناها و بقاع جدید در آنجا. | ||
در طی سالها، تعداد زیادی از تکیه ها و قبرهای تخت فولاد تخریب شده | در طی سالها، تعداد زیادی از تکیه ها و قبرهای تخت فولاد تخریب شده است، از جمله تکیة نواب ، قبر فاضل اردستانی از علمای عهد صفوی ، قبر ضیاء شاعر و خطاط ، قبر دامی شاعر، سردابِ اعقاب میرمحمدصادق موسوی خواجویی در جنوب تکیه خاتون آبادیها و قبر ملاعبدالقادر عاشق آبادی ، عارف مشهور اواخر عهد صفوی . اراضی این مکانها یا به خانه و مغازه تبدیل شده یا به سبب تعریض خیابان و تسطیح جاده از میان رفته است.<ref>مهدوی ، ص 222، 224</ref> انتقال آثار مقبرة ملامحمد صادق پلوی اردستانی از کنار پل خواجو به تکیة کازرونی و ساختن مرکز مخابرات روبروی تکیة آغاباشی در چند سال گذشته از مهمترین تغییرات در این گورستان است.<ref>رفیعی مهرآبادی ، ص 21؛ جابری انصاری ، 1378ش ،ج 2، یادداشتهای مظاهری ، همانجا</ref> | ||
===در عصر حاضر=== | |||
تخت فولاد از زمان متروک شدن گورستانهای داخل شهر تا 1363 ش ـ که گورستان شهر در باغ رضوان ایجاد شد ـ تنها گورستان اصفهان بود<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 170؛ مهدوی ، ص 14</ref> اما امروزه فقط شهدا را در آن به خاک می سپارند. | تخت فولاد از زمان متروک شدن گورستانهای داخل شهر تا 1363 ش ـ که گورستان شهر در باغ رضوان ایجاد شد ـ تنها گورستان اصفهان بود<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 170؛ مهدوی ، ص 14</ref> اما امروزه فقط شهدا را در آن به خاک می سپارند. | ||