کاربر ناشناس
معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها
←اوج نزدیکی معتزله و شیعه در دوران آل بویه
imported>Kmhoseini |
imported>Kmhoseini |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
قرار گرفتن شیعه و معتزله در برابر اهل حدیث که اصولا با عقل‌گرایی و علم کلام به شدت مخالف بودند٬ به اتحاد و نزدیکی شیعه و معتزله٬ مخصوصا در دوره‌هایی که خلفای عباسی از اهل حدیث حمایت می‌کردند٬ یاری رساند. از همین رو پیوند معتزله و شیعه در دوران دوم خلافت عباسی که با حمایت خلفا از جریان حدیث‌گرایی همراه بود بیشتر شد و در دوران سلطه حاکمان شیعه مذهب [[آل بویه]] به اوج خود رسید.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص 50 ٬بارانی٬ بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه٬ 145</ref> | قرار گرفتن شیعه و معتزله در برابر اهل حدیث که اصولا با عقل‌گرایی و علم کلام به شدت مخالف بودند٬ به اتحاد و نزدیکی شیعه و معتزله٬ مخصوصا در دوره‌هایی که خلفای عباسی از اهل حدیث حمایت می‌کردند٬ یاری رساند. از همین رو پیوند معتزله و شیعه در دوران دوم خلافت عباسی که با حمایت خلفا از جریان حدیث‌گرایی همراه بود بیشتر شد و در دوران سلطه حاکمان شیعه مذهب [[آل بویه]] به اوج خود رسید.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص 50 ٬بارانی٬ بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه٬ 145</ref> | ||
=== | ===قرن چهارم٬ حکومت آل بویه: رشد ارتباط معتزله و شیعه=== | ||
دوران حکومت آل بویه٬ دوران رشد ارتباط و شیعیان و معتزلیان در [[بغداد]] بود. در این دوران مکتب علمای شیعه در بغداد در رویکردهای عقل‌گرایانه بسیار نزدیک به معتزله بودند. هر دو گروه شیعه و معتزله به حکومت آل بویه نزدیک بودند و مورد حمایت بویهیان قرار داشتند. در این دوران علمای شیعه و معتزلی ارتباط استادی و شاگردی گسترده‌ای نیز داشتند. از جمله [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] استادانی معتزلی مذهب داشتند.<ref>بارانی٬ بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه٬ 140-142</ref> | دوران حکومت آل بویه٬ دوران رشد ارتباط و شیعیان و معتزلیان در [[بغداد]] بود. در این دوران مکتب علمای شیعه در بغداد در رویکردهای عقل‌گرایانه بسیار نزدیک به معتزله بودند. هر دو گروه شیعه و معتزله به حکومت آل بویه نزدیک بودند و مورد حمایت بویهیان قرار داشتند. در این دوران علمای شیعه و معتزلی ارتباط استادی و شاگردی گسترده‌ای نیز داشتند. از جمله [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] استادانی معتزلی مذهب داشتند.<ref>بارانی٬ بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه٬ 140-142</ref> | ||
بنابر شواهد تاریخی در این دوران گروهی از علمای معتزلی مذهب بودند که گرایشات شیعی داشتند به طوری که در منابع تاریخی و فرقه شناختی از آنان با تعابیری مانند «شیعه معتزلی« یاد شده است. از جمله این افراد در قرن چهارم می‌توان به ابوالقاسم تنوخی(447ق.)٬ حسین بن حسن بندار انماطی٬ محمد بن وشاح الزینبی نام برد. <ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص | بنابر شواهد تاریخی در این دوران گروهی از علمای معتزلی مذهب بودند که گرایشات شیعی داشتند به طوری که در منابع تاریخی و فرقه شناختی از آنان با تعابیری مانند «شیعه معتزلی« یاد شده است. از جمله این افراد در قرن چهارم می‌توان به ابوالقاسم تنوخی(447ق.)٬ حسین بن حسن بندار انماطی٬ محمد بن وشاح الزینبی نام برد. <ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص50 ٬ گرجی پور٬ چلونگر و ابطحی٬ مناسبات شیعه و معتزله در قرن چهارم٬ ص 128</ref> | ||
یکی از مشهورترین این چهره‌ها [[صاحب بن عباد]] (326-385ق) است. برخی گزارش‌ها او را شیعه یا زیدی مذهب دانسته اند. اشعاری در مدح امامان شیعه به او منسوب است. با این حال شواهدی بر امامی نبودن وی نیز وجود دارد٬ چنان که شیخ مفید کتابی نوشته بود در رد عقاید بن عباد در باب امامت. به هر حال در منابع تاریخی درباره اینکه او شیعه است یا سنی معتزلی اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و همین موضوع نشانه این است که عقاید او به هر دو گروه نزدیک بوده است. | یکی از مشهورترین این چهره‌ها [[صاحب بن عباد]] (326-385ق) است که او را نماد اتحاد اعتزال و تشیع توصیف کرده‌اند.<ref>گرجی پور٬ چلونگر و ابطحی٬ مناسبات شیعه و معتزله در قرن چهارم٬ ص 128</ref> برخی گزارش‌ها او را شیعه یا زیدی مذهب دانسته اند. اشعاری در مدح امامان شیعه به او منسوب است. با این حال شواهدی بر امامی نبودن وی نیز وجود دارد٬ چنان که شیخ مفید کتابی نوشته بود در رد عقاید بن عباد در باب امامت. به هر حال در منابع تاریخی درباره اینکه او شیعه است یا سنی معتزلی اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و همین موضوع نشانه این است که عقاید او به هر دو گروه نزدیک بوده است. از دیگر نمونه‌های مشهور نزدیکی اندیشه شیعی و معتزلی خاندان [[نوبختیان]] و اندیشه‌های منسوب به آنان است. نوبختیان از شیعیانی بودن که با وجود برخی اختلافات با معتزله در بسیاری از اندیشه‌ها به آنان نزدیک بودند به نحوی که بعدا شیخ مفید به این اندیشه‌ها انتقاد کرد.<ref>حسینیان مقدم٬ نقش نوبختیان در پیشبرد افکار شیعه٬ ص 75</ref> | ||
[[نوبختیان]] | |||
'''تقابل شیعیان و معتزلیان''' | '''تقابل شیعیان و معتزلیان''' | ||