Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۹۴
ویرایش
لوح محفوظ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیز کاری) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''لَوح مَحْفوظ ''' صفحه‌ای است که تمام اتفاقات عالم در آن ثبت شده است. این اتفاقات، همراه با جزئیات کامل است و به هیچ وجه قابل تغییر و دگرگونی نیست. جنس این کتاب معلوم نیست، هرچند قطعا از جنس کتاب کاغذی و مادی نیست. گاهی از این لوح با نام‌های ام الکتاب، کتاب مسطور، رق منشور، کتاب مکنون و کتاب حفیظ نیز یاد میشود. | ||
در مقابل آن، [[لوح محو و اثبات]] قرار دارد که محل ثبت حوادث و اتفاقاتی است که قرار است محقق شود و برخلاف لوح محفوظ، اموری که در آن نوشته شده است، بر اساس شرایط و ضوابطی قابل تغییر و تبدیل است. | در مقابل آن، [[لوح محو و اثبات]] قرار دارد که محل ثبت حوادث و اتفاقاتی است که قرار است محقق شود و برخلاف لوح محفوظ، اموری که در آن نوشته شده است، بر اساس شرایط و ضوابطی قابل تغییر و تبدیل است. | ||
=== | ===مفهوم‌شناسی=== | ||
لوح در لغت | لوح در لغت به معنای صفحه‌ای است که در آن نوشته میشود مانند کاغذ، پوست، سنگ و یا هر چیز دیگری که قابل نوشته‌شدن باشد. | ||
===معنای اصطلاحی=== | ===معنای اصطلاحی=== | ||
طبق [[آیه|آیات]] و [[روایت|روایات]] موجود، تمام پدیدههای هستی از کوچک و بزرگ در دو کتاب یا دو لوح تکوینی نوشته شده است که هر کدام از آنها ویژگی خاص خود را دارند. یکی از آنها لوح محفوظ است؛ این لوح، کتابی است که تمام | طبق [[آیه|آیات]] و [[روایت|روایات]] موجود، تمام پدیدههای هستی از کوچک و بزرگ در دو کتاب یا دو لوح تکوینی نوشته شده است که هر کدام از آنها ویژگی خاص خود را دارند. یکی از آنها لوح محفوظ است؛ این لوح، کتابی است که تمام پدیدههای عالم با قلم تقدیر در آن ثبت شده و از هر گونه تغییری محفوظ است. | ||
دیگری [[لوح محو و اثبات]] است که محل محل ثبت حوادث و اتفاقاتی است که به مرحله فعلیت خواهد رسید. آنچه در این کتاب نوشته شده قابل تغییر و تبدیل است.<ref>رجوع کنید به: سبحانی، مع الشیعه الامامیه، ص۱۰۵</ref> | دیگری [[لوح محو و اثبات]] است که محل محل ثبت حوادث و اتفاقاتی است که به مرحله فعلیت خواهد رسید. آنچه در این کتاب نوشته شده قابل تغییر و تبدیل است.<ref>رجوع کنید به: سبحانی، مع الشیعه الامامیه، ص۱۰۵</ref> | ||
در آیه زیر به این دو لوح اشاره دارد: | در آیه زیر به این دو لوح اشاره دارد: | ||
<blockquote>{{متن قرآن| | <blockquote>{{متن قرآن|یمْحُوا اللّهُ ما یشاءُ وَ یثْبِتُ وَ عِنْدَه‌ام الْکِتابِ|ترجمه=خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات میکند، و اصل کتاب نزد اوست.|سوره=[[سوره رعد|الرعد]]|آیه=۳۹}} | ||
</blockquote> | </blockquote> | ||
==نام‌های دیگر== | ==نام‌های دیگر== | ||
لوح محفوظ در متون دینی نام‌های دیگری نیز دارد که عبارتند از: | لوح محفوظ در متون دینی نام‌های دیگری نیز دارد که عبارتند از: | ||
ام الکتاب، کتاب مسطور، | ام الکتاب، کتاب مسطور، رق منشور، کتاب مکنون و کتاب حفیظ. | ||
==واقعیت== | ==واقعیت== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==علت ثبات محتویات== | ==علت ثبات محتویات== | ||
لوح محفوظ، | لوح محفوظ، گنجینه علم [[خدا]] و آیینه صفت عالمیت اوست و چون علم خدا عین ذات اوست، سزاوار نیست که در این لوح تغییری حاصل شود و لذا هیچ وقت در آن تغییر و تبدیلی رخ نمی‌دهد و محتوای آن همواره ثابت و استوار است. | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
بر اساس آیات و روایات، این کتاب ویژگی‌هایی دارد که برخی از آنها عبارتند از: | بر اساس آیات و روایات، این کتاب ویژگی‌هایی دارد که برخی از آنها عبارتند از: | ||
* این کتاب جایگاه علم کلی خداوند است که شامل علم به تمامی موجودات از کوچک وبزرگ | * این کتاب جایگاه علم کلی خداوند است که شامل علم به تمامی موجودات از کوچک وبزرگ میشود و اعم از پدیدههایی است که فعلیت یافته و یا هنوز به صورت قوه است ووجود عینی و خارجی پیدا نکرده است. گاهی از آن، به عنوان کتاب مبین نیز یاد میشود.<ref>سوره یونس، آیه۶۱</ref> | ||
*این کتاب محل علم جزئی پروردگار است که شامل علم به حالات اشخاص و جوامع، بروز و ظهور حوادث و اتفاقات جزئی و شخصی است. همچنین شمارش تمام موجودات در آن قرار دارد. گاهی از آن به عنوان کتاب حفیظ یاد شده است.<ref>سوره ق، آیه۴</ref> | *این کتاب محل علم جزئی پروردگار است که شامل علم به حالات اشخاص و جوامع، بروز و ظهور حوادث و اتفاقات جزئی و شخصی است. همچنین شمارش تمام موجودات در آن قرار دارد. گاهی از آن به عنوان کتاب حفیظ یاد شده است.<ref>سوره ق، آیه۴</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
* این کتاب، جایگاه حقیقت قرآنی است و قرآن پیش از نزول به قلب پیامبر در آنجا قرار داشته است.<ref>سوره بروج، آیه۲۱-۲۲</ref> | * این کتاب، جایگاه حقیقت قرآنی است و قرآن پیش از نزول به قلب پیامبر در آنجا قرار داشته است.<ref>سوره بروج، آیه۲۱-۲۲</ref> | ||
*این لوح در عین محدود بودن مشتمل بر تمام مخلوقات است و مجموع | *این لوح در عین محدود بودن مشتمل بر تمام مخلوقات است و مجموع پدیدههای عالم را دربر میگیرد.<ref>مجلسی، ج۵۴، ص۲۰۷</ref> | ||
==تفاوت با لوح محو و اثبات== | ==تفاوت با لوح محو و اثبات== | ||
در مقابل لوح محفوظ، لوح محو و اثبات قرار دارد که مظهر قدرت مطلق خداوند است. محتوای این لوح، برخلاف لوح محفوظ، قابل تغییر و دگرگونی و پاک کردن و نوشتن مجدد است. آنچه در این لوح نوشته شده به صورت مشروط و معلق است و تحقق یا عدم تحقق آن، وابسته به تحقق شرایطی است. مثلا برای یک شخص، پنجاه سال عمر نوشته شده، ولی به این صورت که اگر [[صله رحم]] کند، شصت سال خواهد بودو اگر [[قطع رحم]] کند، چهل سال خواهد بود. به همین صورت، اگر او صله رحم کرد، در آن کتاب پنجاه سال محو و شصت سال ثبت خواهد شد.<ref>مجلسی، ج۴، ص۱۳۰</ref> | در مقابل لوح محفوظ، لوح محو و اثبات قرار دارد که مظهر قدرت مطلق خداوند است. محتوای این لوح، برخلاف لوح محفوظ، قابل تغییر و دگرگونی و پاک کردن و نوشتن مجدد است. آنچه در این لوح نوشته شده به صورت مشروط و معلق است و تحقق یا عدم تحقق آن، وابسته به تحقق شرایطی است. مثلا برای یک شخص، پنجاه سال عمر نوشته شده، ولی به این صورت که اگر [[صله رحم]] کند، شصت سال خواهد بودو اگر [[قطع رحم]] کند، چهل سال خواهد بود. به همین صورت، اگر او صله رحم کرد، در آن کتاب پنجاه سال محو و شصت سال ثبت خواهد شد.<ref>مجلسی، ج۴، ص۱۳۰</ref> | ||
این حقیقت در [[قرآن کریم]] به صورت‌های دیگری هم بیان شده است و در آیاتی از قرآن از تغییر سرنوشت برخی از اشخاص و جامعهها خبر داده است. در این آیات، | این حقیقت در [[قرآن کریم]] به صورت‌های دیگری هم بیان شده است و در آیاتی از قرآن از تغییر سرنوشت برخی از اشخاص و جامعهها خبر داده است. در این آیات، خاطرنشان کرده است که گاهی قضای الهی بر چیزی تعلق گرفته ولی در اثر عوامل خاصی آن قضا تغییر داده شده است. ازجمله این موارد، جریان [[حضرت یونس|یونس]] است. در قرآن کریم بیان شده است که هم سرنوشت او و هم سرنوشت قومش به واسطه اعمال نیکی که انجام دادند تغییر کرد. | ||
در مورد خودش بیان میشود که قرار بود یونس تا روز قیامت در شکم ماهی بماند ولی او در شکم ماهی به تسبیح خدا پرداخت و خدا این قضا را تغییر داد و او را از شکم ماهی بیرون آورد: | در مورد خودش بیان میشود که قرار بود یونس تا روز قیامت در شکم ماهی بماند ولی او در شکم ماهی به تسبیح خدا پرداخت و خدا این قضا را تغییر داد و او را از شکم ماهی بیرون آورد: | ||
<blockquote>{{متن قرآن| فَلَوْ لا أَنَّهُ کانَ مِنَ الْمُسَبِّحینَ لَلَبِثَ فی بَطْنِهِ إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ|ترجمه=و اگر او از زمره تسبیح‌کنندگان نبود، قطعاً تا روزی که برانگیخته می‌شوند، در شکم آن [ماهی] می‌ماند!|سوره=[[سوره صافات|صافات]]|آیه=۱۴۳-۱۴۴}} | <blockquote>{{متن قرآن| فَلَوْ لا أَنَّهُ کانَ مِنَ الْمُسَبِّحینَ لَلَبِثَ فی بَطْنِهِ إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ|ترجمه=و اگر او از زمره تسبیح‌کنندگان نبود، قطعاً تا روزی که برانگیخته می‌شوند، در شکم آن [ماهی] می‌ماند!|سوره=[[سوره صافات|صافات]]|آیه=۱۴۳-۱۴۴}} | ||
</blockquote> | </blockquote> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
<blockquote>{{متن قرآن| فَلَوْ لا کانَتْ قَرْیةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها إیمانُها إِلاّ قَوْمَ یونُسَ لَمّا آمَنُوا کَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْی فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ مَتَّعْناهُمْ إِلی حینٍ|ترجمه=چرا هیچ شهری نبود که [اهل آن] ایمان بیاورد و ایمانش به حال آن سود بخشد؟ مگر قوم یونس که وقتی [در آخرین لحظه] ایمان آوردند، عذاب رسوایی را در زندگی دنیا از آنان برطرف کردیم، و تا چندی آنان را برخوردار ساختیم.|سوره=[[سوره یونس|یونس]]|آیه=۹۸}}</blockquote> | <blockquote>{{متن قرآن| فَلَوْ لا کانَتْ قَرْیةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها إیمانُها إِلاّ قَوْمَ یونُسَ لَمّا آمَنُوا کَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْی فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ مَتَّعْناهُمْ إِلی حینٍ|ترجمه=چرا هیچ شهری نبود که [اهل آن] ایمان بیاورد و ایمانش به حال آن سود بخشد؟ مگر قوم یونس که وقتی [در آخرین لحظه] ایمان آوردند، عذاب رسوایی را در زندگی دنیا از آنان برطرف کردیم، و تا چندی آنان را برخوردار ساختیم.|سوره=[[سوره یونس|یونس]]|آیه=۹۸}}</blockquote> | ||
===عوامل | ===عوامل تغییردهنده سرنوشت=== | ||
در روایات بسیاری، از تاثیر اعمال خوب یا بد مانند اخلاق خوب و صله رحم و صدقه دادن و یا گناهان ویژه در سرنوشت انسان، وسعت و تنگی روزی، و بلندی و کوتاهی عمر مطالبی آمده است. جایگاه این تغییرات که در قضای الهی صورت | در روایات بسیاری، از تاثیر اعمال خوب یا بد مانند اخلاق خوب و صله رحم و صدقه دادن و یا گناهان ویژه در سرنوشت انسان، وسعت و تنگی روزی، و بلندی و کوتاهی عمر مطالبی آمده است. جایگاه این تغییرات که در قضای الهی صورت میگیرد، همان لوح محو و اثبات است. | ||
از [[امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام نقل شده که او از [[پیامبر اسلام]] درباره این آیه ۳۹ [[سوره رعد]] پرسید، آن حضرت فرمود: | از [[امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام نقل شده که او از [[پیامبر اسلام]] درباره این آیه ۳۹ [[سوره رعد]] پرسید، آن حضرت فرمود: | ||
«صدقه دادن درست و نیکی به پدر و مادر و انجام کار خوب، بدبختی را تبدیل به سعادت | «صدقه دادن درست و نیکی به پدر و مادر و انجام کار خوب، بدبختی را تبدیل به سعادت میکند و بر عمر میافزاید و از حوادث بد حفظ میکند.»<ref>سیوطی، ج۴، ص۶۶</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* سبحانی، جعفر، مع الشیعه الامامیه؛ | * سبحانی، جعفر، مع الشیعه الامامیه؛ | ||
* سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق؛ | * سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق؛ | ||
* مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، | * مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، چاپ دوم؛ | ||
* مجمع البحوث الاسلامیه، شرح المصطلحات الفلسفیه، مشهد، مجمع البحوث الفلسفیه، ۱۴۱۴ق؛ | * مجمع البحوث الاسلامیه، شرح المصطلحات الفلسفیه، مشهد، مجمع البحوث الفلسفیه، ۱۴۱۴ق؛ | ||