حشد شعبی: تفاوت میان نسخه‌ها

صدور این بیانیه همزمان با سیطره داعش بر مناطق غربی، شمالی و مرکزی عراق و تهدید به گرفتن بغداد بود.<ref>حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۰۸.</ref> نوری مالکی به الگو گرفتن از [[بسیج ایران]] در ساختار بسیج مردمی عراق تصریح کرده است.<ref>«[https://fa.abna24.com/story/691662 قانون اساسی عراق از بنیان اشتباه نوشته شده است]»، خبرگزاری اهل‌بیت(ع) (ابنا).</ref> گفته شده ایران در سازماندهی و هماهنگی رهبران حشد شعبی نقش داشته و آنان با قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران ملاقات داشته‌اند.<ref>منصور و عبدالجبار، الحشد الشعبی و مستقبل العراق، ۲۰۱۷م، ص۹.</ref>

سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعه، در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۴م (۲۳ خرداد ۱۳۹۳ش) سه روز پس از تهدید داعش و بیانیه هیئت وزیران درباره شکل‌گیری بسیج مردمی،<ref>حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۰۸.</ref> در [[فتوا|فتوایی]] مبارزه با داعش را [[واجب کفایی]] اعلام کرد.<ref>کاطع ناهض، «انضمام الحشد الشعبی الی المؤسسة العسکریة»، ص۴۳۷.</ref> این فتوا را در مشرعیت‌بخشی به حشد شعبی<ref>«[https://www.independentpersian.com/node/104281 سیستانی در صدد برچیدن بساط حشد شعبی از زیر پای شبه‌نظامیان عراقی]»، خبرگزای ایندیپندنت فارسی.</ref> و پیوستن مردم به آن تأثیرگذار دانسته‌اند؛<ref>ناصر، «الحشد الشعبی فی المنظور الامیرکی»، ص۱۱۶؛ حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۰۸.</ref> به‌گونه‌ای که برخی پژوهشگران شکل‌گیری حشد شعبی را پس از فتوای سید علی سیستانی شمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۰۸؛ کاطع ناهض، «انضمام الحشد الشعبی الی المؤسسة العسکریة»، ص۴۳۷.</ref>

فالح فیاض فرمانده و هادی عامری معاون حشد شعبی‌ است. پیش از عامری، [[ابومهدی مهندس]] معاون حشد شعبی بود که به همراه [[قاسم سلیمانی]]، فرماند [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس ایران]]، در سال [[سال ۱۳۹۸ هجری شمسی|۱۳۹۸ش]] در یک عملیات تروریستی از سوی دولت [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] شهید شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/83619047 درباره ابومهدی المهندس]، حبرگزاری ایرنا.</ref> بر اساس قانونِ «سازمان حشد شعبی» که در پارلمان عراق تصویب شد، تعیین فرمانده لشکر و بالاتر در این سازمان، مانند سایر نیروهای مسلح، پس از معرفی نخست‌وزیر و تصویب پارلمان صورت می‌گیرد.<ref>آزاد، «الگوی تشکیل و تحدید حشد شعبی در عراق»، ص۸۹.</ref> البته بر اساس امر دیوانی شماره ۳۳۱ که در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۹م (۲۶ شهریور ۱۳۹۸ش)، از سوی [[عادل عبدالمهدی]] نخست‌وزیر وقت صادر شد، ریاست حشد شعبی اختیار دارد به نمایندگی از نخست‌وزیر، فرماندهان و مدیران را تعیین و برای تأیید به فرماندهی کل نیروهای مسلح واگذارد.<ref>آزاد، «الگوی تشکیل و تحدید حشد شعبی در عراق»، ص۹۶.</ref>

رکس تیلرسون، وزیر خارجه وقت [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، حدود یک سال پس از تصویب قانون «سازمان حشد شعبی»، حشد شعبی را گروه‌های شبه‌نظامی [[ایران|ایرانی]] خواند<ref>«[https://www.alarabiya.net/saudi-today/2017/10/22/الجبير-بحثنا-مع-تيلرسون-خطر-إيران-على-المنطقة-وأزمة-قطر الجبیر: بحثنا مع تیلرسون خطر إیران و أزمة قطر]»، خبرگزاری العربیة.</ref> و درخواست کرد منحل یا در ارتش عراق ادغام شود.<ref>حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۱۱.</ref> برخی تحلیل‌گران دلیل مخالفت‌های آمریکا با حشد را وجود برخی گروه‌های تأثیرگذار حشب شعبی مانند سپاه بدر، عصائب اهل الحق و کتائب حزب‌الله می‌دانند، که خواستار خروج نظامیان آمریکا از عراق هستند.<ref>ناصر، «الحشد الشعبی فی المنظور الامیرکی»، ص۱۱۸ تا</ref>  {{یادداشت|گروه‌های کتائب حزب‌الله و عصائب اهل الحق، در سال ۲۰۰۳م پیش از تشکیل سازمان حشد شعبی و پس از ورود نیروهای آمریکایی به عراق، علیه نیروهای آمریکایی فعالیت نظامی داشتند. (ناصر، «الحشد الشعبی فی المنظور الامیرکی»، ص۱۱۵.)}} برخی تحلیل‌گران نیز دلیل مخالفت‌های آمریکا با حشد شعبی را نزدیکی برخی گروه‌های آن به ایران و سید علی سیستانی‌ و نیز ترس از تأثیرگذاری آنها در انتخابات‌های عراق دانسته‌اند.<ref>حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۱۱ و ۱۱۲.</ref> وزیر امور خارجه وقت [[عربستان سعودی|عربستان]] نیز، در حدود ژوئن ۲۰۱۶م (خرداد/تیر [[سال ۱۳۹۵ هجری شمسی|۱۳۹۵ش]])، حشد را باعث ایجاد تنش‌های فرقه‌ای دانست و خواستار انحلال آن شد.<ref>«[https://www.alhurra.com/choice-alhurra/2016/07/13 هل تمنع السعودية مقاتلي الحشد الشعبي من أداء الحج؟]»، خبرگزاری الحرة.</ref>

مقتدی صدر در سال [[سال ۱۳۹۶ هجری شمسی|۱۳۹۶ش]] خواستار ادغام حشد شعبی در ارتش<ref>«[https://www.ilna.ir/بخش-بین-الملل-8/568844-مقتدی-صدر-حشدالشعبی-با-ارتش-عراق-ادغام-شود مقتدی صدر: حشد شعبی با ارتش عراق ادغام شود]»، خبرگزاری ایلنا.</ref>  و در سال ۱۴۰۱ش خواستار دخالت نکردن آن در سیاست و تجارت شد.<ref>شهسواری، «باز تازه صدر: تمامی نمایندگان نزدیک به مقتدی صدر در پارلمان عراق استعفا دادند»، ص۴.</ref> در مقابل، [[سید کاظم حائری]] از مراجع تقلید شیعه در [[نجف]]، از حشد شعبی به عنوان نیروی مستقل و غیرقابل ادغام با دیگر نیروها حمایت کرده و آن را برای حفظ امنیت کشور لازم دانسته است.<ref>«[http://www.alhaeri.org/ بیان سماحة السید الحائری یعلن فیه عدم الاستمرار فی التصدی للمرجعیة بسبب المرض والتقدم فی العمر]»، سایت رسمی سید کاظم حسینی حائری.</ref> [[شیخ بشیر نجفی]] دیگر مرجع تقلید نجف نیز، حشد را «بازوی عراق و مرجعیت» شمرده<ref>«[https://iraq.shafaqna.com/AR/75324/ المرجع النجفي: الحشد الشعبي ذراع العراق والمرجعية وبهم يعز الإسلام والوطن]»، خبرگزاری شفقنا.</ref> البته او و [[محمداسحاق فیاض]] دیگر مرجع تقلید، به حشد سفارش کرده‌اند از سیاست دوری کند.<ref>«[https://fa.shafaqna.com/news/185184 تاکید آیات عظام نجفی و فیاض بر وحدت بیشتر گروههای مقاومت اسلامی عراق و دوری آنها از سیاست]»، خبرگزاری شفقنا.</ref> برخی تحلیل‌گران عراقی نیز وجود حشد شعبی را برای مبارزه با تهدید‌های خارجی و تروریست لازم دانسته‌اند.<ref>حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۱۷.</ref> 

همچنین [[سید عمار حکیم]]، رهبر [[جریان حکمت ملی عراق]]، حشد شعبی را ضرورتی راهبردی برای عراق شمرده و با انحلال یا ادغام آن در ارتش مخالفت کرده؛ اگرچه از ارتباط آن با نیروهای سیاسی انتقاد کرده است.<ref>«[https://www.isna.ir/news/1400071510261 در برابر انحلال حشد الشعبی می‌ایستیم]»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).</ref> فالح فیاض، رئیس حشد شعبی، دخالت حشد در سیاست را رد کرده است.<ref>«[https://fa.shafaqna.com/news/1248444 فالح الفیاض: حشد شعبی در بحث‌های سیاسی دخالت نمی‌کند]»، خبرگزاری شفقنا.</ref>

عفو بین‌الملل حشد شعبی را پس از عملیات آزادسازی فلوجه در سال ۲۰۱۶م (۱۳۹۵ش)، متهم به آدم‌ربایی ۶۵۰ تن از اهالی فلوجه کرده که از سرنوشت آنها خبری در دست نیست.<ref>«[https://www.middleeasteye.net/news/iraq-amnesty-reveal-fate-missing-men-and-boys Amnesty demands Iraq reveal fate of nearly 650 missing men and boys]»،  Middle East Eye.</ref> احمد طیب، شیخ الازهر، در ۱۱ مارس ۲۰۱۶م (۲۱ اسفند [[سال ۱۳۹۴ هجری شمسی|۱۳۹۴ش]])حشد را گروه شبه‌نظامی فرقه‌ای خواند که به کشتار غیرنظامیان سنی می‌پردازد.<ref>«[https://arabi21.com/story/893932 الازهر یندد بممارسات حزب الله و الحشد الشعبی]»، عربی۲۱.</ref> او پیش از این نیز، حشد شعبی را در خلال عملیات آزادسازی تکریت متهم به جنایت جنگی علیه اهل سنت کرده بود.<ref>«[http://www.taghribnews.com/ar/news/185464 العراق .. المرجع النجفي ينتقد موقف الازهر من الحشد الشعبي]»، وکالة انباء التقریب.</ref> جماعة علماء العراق به ریاست خالد عبد الوهاب اَلْملا، عالم اهل‌سنت،<ref>«[http://www.taghribnews.com/ar/news/185464 العراق .. المرجع النجفي ينتقد موقف الازهر من الحشد الشعبي]»، وکالة انباء التقریب.</ref> و شیخ بشیر نجفی، مرجع تقلید در نجف،<ref>«[https://www.tasnimnews.com/ar/news/2015/03/12/683441 جماعة علماء العراق لالازهر: الحشد الشعبي يتألف من شيعة و سنة]»، وکالة تسنیم الدولیة للانباء.</ref> ادعای شیخ الازهر را رد کرده و حشد شعبی را متشکل از شیعه و سنی دانستند.

دیده‌بان حقوق بشر واقع در آمریکا، در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۰م، حشد شعبی را به آدم‌ربایی متهم کرده است.<ref>«[https://www.hrw.org/ar/news/2020/11/16/377021 العراق: لا عدالة لضحايا الإخفاء القسري]»، سایت رسمی دیده‌بان حقوق بشر.</ref> همچنین حشد را در ۲۳ مارس ۲۰۲۲م (۳ فروردین ۱۴۰۱ش)، به قتل، آدم‌ربایی، شکنجه و خشونت جنسی نسبت به دگرباش‌های جنسی متهم کرده است.<ref>«[https://www.hrw.org/ar/report/2022/03/23/381343 الكل تريدني أموت]» سایت رسمی دیده‌بان حقوق بشر.</ref>

کتاب تأثیرات حشدالشعبی عراق بر سیاست‌های راهبردی ایران، نوشته کیوان آقابابایی است که پس از بررسی ابعاد و تاریخچه حشد شعبی به سیاست خارجی ایران و عربستان در سیر تحولات سیاسی عراق بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۷م پرداخته است.<ref>«[https://library.razavi.ir/aqlibraries/fa/169047/کتاب-«تاثیرات-حشدالشعبی-عراق-بر-سیاست%E2%80%8Cهای-راهبردی-ایران» کتاب تأثیرات حشدالشعبی عراق بر سیاست‌های راهبردی ایران]»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.</ref>

الحشد الشعبی: الاستراتیجیة الامریکیة و الحشد الشعبی فی العراق،‌ نوشته زینب شعیب،<ref>«[https://www.noor-book.com/book/review/455740 کتاب‌شناسی الحشد الشعبی]»، مکتبة نور.</ref> الجیوش الموازیة: میلیشیات الحشد الشعبی فی العراق، نوشته احمد عدلی،<ref>«[http://www.worldcat.org/oclc/1251872014 کتابشناسی الجیوش الموازیة]»، worldcat.</ref> و الحشد الشعبی الرهان الاخیر، نوشته گروهی از نویسندگان،<ref>«[http://almustakbalpaper.net/content.php?id=6000 معرفی الحشد الشعبی الرهان الاخیر]»، خبرگزاری المستقبل العراقی.</ref> از جمله کتاب‌ها درباره حشد شعبی به زبان عربی است.