نماز شب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نماز شب''' مهم‌ترین [[نمازهای مستحب|نماز مستحبی]] است که ۱۱ رکعت دارد و وقت آن پس از [[نیمه شب شرعی]] تا [[طلوع فجر]] است. بنا بر آیه «وَمِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّک» نماز شب بر [[پیامبر اکرم(ص)]] [[واجب]] و بر سایر [[مؤمن]]ان [[مستحب]] است. در [[روایات]] بر اهمیت آن تأکید شده و آن را شرف [[مؤمن]]، کفّاره [[گناه|گناهان]] روز، برطرف کننده [[عذاب قبر|وحشت قبر]] و ضامن روزی معرفی می‌کند و توصیه شده در صورت گذشتن وقت، قضای آن خوانده شود.

آیه ۷۹ [[سوره اسراء]] خواندن نماز شب را بر [[رسول اکرم]] [[واجب]] دانسته و آن را مقدمه رسیدن ایشان به [[مقام محمود]] معرفی می‌کند: {{متن قرآن| وَ مِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی اَنْ یبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً|بخشی از شب را به تهجّد و شب زنده‌داری (با نماز شب) که حکمی اختصاصی برای توست بپرداز، باشد که خدایت تو را به مقام محمود (شفاعت) مبعوث گرداند.|سوره=سوره اسراء|آیه=۷۹}}

اگرچه واژه تهجّد که منظور از آن نماز و عبادت در شب است تنها یک بار در قرآن کریم آمده است، ولی در سوره‌های متعدد به [[احیا|شب زنده‌داری]] و استغفار سحرگاهی تصریح شده است. آمرزش خواهی در سحر به عنوان یکی از ویژگی‌های پرهیزکاران<ref>رجوع کنید به آل عمران: ۱۷؛ ذاریات: ۱۷ ۱۸</ref> و شب زنده‌داری به عنوان یکی از صفات بندگان خدای رحمان<ref>رجوع کنید به فرقان: ۶۴</ref> و مؤمنان واقعی<ref>رجوع کنید به سجده: ۱۶</ref> به این معنی ناظرند. به خاطر عظمت پاداش نمازشب و شب‌زنده‌داری، مقدار ثواب آن با مقیاس انسانی غیر قابل تعیین دانسته شده است: فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِی لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْینٍ جَزَاءً بِمَا کانُوا یعْمَلُونَ.(ترجمه:هیچ کس نمی‌داند چه پاداش‌های مهمّی که مایه روشنی چشم‌هاست برای آنها نهفته شده، این پاداش کارهائی است که انجام می‌دادند.)<ref>(سجده/۱۷)</ref>

در کلام [[معصومین]]، گناه<ref> مردی خدمت امیرالمؤمنین آمد و گفت:‌ای امیر مؤمنان من از نماز شب محروم شدم، علی(ع) فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را به بند کشیده است: یا اَمیرَالْمُؤْمِنینَ اِنّی قَدْ حُرِمْتُ الصَّلاةَ بِاللَّیلِ، فَقالَ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ: اَنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَیّدَتْک ذُنُوبُک. بحارالأنوار، ج ۸۷، ص۱۴۶. </ref><ref> امام صادق(ع) فرمود: مرد گناه می‌کند به همین جهت از نماز شب محروم می‌شود، همانا کار بد (گناه) در صاحبش زودتر کارگر می‌شود تا کارد در گوشت: اِنَّ الرَّجُلَ یذْنِبُ الذَّنْبَ فَیحْرَمُ صَلاةَ اللَّیلِ، وَاِنَّ الْعَمَلَ السَّیئَ اَسْرَعُ فِی صاحِبِهِ مِنَ السِّکینِ فِی اللَّحْمِ. میزان الحکمة، ج ۵/۱۰۴۶۷. </ref> و پرخوری<ref> [[قطب راوندی]] از امیر مؤمنان(ع)روایت کرده:در سه چیز با سه چیز طمع مکن: در بیداری شب با پرخوری، در نور چهره با خوابیدن در همه ساعات شب و در امان از دنیا، با همنشینی اهل فسق. مستدرک الوسایل، ج۶، ص۳۴۰ </ref> از عوامل محرومیت از نماز شب دانسته شده‌اند.

* مایه [[مباهات]] خداوند به [[فرشته|فرشتگان]]<ref> پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که انسان از بستر لذتبخش خود برخیزد در حالی که چشمانش خواب آلوده است برای اینکه با نماز شبش پروردگار خود را خوشنود کند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او می‌نازد و می‌فرماید: آیا بنده ی مرا نمی‌بینید که از رختخواب گوارایش برخاسته برای نمازی که من بر او واجب نکردم. گواه باشید که او را بخشودم: اِذا قامَ الْعَبْدُ مِنْ لَذیذِ مَضْجَعِهِ وَالنُّعاسُ فِی عَینَیهِ لِیرْضِی رَبَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِصَلاةِ لَیلِهِ، باهَیَ اللهُ بِهِ مَلائِکتَهُ، فَقالَ: اَما تَرَوْنَ عَبْدی هذا، قَدْ قامَ مِنْ لَذیذِ مَضْجَعِهِ اِلی صَلاةٍ لَمْ اَفْرُضْها عَلَیهِ اِشْهَدُوا اَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ. مجلسی، بحار الانوار،۱۴۰۳ق، ج ۸۷، ص۱۵۶. </ref>

* رضایت خداوند<ref> رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: نماز شب مایه خشنودی پروردگار و دوستی فرشتگان و روش پیامبران و نور معرفت و ریشه ایمان و موجب آرامش بدن و نفرت شیطان و سلاح در مقابل دشمن و مستجاب شدن دعا و پذیرش اعمال و برکت روزی است. و نماز شب بین نمازگزار و ملک الموت واسطه می‌شود و چراغ قبر و فرش زیر او در قبر و پاسخ نکیر و منکر و مونس انسان در قبر و زیارت کننده او در قبر تا روز قیامت خواهد بود: صَلاةُ اللَّیلِ مَرْضاةُ الرّبِّ، وَحُبُّ الْمَلائِکةِ، وَسُنَّةُ اْلاَنْبِیاء، وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ، وَ اَصْلُ الاْیمانِ، وَ راحَةُ اْلاَبْدانِ، وَکراهِیةُ الشَّیطانِ، وَسِلاحٌ عَلَی الاْعْداءِ، وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ، وَقَبُولُ اْلاَعْمالِ، وَبَرَکةٌ فی الرِّزْقِ، وَشفیعٌ بَینَ صاحِبِها وَبَینَ مَلَک الْمَوْتِ، وَ سِراجٌ فی قَبْرِهِ وَ فِر‌اش تَحْتَ جَنْبِهِ، وَجَوابٌ مَعَ مُنْکرٍ و َ نَکیرٍ، وَمُونِسٌ وَزائِرٌ فِی قَبْرِهِ اِلی یوْمِ الْقِیامَةِ. بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۶۱. </ref>

* دوستی ملائکه<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۶۱. </ref>

مستحبّ است در قنوت نماز وتر برای چهل [[مؤمن]] [[دعا]] یا [[استغفار]] کند. هفتاد مرتبه ذکر: {{حدیث|اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیهِ}}، هفت مرتبه : {{حدیث|هذا مَقامُ الْعائِذِ بِک مِنَ النّارِ|ترجمه=این است مقام پناه برنده به تو از آتش دوزخ}}، و سیصد بار «اَلعَفو» بگوید (کمتر از این اعداد هم اشکال ندارد) و سپس این دعا را بخواند: {{حدیث|رَبِّ اغْفِرْلی وَارْحَمْنی وَ تُبْ عَلی اِنَّک اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحیمُ|ترجمه=و به من رحم کن و توبه‌ام را بپذیر، به درستی که تو بسیار توبه پذیر و آمرزنده و مهربانی}}

* وقت نماز شب از [[نیمه شب شرعی|نیمه شب شرعی]] تا [[فجر صادق]] است و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است.<ref>قمی، عباس، ‌مفاتیح الجنان، صص۸۶۹-۸۷۲.</ref> مراجع تقلیدی چون [[سید علی سیستانی]] و [[حسین وحید خراسانی]] وقت نماز شب را از ابتدای شب تا اذان صبح می‌دانند.<ref>[https://www.sistani.org/persian/qa/01067/ سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی]، «پرسش و پاسخ نماز شب».</ref><ref>[http://wahidkhorasani.com/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7/218_%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C/384_%D9%88%D9%82%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%A7%D9%89-%D9%8A%D9%88%D9%85%D9%8A%D9%91%D9%87 سایت دفتر ایت الله وحید خراسانی]، «وقت نوافل».</ref>