کفایة الاصول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''کِفایَةُ الاُصول''' کتابی نوشته [[آخوند خراسانی]] مرجع تقلید (درگذشته ۱۳۲۹ق)، حاوی یک دوره درس [[اصول فقه]] به زبان عربی است. کفایة الأصول، دربردارنده نظریات و بیان‌هایی ابداعی است و به صورت موجز تألیف شده، شروح و تعلیقات و تقریراتی نیز بر آن نوشته‌ شده است. این کتاب به عنوان متن آموزشی [[اصول فقه|علم اصول]] در سطح عالی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] تدریس می‌شود.

ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق) معروف به آخوند خراسانی مرجع تقلید و از حامیان نهضت مشروطه در ایران بود. [[ملاهادی سبزواری]]، [[شیخ انصاری]] و [[میرزای شیرازی]] از استادان او بودند. او آثاری در علم اصول، فقه و فلسفه نوشته است. مشهورترین آنها کتاب کفایة الاصول است. آخوند فقه را به زبان فارسی و اصول را به زبان عربی تدریس می‌کرد. او در برگزاری جلسات درس، جدی بود و درسش را با تحت هیج شرایطی تعطیل نمی‌کرد.

کفایه الاصول متن درسی اصول فقه حوزه‌های علمیه بوده است.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶.</ref> به گفته [[احمد عابدی]] استاد درس خارج حوزه علمیه قم، تاکنون کتابی به دقت، نظم و شیوایی بیان کفایة الاصول نوشته نشده است. از این‌رو این کتاب محور درس‌های خارج اصول فقه حوزه علمیه قرار گرفته و هر کتابی که پس از آن نوشته شده، از روش، ترتیب و نظم مباحث آن متأثر است.<ref>عابدی، «حاشیه‌ای دیکر بر کفایة الاصول»، ص۴۸.</ref> به گفته آقابزرگ تهرانی، آخوند خراسانی بیش از شیخ انصاری، صاحب فصول و صاحب قوانین مسائل فلسفی را وارد اصول کرده است.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶.</ref>

گفته شده [[آخوند خراسانی]] کفایه را در سال ۱۳۲۱ق نوشته است.<ref>کفایی خراسانی، «بیان و شرحی مختصر از حیات و شخصیت آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق)»، ص۴۰.</ref> کفایة معروفترین اثر آخوند خراسانی است و چون دربردارنده آخرین نظرات و مبانی اصولی او و نیز اساسی ترین مباحث علم اصول است، نسبت به دیگر آثار وی اهمیت بیشتری دارد.<ref>کفایی خراسانی، «بیان و شرحی مختصر از حیات و شخصیت آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق)»، ص۴۰.</ref> همچنین آخوند به سبب نوشتن همین کتاب به صاحب کفایه ملقب شده است.

از ویژگی‌های کفایه استفاده از جملاتی کوتاه و کلماتی اندک است. به گفته کفایی خراسانی، آخوند در کفایه با عبارت‌های کوتاه آٰرای اصولیان گذشته را نقل کرده سپس به بیان نقاط قوت و ضعف دیدگاه‌های آنها پرداخته و پس از آن دیدگاه خود را همراه با ذکر دلیل بیان کرده است.<ref>کفایی خراسانی، «بیان و شرحی مختصر از حیات و شخصیت آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق)»، ص۴۰.</ref>

کفایة الاصول یک دوره کامل مباحث اصولی را در کنار جدیدترین آرای اصولی تا عصر مؤلف (مانند دیدگاه‌های اصولی [[شیخ انصاری]]) و نقد و بررسی آن‌ها در بر دارد.<ref>محمدى، شرح كفایة الاصول‏، ۱۳۸۵ش، ج۱، مقدمه، ص۴.</ref> این کتاب در یک مقدمه، هشت مقصد (بخش) و خاتمه (بخش پایانی) تدوین شده است.

*'''مقدمه''': شامل مباحثی چون موضوع علم، موضوع علم اصول، چگونگی و انواع وضع لغات و معانی، استعمال حقیقی و مجازی و علامت هر یک، اشتراک و ترادف، [[حقیقت شرعیه]]، صحیح و اعم، و مشتق اصولی.

*'''مقصد اول''': اوامر در این مقصد مباحثی همچون این‌که حقیقت امر مطلق طلب است یا طلب وجوبی؟ مطرح شده است.

*'''مقصد دوم''': نواهی (مانند این که آیا انجام امری که در یک عبادت یا عقد شرعی نهی شده است موجب بطلان کل آن عبادت یا معامله می‌شود)

*'''مقصد سوم''': مفاهیم(مانند مفهوم شرط، وصف، غایت، استثنا و عدد در جمله)

*'''مقصد ششم''': امارات معتبر شرعی یا عقلی(مانند احکام قطع و ظن، [[اجماع]]، [[خبر واحد]]، [[قیاس]])

*'''مقصد هشتم''': تعارض ادله شرعیه (= تعادل و تراجیح).