پرش به محتوا

محسن بن علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

۸۳۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۴ نوامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:


==محسن در منابع تاریخی و حدیثی==
==محسن در منابع تاریخی و حدیثی==
در منابع مختلف شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۳؛ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵؛ ابن صوفی، المجدی، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۳.</ref> و اهل‌سنت<ref> ابن‌حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸؛ بخاری، الادب المفرد، ص۱۷۷؛ ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱، ج۳، ص۳۶۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۵۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸؛ ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶؛ بیهقی، السنن الکبری، ج۶، ص۱۶۶، ج۷، ص۶۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۴۴۸؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵؛ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۷۷؛ ابن‌عساکر، مدینة دمشق، ص۲۸، ۲۹؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹-۳۰۰؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱؛ ابن‌دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵.</ref> محسن جزو فرزندان حضرت فاطمه و امام علی(ع) شمرده شده است. براساس منابع تاریخی [[پیامبر(ص)]]  این نام را بر او نهاده است.<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹.</ref>
در منابع مختلف شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۳؛ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵؛ ابن صوفی، المجدی، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۳.</ref> و اهل‌سنت<ref> ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۹، ۲۴۶؛ بخاری، الادب المفرد، ۱۴۰۹ق، ص۲۸۶؛ ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۸۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۵۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸؛ ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹-۳۰۰؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۵۷؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref> محسن جزو فرزندان حضرت فاطمه و امام علی(ع) شمرده شده است.  
 
به گفته ابن حجر عسقلانی به صورت مُحَسِّن تلفظ می‌شود.<ref>ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref>
==شهادت==
==شهادت==
منابع درباره چگونگی درگذشت وی اختلاف‌نظر دارند. منابع شیعه، علت شهادت محسن را [[سقط جنین|سقط]] شدن او دانسته‌اند. منابع اهل‌سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»،<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref> «مات و هو صغیر»<ref>ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱.</ref> و یا چیزی شیبه این<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵.</ref> آورده‌اند. که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد. ابن‌حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.<ref> ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.</ref>
منابع درباره چگونگی درگذشت وی اختلاف‌نظر دارند. منابع شیعه، علت شهادت محسن را [[سقط جنین|سقط]] شدن او دانسته‌اند.<ref> نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> منابع اهل‌سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»،<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref> «مات و هو صغیر»<ref>ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱.</ref> و یا چیزی شیبه آن<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵.</ref> آورده‌اند. که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد. ابن‌حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.<ref> ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۳۸.</ref> براساس برخی روایات که در منابع اهل سنت نقل شده محسن در زمان حیات پیامبر(ص) به دنیا آمده و [[پیامبر(ص)]]  این نام را بر او نهاده است.<ref> ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹؛ ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۹، ۲۴۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۴.</ref> در منابع شیعی نیز به نامگذاری وی توسط پیامبر(ص) اشاره شده است البته قبل از سقطش.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref>


بسیاری از منابع [[شهادت]] محسن را مصادف با حمله به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] برای [[بیعت]] گرفتن از [[حضرت علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref> [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (درگذشته ۵۴۸ق) در کتاب [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل و النحل]] به نقل از [[ابراهیم بن سیار معتزلی]] معروف به نظام (درگذشته۲۳۰ق) از بزرگان [[معتزله]] نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی [[فاطمه(س)]] موجب [[سقط جنین|سقط]] محسن شد.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸.</ref> او به دلیل این عقیده و برخی عقاید دیگر از سوی برخی از اهل‌سنت [[تکفیر اهل قبله|تکفیر]] شده است.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷–۵۸</ref>
بسیاری از منابع [[شهادت]] محسن را مصادف با حمله به خانه [[حضرت فاطمه(س)]] برای [[بیعت]] گرفتن از [[حضرت علی(ع)]] دانسته‌اند. [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (درگذشته ۵۴۸ق) در کتاب [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل و النحل]] به نقل از [[ابراهیم بن سیار معتزلی]] معروف به نظام (درگذشته۲۳۰ق) از بزرگان [[معتزله]] نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی [[فاطمه(س)]] موجب [[سقط جنین|سقط]] محسن شد.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۷۱.</ref> همچنین [[ابن‌ابی‌الحدید]] در داستان مناظره با استادش [[ابوجعفر نقیب]] به [[سقط جنین|سقط]] محسن در جریان بیعت اشاره می‌کند.<ref>ابن‌ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref>
 
همچنین [[ابن‌ابی‌الحدید]] در داستان مناظره با استادش [[ابوجعفر نقیب]] به [[سقط جنین|سقط]] محسن در جریان بیعت اشاره می‌کند.<ref>ابن‌ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref>


===تاریخ شهادت===
===تاریخ شهادت===
خط ۳۸: خط ۳۸:


==محل دفن==
==محل دفن==
در منابع تاریخی، به محل [[دفن]] محسن(ع) اشاره نشده است؛ اما در روایتی آمده است که حضرت علی(ع) به [[فضه خادم حضرت زهرا]] فرمود بدن محسن را در آستانه خانه دفن کند.<ref>سبزواری، جامع النورین، ص۲۰۶</ref>
در منابع تاریخی، به محل [[دفن]] محسن(ع) اشاره نشده است؛ اما در روایتی آمده است که حضرت علی(ع) به [[فضه خادم حضرت زهرا]] فرمود بدن محسن را در آستانه خانه دفن کند.<ref>سبزواری، جامع النورین، ص۲۰۶.</ref>
==عذاب قاتل محسن==
==عذاب قاتل محسن==
[[ابن‌قولویه]] در [[کامل الزیارات]] حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از فرزندان پیامبر(ص) که در [[قیامت]] به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتل او مواخذه می‌شود.<ref> ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص۳۳۴.</ref>
[[ابن‌قولویه]] در [[کامل الزیارات]] حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از فرزندان پیامبر(ص) که در [[قیامت]] به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتل او مواخذه می‌شود.<ref> ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۳۳۴.</ref>
== تک‌نگاری==
== تک‌نگاری==
* کتاب «غنچه یاس؛ محسن بن علی» نوشته مهدی فاطمی به زبان‌های فارسی و عربی که در سال ۱۳۸۶ش منتشر شده است.<ref>[https://www.gisoom.com/book/1420029 شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref>
* کتاب «غنچه یاس؛ محسن بن علی» نوشته مهدی فاطمی به زبان‌های فارسی و عربی که در سال ۱۳۸۶ش منتشر شده است.<ref>[https://www.gisoom.com/book/1420029 شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref>
خط ۵۶: خط ۵۶:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
*مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
*ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، الطبعة الثانیه، دار احیاء الکتب العربیه، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م افست قم، ۱۴۰۴ق.
* ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفه الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفه الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق الشیخ عادل احمد عبدالموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت،‌ دار الکتب العلملیة، چاپ اول، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
* ابن‌حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت،‌ دار الکتب العلملیة، چاپ اول، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
*ابن‌دمشقی، محمد بن احمد، جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام، تحقیق: محمدباقر محمودی، قم، مجمع إحیاء الثقافة الاسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
* ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق شعیب الارنؤوط و عادل مرشد و دیگران، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.
* ابن‌عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق: الشیخ علی محمد معوض-الشیخ عادل احمد عبدالموجود، الطبعة الاولی، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
* ابن‌صوفی نسابه، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق، احمد مهدوی دامغانی، قم، الطبعة الثانیه، مکتبه آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۲۲ق.
* ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، الطبعة الاولی، بیروت،‌ دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
* ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق، ثروت عکاشه، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الثانیة، ۱۹۹۲م.
* ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق، ثروت عکاشه، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الثانیة، ۱۹۹۲م.
* ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، تحقیق علی شیری، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
* ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، تحقیق علی شیری، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
* ابوالفداء، اسماعیل بن عباد، المختصر فی اخبار البشر، بیروت، دار الکتب العلمیه،‌چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* بخاری، محمد بن اسماعیل، الادب المفرد، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، دارالبشائر الاسلامیة، الطبعة الثانیه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن‌حنبل، احمد، مسند و بهامشه منتخب کنز العمال فی سنن الأقوال والافعال، بیروت،‌ دار صادر، بی‌تا.
* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف(ج۲)، تحقیق، محمدباقر محمودی، بیروت، ‌مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م..
* بخاری، محمد بن اسماعیل، الادب المفرد، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، الطبعة الأولی، ۱۴۰۶ق.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق، یوسف المرعشلی، بیروت،‌ دار المعرفة، ۱۴۰۶ق.
* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، سهیل زکار و ریاض زرکلی، ط ۱، بیروت، ‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
* بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، ‌دار الفکر، بی‌تا.
* ذهبی، شمس‌الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق، شعیب الارنووط-ابراهیم الزبیق، ط۹، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۳ق.
* سبط بن جوزی، تذکرة الخواص.
* سبزواری، ملااسماعیل، جامع النورین، تهران، علمیه اسلامیه، بی‌تا.
* سبزواری، ملااسماعیل، جامع النورین، تهران، علمیه اسلامیه، بی‌تا.
* سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق.
* شامی، محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی والرشاد فی سیره خیر العباد، تحقیق، الشیخ عادل احمد عبد الموجود، بیروت، ط۱، ‌دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق.
* شامی، محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی والرشاد فی سیره خیر العباد، تحقیق، الشیخ عادل احمد عبد الموجود، بیروت، ط۱، ‌دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق.
* شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، تحقیق: محمد سید گیلانی، بیروت، ‌دار المعرفة، بی‌تا.
* شیخ مفید، محمد بن‌ محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله العباد، تحقیق موسسة آل‌البیت لتحقیق ‌التراث، قم،  دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* شیخ مفید، محمد بن‌ محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله العباد، تحقیق موسسة آل‌البیت لتحقیق ‌التراث، قم،  دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل والامم والملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل والامم والملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق، احمد مهدوی دامغانی، قم، الطبعة الثانیه، مکتبه آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۲۲ق.
* قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضایل الائمة الاطهار، تحقیق، سید محمدحسین حسینی جلالی، قم، الطبعة الثانیه، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضایل الائمة الاطهار، تحقیق، سید محمدحسین حسینی جلالی، قم، الطبعة الثانیه، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، الطبعة الثانیة، ‌دار الهجرة، ۱۳۶۳ش.
* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق، یوسف المرعشلی، بیروت،‌ دار المعرفة، ۱۴۰۶ق.
*هلالی، سلیم‌بن قیس، کتاب سلیم‌ بن قیس الهلالی، به تحقیق محمدباقر انصاری، قم، هادی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
* یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ‌دار صادر، بی‌تا.
* یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ‌دار صادر، بی‌تا.
* یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعة ‌التاریخ الاسلامی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۹ق.
* یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعة ‌التاریخ الاسلامی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۹ق.
*ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
*ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضویه، ۱۳۵۶ش.
*شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، تحقیق: محمد بدران، قم، ‌الشریف الرضی، چاپ سوم، ۱۳۶۴ش.
*مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
*هلالی، سلیم‌بن قیس، کتاب سلیم‌ بن قیس الهلالی، به تحقیق محمدباقر انصاری، قم، هادی، ۱۴۰۵ق.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{امام علی (ع)}}
{{امام علی (ع)}}