پرش به محتوا

اسباب نزول: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۳۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۹ مارس ۲۰۱۷
جز
حذف مطالب غیر ضروری
جز (ویرایش)
جز (حذف مطالب غیر ضروری)
خط ۵: خط ۵:


== مفهوم ==
== مفهوم ==
'''اسباب'''، جمع سبب و به معنای هر چیزی است که برای رسیدن به هدف می‌توان از آن کمک گرفت؛ این کلمه و مشتقات آن در معانی پیوند، افزار، باعث، دستاویز و خویشاوند به کار رفته‌اند.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۷.</ref>
اسباب، جمع سبب و به معنای هر چیزی است که برای رسیدن به هدف می‌توان از آن کمک گرفت؛ این کلمه و مشتقات آن در معانی پیوند، افزار، باعث، دستاویز و خویشاوند به کار رفته‌اند.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۷.</ref> نزول، یعنی فرودآمدن آیات قرآن کریم. این کلمه همراه با مشتقاتش بارها در قرآن به کار رفته است.<ref>حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>
واژه اسباب در قرآن به معنای ریسمان و هر چیزی که می‌توان به وسیله آن به چیزی دست یافت،<ref> سوره حج، آیه ۱۵.</ref>وسیله و ابزار،<ref> سوره کهف، آیه ۸۴.</ref> پیوند و خویشاوندی،<ref> سوره بقره، آیه ۱۶۶.</ref> ابواب و درها<ref>سوره ص، آیه ۱۰.</ref> و طرق و راه‌ها <ref>سوره غافر، آیه ۴۶.</ref> به کار رفته است.


'''نزول'''، یعنی فرودآمدن آیات وحیانی قرآن کریم. این کلمه همراه با مشتقاتش بارها در قرآن به کار رفته است.<ref>حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>
منظور از اسباب نزول، حوادث و رخدادهایی است که در پی آنها برخی از آیات یا سوره‌های قرآن نازل شده است.<ref>دراسة فی اسباب النزول، حسن حنفی، ص۱۳۶؛ به نقل حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>  
 
«سبب نزول» به معنای حوادث یا رخدادهایی است که در پی آنها برخی از آیات یا سوره‌های قرآن نازل شده است. تعداد اسباب نزول را به طور تقریبی ۴۶۰ حادثه دانسته‌اند.<ref>دراسة فی اسباب النزول، حسن حنفی، ص۱۳۶؛ به نقل حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>
== تفاوت شأن نزول و اسباب نزول==
== تفاوت شأن نزول و اسباب نزول==
بر اساس دیدگاه برخی از مفسران نزول با شأن نزول متفاوت است. آنان شأن نزول را شامل همه اشخاص و حوادثی می‌دانند که قبل از نزول قرآن یا همزمان با نزول آن آیه یا آیاتی از قرآن درباره آنها نازل شده و هچنین اشخاص یا حوادثی که پس از نزول قرآن ، آیه یا آیاتی از قرآن بر آنها تطبیق شده است. سبب نزول را تنها پیش‌آمدهایی می‌دانند که در پی آن آیه یا آیاتی نازل شده است.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref> البته در برخی از کتاب‌های تفسیری و علوم قرآنی شأن نزول با سبب نزول مرداف دانسته شده است. منشأ مرداف دانستن شأن نزول و سبب نزول برخی از تفاسیر فارسی مانند کشف الاسرار میبدی و روض الجنان ابوالفتوح رازی و نیز کاربرد «فنزلت...» در بسیاری از روایات اسباب نزول، معرفی شده است.{{مدرک}}
بر اساس دیدگاه برخی از مفسران نزول با شأن نزول متفاوت است. آنان شأن نزول را شامل همه اشخاص و حوادثی می‌دانند که قبل از نزول قرآن یا همزمان با نزول آن آیه یا آیاتی از قرآن درباره آنها نازل شده و هچنین اشخاص یا حوادثی که پس از نزول قرآن ، آیه یا آیاتی از قرآن بر آنها تطبیق شده است. سبب نزول را تنها پیش‌آمدهایی می‌دانند که در پی آن آیه یا آیاتی نازل شده است.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref> البته در برخی از کتاب‌های تفسیری و علوم قرآنی شأن نزول با سبب نزول مرداف دانسته شده است. منشأ مرداف دانستن شأن نزول و سبب نزول برخی از تفاسیر فارسی مانند کشف الاسرار میبدی و روض الجنان ابوالفتوح رازی و نیز کاربرد «فنزلت...» در بسیاری از روایات اسباب نزول، معرفی شده است.{{مدرک}}


== آیات و سور دارای اسباب نزول==
== آیات و سور دارای اسباب نزول==
برخی از آیات و سوره‌های قرآن سبب نزول خاص دارند.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref> این آیات و سوره‌ها در پی حادثه‌ای مهم یا پرسش‌های [[صحابه]] از پیامبر و یا اوضاع و شرایط مسلمانان نازل می‌شد.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref>
برخی از آیات و سوره‌های قرآن سبب نزول خاص دارند.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref> این آیات و سوره‌ها در پی حادثه‌ای مهم یا پرسش‌های [[صحابه]] از پیامبر و یا اوضاع و شرایط مسلمانان نازل می‌شد.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰.</ref> تعداد اسباب نزول را حدود ۴۶۰ حادثه دانسته‌اند.<ref>دراسة فی اسباب النزول، حسن حنفی، ص۱۳۶؛ به نقل حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>


== آیات و سور فاقد «اسباب نزول» خاص ==
== آیات و سور فاقد اسباب نزول خاص ==
بسیاری از آیات و سورهای قرآن شأن نزول ندارند و به هیچ حادثه و پرسشی که همزمان با نزول وحی روی داده باشند مربوط نیستند، البته نیاز انسانها به رهنمودهای الهی انگیزه کلی برای نزول آنها بیان شده است.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>  آیات و سورهایی که اسباب نزول ندارند در دو دسته کلی‌اند:
بسیاری از آیات و سورهای قرآن شأن نزول ندارند و به هیچ حادثه و پرسشی که همزمان با نزول وحی روی داده باشند مربوط نیستند، البته نیاز انسانها به رهنمودهای الهی انگیزه کلی برای نزول آنها بیان شده است.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>  آیات و سورهایی که اسباب نزول ندارند در دو دسته کلی‌اند:
* آیات و سوره‌هایی که رویدادهای مربوط امّت‌های گذشته در آنها مطرح است (البته بخشی از قصص و تاریخ زندگانی امتهای گذشته احیاناً دارای سبب خاصی از لحاظ نزول است، از قبیل تاریخ زندگانی «[[ذو القرنین]]» که از پی سؤال مردم در [[قرآن کریم]] بازگو شده است.).<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>
* آیات و سوره‌هایی که رویدادهای مربوط امّت‌های گذشته در آنها مطرح است (البته بخشی از قصص و تاریخ زندگانی امتهای گذشته احیاناً دارای سبب خاصی از لحاظ نزول است، از قبیل تاریخ زندگانی «[[ذو القرنین]]» که از پی سؤال مردم در [[قرآن کریم]] بازگو شده است.).<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>