علویان

علویان جمع علوی به خاندان علی(ع) و شیعیان ایشان گفته می‎شود. واژه علوی در لغت منسوب به علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.

معانی لغوی و اصطلاحی علوی

علوی در لغت منسوب به امام علی(ع) است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

• كسی كه از اولاد علی(ع) و فاطمه(س) و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف می‎شود.
• افرادی كه پس از قتل عثمان، علی را در اين قتل متهم ننموده و برای انتقام خون عثمان، از عایشه و معاويه حمایت نکردند. علوی در این تعریف در برابر عثمانی (عثمانیه) است.
• کسی که علی را برتر از سه خلیفه نخست می‎داند و پیرو او است. بر اساس این تعریف، اصطلاح علوی با اصطلاح شیعه در یک معنا به کار می‎رود.

کاربرد واژه علوی در طول تاریخ

در بسیاری از منابع و گزارش‎های تاریخی که سخن از علویان در قرون نخستین شده منظور از آن گروه‎های مختلف شیعه اعم از امامیه و غیر آن نظیر زیدیه بوده است. اما این واژه از قرون میانه به بعد بیشتر به شیعیان ساکن در منطقه شامات و آناتولی و بالکان اطلاق شده است. این دسته از شیعیان دچار غلو شده و انحرافاتی در آنان از جمله ملتزم نبودن به احکام اسلامی در آنان پدید آمد. علویان در قرن پانزدهم هجری بیشتر در ترکیه و سوریه ساکن هستند.

علویان در دوره امویان و عباسیان

انتقام از قاتلان امام حسین(ع)، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، روحیه تسلیم ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند. علویان در دوره امویان دارای دو شاخه علویان حسنی (از نسل امام حسن(ع)) و علویان حسینی (از نسل امام حسین(ع)) بودند و قیام‎های متعددی را برپا کردند. آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله طبرستان در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.