Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۸۱
ویرایش
فضایل امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←کتاب‌شناسی
جز (←فضایل قرآنی) |
جز (←کتاب‌شناسی) |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
[[پرونده:Zekre ali.jpg|بندانگشتی|خوشنویسی حدیث «ذِکرُ علی عبادة» اثر رضا بدرالسماء]] | [[پرونده:Zekre ali.jpg|بندانگشتی|خوشنویسی حدیث «ذِکرُ علی عبادة» اثر رضا بدرالسماء]] | ||
فضایل روایی، احادیثی از پیامبر(ص) است که مدح یا فضلیتی برای امام علی(ع) بیان می‌کنند. برخی از این احادیث عبارت‌اند از: | فضایل روایی، احادیثی از پیامبر(ص) است که مدح یا فضلیتی برای امام علی(ع) بیان می‌کنند. برخی از این احادیث عبارت‌اند از: | ||
* [[حدیث غدیر]]: خِطابه‌ای است از پیامبر اسلام(ص) در [[غدیر خم]] که علی(ع) را مولای مسلمانان معرفی می‌کند. این حدیث در منابع | * [[خطبه غدیر|حدیث غدیر]]: خِطابه‌ای است از پیامبر اسلام(ص) در [[غدیر خم]] که علی(ع) را مولای مسلمانان معرفی می‌کند. این حدیث در منابع شیعه و سنی نقل شده<ref>ابن حنبل، فضائل امیر المومنین، ۱۴۳۳ق، ص۱۹۷؛ امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۴و۱۵.</ref> و از دلایل شیعیان برای اثبات امامت و خلافت حضرت علی به‌شمار می‌آید.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۹.</ref> | ||
* [[حدیث منزلت]]: روایتی است که جایگاه امام علی(ع) را نسبت به پیامبر اسلام(ص)، همانند جایگاه [[هارون (پیامبر)|هارون]] نسبت به [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی]] معرفی می‌کند.<ref>بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۹، باب مناقب جعفر بن ابیطالب، حدیث ۳۷۰۶؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۰و۱۸۷۱، حدیث ۲۴۰۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۶و۱۰۷، حدیث ۸۰؛ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۵۶.</ref> | * [[حدیث منزلت]]: روایتی است که جایگاه امام علی(ع) را نسبت به پیامبر اسلام(ص)، همانند جایگاه [[هارون (پیامبر)|هارون]] نسبت به [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی]] معرفی می‌کند.<ref>بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۹، باب مناقب جعفر بن ابیطالب، حدیث ۳۷۰۶؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۰و۱۸۷۱، حدیث ۲۴۰۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۶و۱۰۷، حدیث ۸۰؛ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۵۶.</ref> | ||
* [[حدیث مدینة العلم]]: حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که در آن خود را شهر علم و علی(ع) را دروازه آن معرفی کرده است.<ref> قمی، تفسیرالقمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۸؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۳۷، حدیث ۴۶۳۷.</ref> | * [[حدیث باب مدینة العلم|حدیث مدینة العلم]]: حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که در آن خود را شهر علم و علی(ع) را دروازه آن معرفی کرده است.<ref> قمی، تفسیرالقمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۸؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۳۷، حدیث ۴۶۳۷.</ref> [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|کتاب الغدیر]] ۲۱ تن از محدثان سنی را نام برده که این حدیث را حسن یا صحیح دانسته‌اند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۷۰ق، ج۶، ص۷۸و۷۹.</ref> | ||
* [[حدیث یوم الدار|حدیث یوم‌الدار]]: روایتی از پیامبر اکرم(ص) است که در آن از خویشاوندان خود خواست تا دعوتش را بپذیرند و ضمن آن به وصایت و خلافت علی بن ابیطالب(ع) تصریح کرد.<ref>حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۵۴۳؛ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۱۸۶تا۱۸۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۹۷.</ref> متکلمان شیعه برای اثبات امامت حضرت علی(ع) به این حدیث استناد کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۹۶.</ref> | * [[حدیث یوم الدار|حدیث یوم‌الدار]]: روایتی از پیامبر اکرم(ص) است که در آن از خویشاوندان خود خواست تا دعوتش را بپذیرند و ضمن آن به وصایت و خلافت علی بن ابیطالب(ع) تصریح کرد.<ref>حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۵۴۳؛ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۱۸۶تا۱۸۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۹۷.</ref> متکلمان شیعه برای اثبات امامت حضرت علی(ع) به این حدیث استناد کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۹۶.</ref> | ||
* [[حدیث وصایت]]: حدیثی از پیامبر اسلام (ص) است که در آن امام علی(ع) عنوان وصی و جانشین پیامبر معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۹۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۱۵۴تا۳۳۹.</ref> شیعیان برای اثبات امامت امام علی به آن استناد می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به استرآبادی، البراهین القاطعه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۲۴۴.</ref> | * [[حدیث وصایت]]: حدیثی از پیامبر اسلام (ص) است که در آن امام علی(ع) عنوان وصی و جانشین پیامبر معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۹۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۱۵۴تا۳۳۹.</ref> شیعیان برای اثبات امامت امام علی به آن استناد می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به استرآبادی، البراهین القاطعه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۲۴۴.</ref> | ||
* [[حدیث ولایت]]: حدیثی از پیامبر(ص) است که حضرت علی را پس از خود ولیِّ مؤمنان معرفی می‌کند. این حدیث با عبارت‌های مختلفی در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۴۳؛ ابن‌حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۲.</ref> [[شیعیان]] کلمه «ولیّ» را که در «عَلِیٌّ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی»<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۲.</ref> به‌کار رفته، به‌معنای امام و سرپرست می‌دانند و بدین وسیله امامت و ولایت حضرت علی(ع) را اثبات می‌کنند.<ref>رحیمی اصفهانی، ولایت و رهبری، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۱۹تا۱۲۱.</ref> | * [[حدیث ولایت]]: حدیثی از پیامبر(ص) است که حضرت علی را پس از خود ولیِّ مؤمنان معرفی می‌کند. این حدیث با عبارت‌های مختلفی در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۴۳؛ ابن‌حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۲.</ref> [[شیعه|شیعیان]] کلمه «ولیّ» را که در «عَلِیٌّ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی»<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۲.</ref> به‌کار رفته، به‌معنای امام و سرپرست می‌دانند و بدین وسیله امامت و ولایت حضرت علی(ع) را اثبات می‌کنند.<ref>رحیمی اصفهانی، ولایت و رهبری، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۱۹تا۱۲۱.</ref> | ||
* [[حدیث طیر]]: روایتی در فضیلت حضرت علی(ع) است که بنابر محتوای آن، پیامبر(ص) قصد خوردن گوشت پرندهای بریان را داشت و از خدا خواست با بهترینِ خلق هم‌غذا شود و با حضرت علی(ع) هم‌غذا شد.<ref>نسائی، خصائص امیر المومنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰. </ref> این روایت در منابع شیعه و اهل‌سنت آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نسائی، خصائص امیر المومنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۳۵۵.</ref> | * [[حدیث طیر مشوی|حدیث طیر]]: روایتی در فضیلت حضرت علی(ع) است که بنابر محتوای آن، پیامبر(ص) قصد خوردن گوشت پرندهای بریان را داشت و از خدا خواست با بهترینِ خلق هم‌غذا شود و با حضرت علی(ع) هم‌غذا شد.<ref>نسائی، خصائص امیر المومنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰. </ref> این روایت در منابع شیعه و اهل‌سنت آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نسائی، خصائص امیر المومنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۳۵۵.</ref> | ||
* [[حدیث رایت|حدیث رایَت]]: حدیثی مشهور است از حضرت محمد(ص) درباره امام علی(ع) در [[غزوه خیبر]] که در آن آمده است: «فردا پرچم را به مردی خواهم داد که خداوند قلعه خیبر را به دست او فتح می کند، خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول هم او را دوست دارند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۸، حدیث ۳۷۰۱و۳۷۰۲؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۲، حدیث ۲۴۰۶.</ref> | * [[حدیث رایت|حدیث رایَت]]: حدیثی مشهور است از حضرت محمد(ص) درباره امام علی(ع) در [[غزوه خیبر]] که در آن آمده است: «فردا پرچم را به مردی خواهم داد که خداوند قلعه خیبر را به دست او فتح می کند، خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول هم او را دوست دارند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۸، حدیث ۳۷۰۱و۳۷۰۲؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۲، حدیث ۲۴۰۶.</ref> | ||
* [[حدیث ثقلین]]: حدیث مشهوری از پیامبر(ص) درباره جایگاه قرآن و | * [[حدیث ثقلین]]: حدیث مشهوری از پیامبر(ص) درباره جایگاه قرآن و اهل‌بیت است. در این حدیث آمده است: «من در میان شما دو چیز باقی می‌گذارم که اگر آنها را دستاویز قرار دهید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم که اهل‌بیتم هستند.»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴.</ref> این حدیث در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نسائی، السنن الکبری، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۳۱۰، حدیث ۸۰۹۲؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۳، حدیث ۲۴۰۸؛ ابن‌حنبل، فضائل امیر المومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۰.</ref> | ||
* [[حدیث کسا]]: حدیثی است در فضیلت [[پنج تن]]. طبق این حدیث که در منابع شیعه<ref>طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۶۸؛ کلینی،الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۷.</ref> و سنی<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۴؛مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۸۳، حدیث ۲۴۲۴؛ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۵۹۸.</ref> آمده است، پیامبر اسلام(ص) خاندانش را با پارچه‌ای پشمین (کِساء) پوشاند و دعا کرد: «خدایا اینان اهل‌بیت من هستند. پلیدی را از آنها دور کن و آنها را پاک گردان.»<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۴؛مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۸۳، حدیث ۲۴۲۴؛ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۵۹۸.</ref> | * [[حدیث کساء|حدیث کسا]]: حدیثی است در فضیلت [[پنج‌تن|پنج تن]]. طبق این حدیث که در منابع شیعه<ref>طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۶۸؛ کلینی،الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۷.</ref> و سنی<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۴؛مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۸۳، حدیث ۲۴۲۴؛ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۵۹۸.</ref> آمده است، پیامبر اسلام(ص) خاندانش را با پارچه‌ای پشمین (کِساء) پوشاند و دعا کرد: «خدایا اینان اهل‌بیت من هستند. پلیدی را از آنها دور کن و آنها را پاک گردان.»<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۴؛مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۸۳، حدیث ۲۴۲۴؛ طبری، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۵۹۸.</ref> | ||
* [[حدیث سفینه]]: حدیثی مشهور از پیامبر اسلام(ص) است که در آن اهل بیتِ(ع) خود را به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است که هر کس داخل آن شد، نجات می‌یابد و هر کس از آن جا ماند، غرق می‌شود.<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک‌الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۷۳، حدیث ۳۳۱۲.</ref> این حدیث در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۷۳، حدیث ۳۳۱۲؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۴۴.</ref> | * [[حدیث سفینه]]: حدیثی مشهور از پیامبر اسلام(ص) است که در آن اهل بیتِ(ع) خود را به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است که هر کس داخل آن شد، نجات می‌یابد و هر کس از آن جا ماند، غرق می‌شود.<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک‌الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۷۳، حدیث ۳۳۱۲.</ref> این حدیث در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۷۳، حدیث ۳۳۱۲؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۴۴.</ref> | ||
* [[حدیث شجره]]: پیامبر(ص) فرمود: من و علی از یک درخت خلق شده‌ایم و سایر مردم از درخت‌های مختلف<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۶۳، حدیث ۲۹۴۹؛ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۷۶و۳۷۷.</ref> برخی مفسران آفرینش پیامبر(ص) و امام علی(ع) را از یک منشأ، دلیلی بر مساوی‌بودن آن دو در وجوب اطاعت و ولایت دانسته‌اند.<ref>ابن‌بطریق، خصائص الوحی المبین فی مناقب امیر المومنین، ۱۴۱۷ق، ص۲۴۶.</ref> | * [[حدیث شجره]]: پیامبر(ص) فرمود: من و علی از یک درخت خلق شده‌ایم و سایر مردم از درخت‌های مختلف<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۶۳، حدیث ۲۹۴۹؛ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۷۶و۳۷۷.</ref> برخی مفسران آفرینش پیامبر(ص) و امام علی(ع) را از یک منشأ، دلیلی بر مساوی‌بودن آن دو در وجوب اطاعت و ولایت دانسته‌اند.<ref>ابن‌بطریق، خصائص الوحی المبین فی مناقب امیر المومنین، ۱۴۱۷ق، ص۲۴۶.</ref> | ||
* [[حدیث لوح]]: از احادیث منقول از پیامبر اسلام (ص) برای اثبات [[امامت | * [[حدیث لوح]]: از احادیث منقول از پیامبر اسلام (ص) برای اثبات [[امامت امامان شیعه|امامت ائمه دوازده‌گانه]] است که در آن نام جانشینان رسول خدا (ص)، از امام اول امام علی (ع) تا امام دوازدهم [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] ذکر شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۲۷.</ref> | ||
* [[ حدیث حق]]: از احاديث مشهور پيامبر است که على(ع) را معیار حق معرفی می‌کند. یکی از نقل‌های آن این‌گونه است: «على با حق است و حق با على و اين دو هرگز از يكديگر جدا نمی‌شوند تاکنار [[حوض کوثر]] بر من وارد شوند.»<ref>خطيب بغدادى، تاريخ بغداد، ۱۴۲۲ق، ج۱۶، ص۴۷۰؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۸۹.</ref> | * [[ حدیث حق]]: از احاديث مشهور پيامبر است که على(ع) را معیار حق معرفی می‌کند. یکی از نقل‌های آن این‌گونه است: «على با حق است و حق با على و اين دو هرگز از يكديگر جدا نمی‌شوند تاکنار [[حوض کوثر]] بر من وارد شوند.»<ref>خطيب بغدادى، تاريخ بغداد، ۱۴۲۲ق، ج۱۶، ص۴۷۰؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۸۹.</ref> | ||
* [[حدیث تشبیه]]: حدیثی است که در آن پيامبر(ص) على(ع) را به دیگر [[پيامبران]] تشبيه كرده است. این حدیث در منابع شیعه<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: حسن بن علی، التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۹۷و۴۹۸؛ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵؛ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴؛ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱۷؛ طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۸۳.(عبارات این منابع یک دست نیست.)</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۶؛ ابن عساکر، ترجمة الامام علی بن ابیطالب، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۲۸۰؛ ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، ۱۴۲۴ق، ص۲۸۱؛ خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۸۴و۳۱۲؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۳؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۳ـ۹۴؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۰.</ref> نقل شده است. | * [[حدیث تشبیه]]: حدیثی است که در آن پيامبر(ص) على(ع) را به دیگر [[پیامبران|پيامبران]] تشبيه كرده است. این حدیث در منابع شیعه<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: حسن بن علی، التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۹۷و۴۹۸؛ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵؛ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴؛ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱۷؛ طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۸۳.(عبارات این منابع یک دست نیست.)</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۶؛ ابن عساکر، ترجمة الامام علی بن ابیطالب، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۲۸۰؛ ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، ۱۴۲۴ق، ص۲۸۱؛ خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۸۴و۳۱۲؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۳؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۳ـ۹۴؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۰.</ref> نقل شده است. | ||
* [[لا فتی الا علی|لا فَتَى إِلَّا عَلِی]]: این حدیث به‌معنای این است که جوانمردی جز علی وجود ندارد. برپایه منابع حدیثی و تاریخی، این حدیث را جبرئیل به‌علت فداکاری و شجاعت امام علی(ع) در [[ | * [[لا فتی الا علی|لا فَتَى إِلَّا عَلِی]]: این حدیث به‌معنای این است که جوانمردی جز علی وجود ندارد. برپایه منابع حدیثی و تاریخی، این حدیث را جبرئیل به‌علت فداکاری و شجاعت امام علی(ع) در [[غزوه احد|جنگ اُحُد]] بیان کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۱۰.</ref> این حدیث در منابع شیعه و سنی نقل شده است.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۱۴.</ref> | ||
*[[حدیث قسیم النار والجنة]]: روایتی است از پیامبر اسلام(ص) که علی را تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] معرفی می‌کند.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷و۸۶؛ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۴تا۴۱۸.</ref> این حدیث در منابع شیعه<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷و۸۶؛ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۴تا۴۱۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۱۹۳تا۲۱۱.</ref> و اهل‌سنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابیطالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ خوارزمی، مناقب، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۵؛ حَمّوئی جوینی، فرائدالسمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۲۵و۳۲۶.</ref> به‌صورت‌های مختلف و از راویان متعدد نقل شده است. | *[[حدیث قسیم النار و الجنة|حدیث قسیم النار والجنة]]: روایتی است از پیامبر اسلام(ص) که علی را تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] معرفی می‌کند.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷و۸۶؛ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۴تا۴۱۸.</ref> این حدیث در منابع شیعه<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷و۸۶؛ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۴تا۴۱۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۱۹۳تا۲۱۱.</ref> و اهل‌سنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابیطالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ خوارزمی، مناقب، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۵؛ حَمّوئی جوینی، فرائدالسمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۲۵و۳۲۶.</ref> به‌صورت‌های مختلف و از راویان متعدد نقل شده است. | ||
روایات دیگری هم از پیامبر درباره فضایل امام علی نقل شده است؛ ازجمله «ضربت علی در جنگ خندق از عبادت جن و انس برتر است»؛<ref>حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۴.</ref> «هر کس علی را [[سب علی|سب]] کند، مرا لعن کرده است»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۹۴.</ref> «هر کس علی را اذیت کند، مرا اذیت کرده است»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیر المومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۴.</ref> «با دوستی علی است که مؤمن از منافق شناخته می‌شود»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۲.</ref> «علی از من و من از علی‌ام»؛<ref>احمد حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۷۹.</ref> «یاد علی عبادت است»؛<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۵۶.</ref> «نگاه به علی عبادت است»؛<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۵۲، ح۴۶۸۱.</ref> [[حدیث خاصف النعل|حدیث خاصِف النَعل]]<ref>ابن‌مردویه، مناقب علی بن ابیطالب، ۱۴۲۴ق، ص۱۶۲. </ref> و [[حدیث مؤاخات]] (تو برادر منی).<ref>احمد حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۴۸۰.</ref> | روایات دیگری هم از پیامبر درباره فضایل امام علی نقل شده است؛ ازجمله «ضربت علی در جنگ خندق از عبادت جن و انس برتر است»؛<ref>حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۴.</ref> «هر کس علی را [[سب علی|سب]] کند، مرا لعن کرده است»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۹۴.</ref> «هر کس علی را اذیت کند، مرا اذیت کرده است»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیر المومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۴.</ref> «با دوستی علی است که مؤمن از منافق شناخته می‌شود»؛<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۲.</ref> «علی از من و من از علی‌ام»؛<ref>احمد حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۷۹.</ref> «یاد علی عبادت است»؛<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۵۶.</ref> «نگاه به علی عبادت است»؛<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۵۲، ح۴۶۸۱.</ref> [[حدیث خاصف النعل|حدیث خاصِف النَعل]]<ref>ابن‌مردویه، مناقب علی بن ابیطالب، ۱۴۲۴ق، ص۱۶۲. </ref> و [[حدیث مؤاخات]] (تو برادر منی).<ref>احمد حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۴۸۰.</ref> | ||
القاب [[صدیق | القاب [[صدیق|صِدِّیق اکبر]]<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیر المومنین علی بن ابیطالب، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۳.</ref> و [[فاروق|فاروق اعظم]]<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۵۲.</ref> هم از فضایل امام علی به‌شمار می‌آیند که در روایات بیان شده است. | ||
==دیگر ویژگی‌ها و امتیازات حضرت علی(ع)== | ==دیگر ویژگی‌ها و امتیازات حضرت علی(ع)== | ||
برخی از رویدادها و امتیازاتی که به عنوان فضائل امام علی(ع) شمرده شده‌اند، عبارتند از: | برخی از رویدادها و امتیازاتی که به عنوان فضائل امام علی(ع) شمرده شده‌اند، عبارتند از: | ||
* [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج با حضرت زهرا]]: از فضایل اختصاصی امام علی(ع) را ازدواجش با دختر پیامبر دانسته‌اند که به‌دستور [[ | * [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج با حضرت زهرا]]: از فضایل اختصاصی امام علی(ع) را ازدواجش با دختر پیامبر دانسته‌اند که به‌دستور [[خدا]] انجام شد.<ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ص۱۴۷.</ref> گفته‌اند اگر علی(ع) نبود، برای [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] همتایی وجود نداشت.<ref>فتال نیشابوری، روضةالواعظین، ۱۳۷۵ش، ص۱۴۶.</ref> | ||
* [[مولود کعبه]]: مولود کعبه به‌معنای زاده‌شده در کعبه، به ماجرای تولد امام علی(ع) در [[کعبه]] اشاره دارد که از فضایل اختصاصی او به‌شمار می‌رود.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۶، ص۲۱تا۲۳.</ref> | * [[مولود کعبه]]: مولود کعبه به‌معنای زاده‌شده در کعبه، به ماجرای تولد امام علی(ع) در [[کعبه]] اشاره دارد که از فضایل اختصاصی او به‌شمار می‌رود.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۶، ص۲۱تا۲۳.</ref> | ||
* [[امیرالمؤمنین (لقب)|لقب امیرالمؤمنین]]: به‌معنای امیر، فرمانده و رهبر مسلمانان، لقبی است که به‌اعتقاد شیعیان به حضرت علی(ع) اختصاص دارد. به‌باور شیعیان، این لقب نخستین بار در زمان پیامبر اسلام برای علی بن ابیطالب به‌کار رفته است<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸.</ref> [[سید ابن طاووس]]، محدث شیعه در قرن هفتم، در کتاب [[الیقین باختصاص مولانا علی بامرة المؤمنین (کتاب)|الیقین باختصاص مولانا علی بإمرة المؤمنین]]، با اتکا به ۲۲۰ حدیث از منابع اهل‌سنت، لقب امیرالمؤمنین را مختص امام علی(ع) دانسته است.<ref>تقدمی معصومی، نور الأمیر فی تثبیت خطبة الغدیر، ۱۳۷۹ش، ص۹۷.</ref> | * [[امیرالمؤمنین (لقب)|لقب امیرالمؤمنین]]: به‌معنای امیر، فرمانده و رهبر مسلمانان، لقبی است که به‌اعتقاد شیعیان به حضرت علی(ع) اختصاص دارد. به‌باور شیعیان، این لقب نخستین بار در زمان پیامبر اسلام برای علی بن ابیطالب به‌کار رفته است<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸.</ref> [[سید ابن طاووس]]، محدث شیعه در قرن هفتم، در کتاب [[الیقین باختصاص مولانا علی بامرة المؤمنین (کتاب)|الیقین باختصاص مولانا علی بإمرة المؤمنین]]، با اتکا به ۲۲۰ حدیث از منابع اهل‌سنت، لقب امیرالمؤمنین را مختص امام علی(ع) دانسته است.<ref>تقدمی معصومی، نور الأمیر فی تثبیت خطبة الغدیر، ۱۳۷۹ش، ص۹۷.</ref> | ||
* [[سد الابواب|سدّالاَبواب]]: به‌معنای مسدودکردن درها، به واقعه‌ای اشاره دارد که طی آن، پیامبر اسلام به‌فرمان خدا دستور داد جز درِ خانه امام علی(ع)، درِ همه خانه‌هایی که به [[مسجدالنبی]] باز می‌شدند، مسدود شود.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۳۵؛ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۷.</ref> | * [[سد الابواب|سدّالاَبواب]]: به‌معنای مسدودکردن درها، به واقعه‌ای اشاره دارد که طی آن، پیامبر اسلام به‌فرمان خدا دستور داد جز درِ خانه امام علی(ع)، درِ همه خانه‌هایی که به [[مسجدالنبی]] باز می‌شدند، مسدود شود.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۳۵؛ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین، ۱۴۳۳ق، ص۱۷۷.</ref> | ||
* برادری با پیامبر(ص): پیامبر(ص) پیش از [[هجرت به مدینه]]، میان [[مهاجران]]، [[عقد اخوت]] برقرار کرد. همچنین در مدینه میان مهاجران و [[انصار]] عقد اخوت بست و هر دو بار میان خودش و امام علی(ع) عقد اخوت برقرار کرد و علی را برادر خود خواند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱ق، ج۳، ص۱۰۹۷و۱۰۹۸.</ref> | * برادری با پیامبر(ص): پیامبر(ص) پیش از [[هجرت به مدینه]]، میان [[مهاجرین|مهاجران]]، [[عقد اخوت]] برقرار کرد. همچنین در مدینه میان مهاجران و [[انصار]] عقد اخوت بست و هر دو بار میان خودش و امام علی(ع) عقد اخوت برقرار کرد و علی را برادر خود خواند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱ق، ج۳، ص۱۰۹۷و۱۰۹۸.</ref> | ||
* [[اولین مسلمان]]: براساس اعتقاد شیعه و برخی از دانشمندان اهل‌سنت، امام علی(ع)، اولین مردی است که به | * [[اولین مسلمان]]: براساس اعتقاد شیعه و برخی از دانشمندان اهل‌سنت، امام علی(ع)، اولین مردی است که به پیامبر(ص) ایمان آورد.<ref>النسائی، السنن الکبری، ج۵، ص۱۰۷؛ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمومنین، ۱۴۳۳ق، ص۱۸۶و۱۸۷.</ref> | ||
* [[ابلاغ آیات برائت]]: به‌گزارش [[تفسیر نمونه]] تقریباً تمام [[تفسیر قرآن|مفسران]] و مورخان اتفاق‌نظر دارند هنگامی که [[آیات برائت|آیات نخستین سوره توبه]] نازل شد و پیمان‌هایی را که [[شرک|مشرکان]] با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] داشتند، لغو کرد، پیامبر(ص) نخست ابلاغ این فرمان را برعهده [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] گذاشت تا هنگام [[حج]] در [[مکه]] برای عموم مردم بخواند؛ اما سپس آن را از او گرفت و به | * [[ابلاغ آیات برائت]]: به‌گزارش [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] تقریباً تمام [[تفسیر قرآن|مفسران]] و مورخان اتفاق‌نظر دارند هنگامی که [[آیات برائت|آیات نخستین سوره توبه]] نازل شد و پیمان‌هایی را که [[شرک|مشرکان]] با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] داشتند، لغو کرد، پیامبر(ص) نخست ابلاغ این فرمان را برعهده [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] گذاشت تا هنگام [[حج]] در [[مکه]] برای عموم مردم بخواند؛ اما سپس آن را از او گرفت و به علی(ع) داد و حضرت علی(ع) در مراسم [[حج]] به مردم ابلاغ کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۷۵.</ref> این واقعه در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده است.<ref> ابن‌حنبل، مسند الامام احمد، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۷۹؛ نسایی، خصائص، ۱۴۰۶ق، ص۹۳.</ref> | ||
* [[خاتم‌بخشی]]: منظور از خاتم‌بخشی، ماجرایی است که در آن امام علی(ع) در [[رکوع]] نماز، انگشتر خود را به فقیر بخشید. این واقعه در کتب روایی شیعه و سنی نقل شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۵؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۳؛ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹تا۲۳۹.</ref> | * [[خاتم‌بخشی]]: منظور از خاتم‌بخشی، ماجرایی است که در آن امام علی(ع) در [[رکوع]] نماز، انگشتر خود را به فقیر بخشید. این واقعه در کتب روایی شیعه و سنی نقل شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۵؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۳؛ حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹تا۲۳۹.</ref> | ||
* [[ردّ الشمس]]: در این واقعه، به‌دعای پیامبر اسلام(ص)، خورشید که در حال غروب بود، به عقب بازگشت تا حضرت علی(ع) [[نماز عصر|نماز عصرش]] را بخواند.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۶.</ref> همچنین بنا به نقل [[شیخ مفید]]، در زمان حضرت علی(ع)، در یکی از جنگ‌ها تعدادی از لشکریان نماز عصرشان را نخوانده بودند که با دعای حضرت علی(ع) خورشید برگشت.<ref>مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۷.</ref> | * [[رد الشمس|ردّ الشمس]]: در این واقعه، به‌دعای پیامبر اسلام(ص)، خورشید که در حال غروب بود، به عقب بازگشت تا حضرت علی(ع) [[نماز عصر|نماز عصرش]] را بخواند.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۶.</ref> همچنین بنا به نقل [[شیخ مفید]]، در زمان حضرت علی(ع)، در یکی از جنگ‌ها تعدادی از لشکریان نماز عصرشان را نخوانده بودند که با دعای حضرت علی(ع) خورشید برگشت.<ref>مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۷.</ref> | ||
== جلوگیری از نشر فضایل علی(ع) == | == جلوگیری از نشر فضایل علی(ع) == | ||
بنابر گزارش‌های تاریخی، در دوره [[بنی‌امیه]] به‌دستور | بنابر گزارش‌های تاریخی، در دوره [[بنی‌امیه]] به‌دستور معاویه از نقل و نشر فضایل امام علی(ع) جلوگیری شد: به‌گفته على بن محمد مدائنى مورخ قرن سوم، معاويه به كارگزارانش نوشته بود که هركس چيزى در فضیلت امام علی(ع) و خاندانش نقل کند، حرمتى براى جان و مالش نيست.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۴.</ref> همچنین روایت‌کردن از وی، یادکردن از او به نیکی و نام‌گذاری فرزندان به‌نام علی ممنوع شده بود.<ref>نگاه کنید به محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه امیر المؤمنین، ۱۴۲۸ق، ص۴۷۵تا۴۸۳.</ref> معاویه امام علی را سَبّ (ناسزاگویی) می‌کرد و می‌گفت: دست از این کار برنمی‌دارم تا کسی فضيلتى را از او ياد نكند.<ref>ابن‌ابى‌الحديد، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۵۷.</ref> به‌دستور او [[سب علی(ع)|سَبّ علی]] بر منابر آغاز شد<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۴.</ref> و تا دوره [[عمر بن عبدالعزیز]] حدود ۶۰ سال ادامه داشت.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۹۴.</ref> به گفته [[علامه حلی]] (۶۴۸-۷۲۶ق) در کتاب [[کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)|کشف الیقین]] دوستان امام علی(ع) از ترس و دشمنان او از روی حسادت فضایل آن حضرت را نشر نمی‌دادند با این حال شرق و غرب از فضائل او پر شده بود.<ref>علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴.</ref> | ||
به‌گفته [[محمدجواد مغنیه|محمدجواد مَغنیه]]، امويان كسانى را كه فضيلت يا حديثى از امام على(ع) نقل می‌كردند، شكنجه می‌دادند. آنان شاگردان و خواص امام علی(ع) همچون [[میثم تمار]]، [[عمرو بن حمق|عَمرو بن حَمِق خُزاعی]]، [[رشید هجری]]، [[حجر بن عدی|حُجر بن عُدَى]] و [[كمیل بن زیاد]] را كشتند تا كسى به‌وسيله آنها به اخبار و آثار حضرت على(ع) آگاه نشود.<ref>مغنيه، الحسين و بطلة كربلاء، ۱۴۲۶ق، ص۱۸۷.</ref> همچنین به‌گزارش شيخ محمد ابوزهره، عالم اهل‌سنت، حكومت اموى تأثيرى جدى در پنهان‌ماندن بسيارى از آثار على(ع) داشته است و به همین علت احادیث اندکی از وی در منابع | به‌گفته [[محمدجواد مغنیه|محمدجواد مَغنیه]]، امويان كسانى را كه فضيلت يا حديثى از امام على(ع) نقل می‌كردند، شكنجه می‌دادند. آنان شاگردان و خواص امام علی(ع) همچون [[میثم تمار]]، [[عمرو بن حمق خزاعی|عَمرو بن حَمِق خُزاعی]]، [[رشید هجری]]، [[حجر بن عدی|حُجر بن عُدَى]] و [[کمیل بن زیاد نخعی|كمیل بن زیاد]] را كشتند تا كسى به‌وسيله آنها به اخبار و آثار حضرت على(ع) آگاه نشود.<ref>مغنيه، الحسين و بطلة كربلاء، ۱۴۲۶ق، ص۱۸۷.</ref> همچنین به‌گزارش شيخ محمد ابوزهره، عالم اهل‌سنت، حكومت اموى تأثيرى جدى در پنهان‌ماندن بسيارى از آثار على(ع) داشته است و به همین علت احادیث اندکی از وی در منابع اهل‌سنت نقل شده است.<ref>ابوزهره، الامام الصادق، مطبعة محمدعلی مخیم، ص۱۶۲.</ref> | ||
سید علی شهرستانی در کتاب «منعُ تدوینِ الحدیث»، نوشته است: بیشتر نویسندگان شیعه معتقدند یکی از عوامل [[منع حدیث]] جلوگیری از نشر فضایل | سید علی شهرستانی در کتاب «منعُ تدوینِ الحدیث»، نوشته است: بیشتر نویسندگان شیعه معتقدند یکی از عوامل [[منع حدیث]] جلوگیری از نشر فضایل امام علی(ع) بوده است؛<ref>شهرستانی، منع تدوین الحدیث، ۱۴۱۸ق، ص۵۷.</ref> چراکه در احادیث پیامبر درباره اهل‌بیت، [[برتری اهل‌بیت(ع)]] و شایستگی آنان برای [[خلافت]] بیان شده بود و این با منافع حکومت [[بنی‌امیه]] در تضاد بود.<ref> اصغرپور، «درآمدی بر مناقب‌نگاری اهل بیت»، ص۲۷۰.</ref> | ||
== جعل فضایل حضرت علی(ع) برای دیگران == | == جعل فضایل حضرت علی(ع) برای دیگران == | ||
چنان‌که [[ | چنان‌که [[ابن ابی‌الحدید|ابن‌ابی‌الحدید]] از [[محمد بن عبدالله اسکافی|ابوجعفر اِسکافی]] متکلم معتزلی قرن سوم قمری نقل کرده، [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] گروهی از [[صحابه]] و [[تابعین]] را مأمور کرده بود که احادیثی در نکوهش امام علی جعل کنند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۶۳.</ref> او در نامه‌ای از کارگزارانش خواست دوستداران [[عثمان بن عفان]] را شناسایی و به خود نزديک كنند و آنچه این افراد در فضيلت عثمان نقل مى‌كنند، برایش بنويسند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۴.</ref> به‌گفته على بن محمد مدائنى مورخ قرن سوم، مردم برای رسيدن به مال و منال در مدح عثمان حديث آوردند و نقل فضايل عثمان فراوانى گرفت؛<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۴.</ref> ازاین‌رو معاویه در نامه دیگری به کارگزارانش نوشت از مردم دعوت کنند كه فضايل [[صحابه]] و [[خلفای سه‌گانه]] را روايت كنند تا اینکه در فضيلت حضرت علی(ع) حديثى نباشد، مگر اينكه روايتى همانند آن در فضل خلفاى نخستين و صحابه بياورند يا ضد و مخالف آن را نقل كنند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۵.</ref> | ||
== انکار فضایل امام علی(ع)== | == انکار فضایل امام علی(ع)== | ||
[[ابن‌تیمیه]] (۶۶۱-۷۲۸ق) پیشوای سلفیه، پاره‌ای از احادیثی که در فضیلت امام علی(ع) وارد شده را، مخدوش یا | [[ابن تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] (۶۶۱-۷۲۸ق) پیشوای سلفیه، پاره‌ای از احادیثی که در فضیلت امام علی(ع) وارد شده را، مخدوش یا مجعول دانسته است.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۵۰-۸۶ و۱۲۲-۱۲۶ و ۱۶۴-۱۶۸.</ref> همچنین شاگردش اسماعیل بن عمر معروف به ابن‌کثیر دمشقی (۷۰۱-۷۷۴ق) گفته است آیه‌ای درخصوص علی(ع) به‌تنهایی نازل نشده و آیاتی که مطرح شده، درباره علی(ع) و چند تن دیگر است.<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۷.</ref> به‌باور وی روایاتی که در این خصوص از ابن‌عباس و دیگران نقل شده، صحیح نیستند.<ref>ابن‌کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۷-۳۵۸.</ref> او همچنین سند بسیاری از احادیث فضائل امام علی را ضعیف دانسته است.<ref> نگاه کنید به ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۷و۳۵۸.</ref> | ||
ابن‌قَیِّم جوزی (درگذشت ۷۵۱ق)، دیگر شاگرد ابن‌تیمیه، امامت علی(ع) در [[غدیر خم]] را جعلی دانسته است؛<ref>ابن قیم، المنار المنیف، ۱۳۹۰ق، ص۵۷.</ref> با آنکه به‌گفته [[علامه امینی]] | ابن‌قَیِّم جوزی (درگذشت ۷۵۱ق)، دیگر شاگرد ابن‌تیمیه، امامت علی(ع) در [[غدیر خم]] را جعلی دانسته است؛<ref>ابن قیم، المنار المنیف، ۱۳۹۰ق، ص۵۷.</ref> با آنکه به‌گفته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] حدیث غدیر در منابع شیعه و سنی به‌صورت [[تواتر|متواتر]] نقل شده است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۹.</ref> همچنین ابن‌جوزی (درگذشت ۵۹۷ق)، عالم اهل‌سنت، در کتاب الموضوعات، برخی از احادیث فضایل امام علی(ع) را به‌عنوان حدیثی جعلی آورده است.<ref>ابن‌جوزی، الموضوعات، ج۱، ص۳۳۸ به بعد.</ref> | ||
== کتاب‌شناسی== | == کتاب‌شناسی== | ||
فضایل امام علی(ع) در کتاب‌های حدیثی اهل‌سنت مانند [[صحاح سته]] در بخش‌هایی به‌نام مناقب و فضایل علی بن ابیطالب آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۸؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۰و۱۸۷۱، حدیث ۲۴۰۴.</ref> همچنین در کتاب‌هایی که درباره فضایل | فضایل امام علی(ع) در کتاب‌های حدیثی اهل‌سنت مانند [[صحاح سته]] در بخش‌هایی به‌نام مناقب و فضایل علی بن ابیطالب آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به بخاری، صحیح‌البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۱۸؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۰و۱۸۷۱، حدیث ۲۴۰۴.</ref> همچنین در کتاب‌هایی که درباره فضایل اهل‌بیت نوشته شده، بخشی به مناقب و فضایل امام علی اختصاص دارد. عالمان شیعه و سنی کتاب‌هایی مستقلی نیز درباره فضائل و مناقب امام علی(ع) تألیف کرده‌اند. [[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعه]] ۱۵ کتاب با عنوان فضائل امیرالمؤمنین(ع) معرفی کرده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۶، ص۲۵۳-۲۵۶.</ref> او همچنین کتاب‌هایی با عناوین دیگر نیز معرفی کرده که در بردارنده فضائل امام علی(ع) است. به عنوان نمونه:«نهج العدالة فی فضائل الإمام أميرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب»، نوشته عبد علی بن الحسین اللبان النجفی<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۴، ص۴۲۱.</ref> و «مصباح الأنوار فی فضائل إمام الاَبرار»، نوشته هاشم بن محمد.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۱، ص۱۰۳.</ref> | ||
=== کتاب‌های اهل‌سنت=== | === کتاب‌های اهل‌سنت=== | ||
* [[فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)|فضائل امیرالمؤمنین]]، اثر [[احمد بن حنبل شیبانی]] (درگذشت ۲۴۱ق) از پیشوایان چهارگانه اهل‌سنت. در این کتاب، ۳۶۹ روایت در فضائل و مناقب امام علی(ع) نقل شده است.<ref>مردی، [http://mtif.org/article/63520 «یادی از محقق طباطبائی به بهانه چاپ فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام.»]</ref> ابن‌حنبل در این کتاب ماجرای تبریک [[خلیفه دوم]] به امام علی(ع) در | * [[فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)|فضائل امیرالمؤمنین]]، اثر [[احمد بن حنبل|احمد بن حنبل شیبانی]] (درگذشت ۲۴۱ق) از پیشوایان چهارگانه اهل‌سنت. در این کتاب، ۳۶۹ روایت در فضائل و مناقب امام علی(ع) نقل شده است.<ref>مردی، [http://mtif.org/article/63520 «یادی از محقق طباطبائی به بهانه چاپ فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام.»]</ref> ابن‌حنبل در این کتاب ماجرای تبریک [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] به امام علی(ع) در روز غدیر را نقل کرده است.<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیر المومنین، ۱۴۳۳ق، ص۱۹۷.</ref> | ||
* [[خصائص امیرالمؤمنین (کتاب)]]، اثر [[احمد بن شعیب نسائی]] (درگذشت ۳۰۳ق) محدث و نویسنده کتاب [[سنن نسائی|السنن]]، از [[صحاح شش‌گانه]] اهل‌سنت. در این کتاب که به‌زبان عربی نوشته شده، از اسلام علی(ع)، جایگاه او نزد پیامبر(ص)، خویشاوندی‌اش با رسول خدا(ص) و جایگاه همسر و فرزندان او سخن آمده است. | * [[خصائص امیرالمؤمنین (کتاب)]]، اثر [[احمد بن شعیب نسائی]] (درگذشت ۳۰۳ق) محدث و نویسنده کتاب [[سنن نسائی|السنن]]، از [[صحاح سته|صحاح شش‌گانه]] اهل‌سنت. در این کتاب که به‌زبان عربی نوشته شده، از اسلام علی(ع)، جایگاه او نزد پیامبر(ص)، خویشاوندی‌اش با رسول خدا(ص) و جایگاه همسر و فرزندان او سخن آمده است. | ||
* [[مناقب الامام علی بن ابیطالب (کتاب)|مناقب الامام علی بن ابیطالب]]، اثر اِبْن مَغازِلی (درگذشت ۴۸۳ق). کتاب به‌زبان عربی نوشته شده و فضایلی چون [[مولود کعبه|ولادت در کعبه]]، سبقت در پذیرش اسلام، رفتن بر دوش پیامبر(ص) و احادیث و آیاتِ درباره علی را مطرح کرده است. | * [[مناقب الامام علی بن ابیطالب (کتاب)|مناقب الامام علی بن ابیطالب]]، اثر اِبْن مَغازِلی (درگذشت ۴۸۳ق). کتاب به‌زبان عربی نوشته شده و فضایلی چون [[مولود کعبه|ولادت در کعبه]]، سبقت در پذیرش اسلام، رفتن بر دوش پیامبر(ص) و احادیث و آیاتِ درباره علی را مطرح کرده است. | ||