قبرستان تخت فولاد: تفاوت میان نسخه‌ها

قبرستان تخت فولاد (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۴، ساعت ۱۱:۵۴

۱۳۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Mahboobi

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 ===تخت فولاد===
-در سبب نامگذاری این گورستان به تخت فولاد، اقوال گوناگونی هست، از جمله آنکه امام حسن علیه السلام تختی از فولاد برای بی اثر کردن جادوی یهودیان در آن ساخت ، این قول مورد مناقشه قرار گرفته است؛<ref>گزی برخواری ، ص 34ـ 35</ref> قول دیگر آنکه در اوایل قرن پنجم ، در ری پسر پولاد، از اتباع بُوَیهیان (آل بویه)، یاغی شد و تولیت اصفهان را به او دادند و تخت فولاد منسوب به پدر اوست که تخته سنگی ساخته بود و بر روی آن می نشست.<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 122</ref> محل این سنگ و قبر فولاد در غرب غسالخانه ای قرار داشت که در 1366ش به منظور ایجاد میدان میوه ویران شد.<ref>مهدوی ، ص 21</ref> به گفته جمشید مظاهری ، تخته سنگ مذکور منسوب به استاد فولادِ حلوایی است که سنگ گور وی با تاریخ محرّم 959 هم اکنون در حیاط مرکز تلفن تخت فولاد واقع است . استاد فولاد ظاهراً از فِتیان روزگار خود بوده است و مردم او را از اولیا می دانند و از کرامات او حکایت می کنند.<ref>جابری انصاری ، 1378 ش ، ج 2، یادداشتهای مظاهری ، ص 211ـ212</ref>
+در سبب نامگذاری این گورستان به تخت فولاد، اقوال گوناگونی هست، از جمله آنکه [[امام حسن علیه السلام]] تختی از فولاد برای بی اثر کردن جادوی [[یهود|یهودیان]] در آن ساخت ، این قول مورد مناقشه قرار گرفته است؛<ref>گزی برخواری ، ص 34ـ 35</ref> قول دیگر آنکه در اوایل قرن پنجم ، در ری پسر پولاد، از اتباع بُوَیهیان ([[آل بویه]])، یاغی شد و تولیت [[اصفهان]] را به او دادند و تخت فولاد منسوب به پدر اوست که تخته سنگی ساخته بود و بر روی آن می نشست.<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 122</ref> محل این سنگ و قبر فولاد در غرب غسالخانه ای قرار داشت که در 1366ش به منظور ایجاد میدان میوه ویران شد.<ref>مهدوی ، ص 21</ref> به گفته جمشید مظاهری، تخته سنگ مذکور منسوب به استاد فولادِ حلوایی است که سنگ گور وی با تاریخ محرّم 959 هم اکنون در حیاط مرکز تلفن تخت فولاد واقع است. استاد فولاد ظاهراً از فِتیان روزگار خود بوده است و مردم او را از اولیا می دانند و از کرامات او حکایت می کنند.<ref>جابری انصاری ، 1378 ش ، ج 2، یادداشتهای مظاهری ، ص 211ـ212</ref>
 ===مزار بابا رکن الدین===
-[[پرونده:مزار بابا رکن الدین.jpg|بندانگشتی|تصویری از مزار بابا رکن الدین در تخت فولاد]]
+[[پرونده:مزار بابا رکن الدین.jpg|بندانگشتی|تصویری از مزار [[بابا رکن الدین]] در تخت فولاد]]
-وجه نامگذاری تخت فولاد به مزار بابا رکن الدین ، وجود مدفن این عارف و صوفی سدة هشتم در غرب این گورستان است.<ref>هنرفر، همانجا؛ نیز رجوع کنید به شاردن ، ص 69ـ70؛ بهشتیان ، ص 44</ref>
+وجه نامگذاری تخت فولاد به مزار [[بابا رکن الدین]]، وجود مدفن این عارف و صوفی سده هشتم در غرب این گورستان است.<ref>هنرفر، همانجا؛ نیز رجوع کنید به شاردن ، ص 69ـ70؛ بهشتیان ، ص 44</ref>
 ==مدفونان در تخت فولاد==
 ===لسان الارض===
-اگرچه آغاز تاریخ تخت فولاد را دورة الجایتو دانسته اند، شهرت وجود مقبره ای به نام لسان الارض در شمال شرقی آن، تاریخش را به گذشته های بسیار دور پیوند می زند. لسان الارض را متعلق به یوشع ، از پیامبران بنی اسرائیل ، دانسته اند<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 173، ج 4، ص 444؛ خوانساری ، ج 1، ص 19 آن را متعلق به اشعیا می داند</ref> و از قدیم مردم در شبهای جمعه برای عبادت و دعا در آنجا گرد می آمده اند.<ref>ارباب اصفهانی ، ص 47</ref> برخی، تاریخ بنای مقبره لسان الارض را به دوره دیالمه بازمی گردانند. این ناحیه در روزگار دیلمیان و آل زیار محل رخدادهای مهمی بوده است، از جمله آتش بازی معروف مرداویچ ، پسر زیار، در جشن سده 323 که به کشته شدن وی انجامید.<ref>مهدوی، ص 29؛ جابری انصاری ، 1321ش ، ص 77؛ بزرگزاد، ص 106ـ 108</ref>
+اگرچه آغاز تاریخ تخت فولاد را دوره [[الجایتو]] دانسته اند، شهرت وجود مقبره ای به نام لسان الارض در شمال شرقی آن، تاریخش را به گذشته های بسیار دور پیوند می زند. لسان الارض را متعلق به [[حضرت یوشع|یوشع]]، از پیامبران [[بنی اسرائیل]]، دانسته اند<ref>جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 173، ج 4، ص 444؛ خوانساری ، ج 1، ص 19 آن را متعلق به اشعیا می داند</ref> و از قدیم مردم در شبهای جمعه برای عبادت و [[دعا]] در آنجا گرد می آمده اند.<ref>ارباب اصفهانی ، ص 47</ref> برخی، تاریخ بنای مقبره لسان الارض را به دوره دیالمه بازمی گردانند. این ناحیه در روزگار دیلمیان و آل زیار محل رخدادهای مهمی بوده است، از جمله آتش بازی معروف مرداویچ ، پسر زیار، در جشن سده 323 که به کشته شدن وی انجامید.<ref>مهدوی، ص 29؛ جابری انصاری ، 1321ش ، ص 77؛ بزرگزاد، ص 106ـ 108</ref>
 ===عارفان و زاهدان===
-عارفان و زاهدان سده های پنجم تا نهم، در این ناحیه زوایا و عبادتگاه هایی ساخته بودند<ref>مهدوی ، ص 24</ref> چنانکه کمال الدین اسماعیل اصفهانی (متوفی 635)، شاعر معروف، در یکی از همین تکایای تخت فولاد به دست مغولان کشته شد.<ref>ظل السلطان ، ج 1، ص 380ـ381</ref>
+عارفان و زاهدان سده های پنجم تا نهم، در این ناحیه زوایا و عبادتگاه هایی ساخته بودند<ref>مهدوی ، ص 24</ref> چنانکه [[کمال الدین اسماعیل اصفهانی]] (متوفی 635)، شاعر معروف، در یکی از همین تکایای تخت فولاد به دست مغولان کشته شد.<ref>ظل السلطان ، ج 1، ص 380ـ381</ref>
-در سده های هفتم وهشتم شماری از عرفای بزرگ ـ که در آن عصر معمولاً به «بابا» یا «عمو» شهرت داشتند ـ در تخت فولاد ساکن شدند که مشهورترین آنان بابا رکن الدین بود. در مجاورت قبر بابا رکن الدین اتاقهایی متصل به هم وجود داشته است که در یکی از آنها، معروف به چله خانه ، سابقاً مرتاضان چله نشینی می کرده اند.<ref>هنرفر، ص 500</ref>
+در سده های هفتم وهشتم شماری از عرفای بزرگ ـ که در آن عصر معمولاً به «بابا» یا «عمو» شهرت داشتند ـ در تخت فولاد ساکن شدند که مشهورترین آنان [[بابا رکن الدین]] بود. در مجاورت قبر بابا رکن الدین اتاق هایی متصل به هم وجود داشته است که در یکی از آنها، معروف به چله خانه، سابقاً مرتاضان چله نشینی می کرده اند.<ref>هنرفر، ص 500</ref>
 ===بزرگان و اندیشمندان دوره معاصر===
-[[پرونده:مقبره آقا رحیم ارباب.JPG|بندانگشتی|مقبره آقا رحیم ارباب در تخت فولاد اصفهان]]
+[[پرونده:مقبره آقا رحیم ارباب.JPG|بندانگشتی|مقبره [[آقا رحیم ارباب]] در تخت فولاد اصفهان]]
 [[پرونده:سنگ قبر آقا رحیم ارباب.jpg|بندانگشتی|سنگ قبر آقا رحیم ارباب]]
-در دورة معاصر در تخت فولاد برای برخی از بزرگان و اندیشمندان ، بقعه و بنای یادبود احداث کرده اند، از جمله : بنای یادبود بهاءالدین محمد اصفهانی (فاضل هندی)، آیت اللّه حاج آقارحیم ارباب ، حکیم جهانگیرخان قشقایی ، ملااسماعیل خواجویی ، استاد جلال تاج اصفهانی ، آیت اللّه شمس آبادی ، بانو نصرت الحاجیه امین.
+در دورة معاصر در تخت فولاد برای برخی از بزرگان و اندیشمندان، بقعه و بنای یادبود احداث کرده اند، از جمله: بنای یادبود [[بهاءالدین محمد اصفهانی]] (فاضل هندی)، آیت اللّه [[حاج آقارحیم ارباب]]، حکیم [[جهانگیرخان قشقایی]]، [[ملااسماعیل خواجویی]]، استاد [[جلال تاج اصفهانی]]، [[آیت اللّه شمس آبادی]]، [[بانو امین|بانو نصرت الحاجیه امین]].
 ==تاریخچه==
-تخت فولاد از دورة الجایتو (703ـ716) گورستان بوده است<ref>جابری انصاری ، همانجا</ref> و تا اواخر دورة صفوی، مزار بابا رکن الدین نیز خوانده می شد.<ref>هنرفر، ص 493</ref>
+تخت فولاد از دوره [[الجایتو]] (703ـ716) گورستان بوده است<ref>جابری انصاری ، همانجا</ref> و تا اواخر دوره [[صفویه|صفوی]]، مزار [[بابا رکن الدین]] نیز خوانده می شد.<ref>هنرفر، ص 493</ref>
 تخت فولاد در زمان صفویه از قبرستانهای دوازده گانه اصفهان بود و در آن چهارصد تکیه و بقعه ساخته شده بود، که از آن جمله است : تکیة بابا رکن الدین ، تکیة میرفندرسکی ، تکیة میرزا رفیعا و تکیة خاتون آبادی.<ref>شاردن ، ص 121؛ بهشتیان ، ص 44ـ46، 49، 58 ـ59</ref> در همین دوره خیابانی به موازات چهارباغ بالا (چهارباغ علیای عباسی) به سوی شیراز احداث شد که از بین تکایای تخت فولاد می گذشت.<ref>بهشتیان ، ص 40، 42؛ جابری انصاری ، 1378ش ، ج 2، ص 160ـ161</ref> چهارباغِ اطرافِ این خیابان و آبشارها و حوضهای جلو آن به همراه بسیاری از آثار صفوی در این منطقه در فتنه افغان و نیز در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار (1313ـ1324) یکسره ویران شد. در زمان قاجار، محمدحسین خان امین الدوله از جنوب پل خواجو تا دروازة تخت فولاد خیابانی ساخت که به «چهارباغ امین آباد» معروف شد.<ref>ارباب اصفهانی ، ص 43ـ44</ref> امروزه این خیابان به نام «فیض » نامیده می شود.