کفایة الاصول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

کفایه الاصول متن درسی اصول فقه حوزه‌های علمیه بوده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶.</ref> به گفته [[احمد عابدی]] استاد درس خارج حوزه علمیه قم، تاکنون کتابی به دقت، نظم و شیوایی بیان کفایة الاصول نوشته نشده است. از این‌رو این کتاب محور درس‌های خارج اصول فقه حوزه علمیه قرار گرفته و هر کتابی که پس از آن نوشته شده، از روش، ترتیب و نظم مباحث آن متأثر است.<ref>عابدی، «حاشیه‌ای دیکر بر کفایة الاصول»، ص۴۸.</ref> به گفته آقابزرگ تهرانی، آخوند خراسانی بیش از شیخ انصاری، صاحب فصول و صاحب قوانین مسائل فلسفی را وارد اصول کرده است.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶.</ref>

|ادبیات عرب= صرف ساده{{سخ}} الهدایة فی النحو{{سخ}} الصمدیه{{سخ}} البهجة المرضیه فی شرح الالفیه{{سخ}}مغنی الادیب{{سخ}} مختصر المعانی

|تاریخ اسلام = فروغ ابدیت{{سخ}} سیره پیشوایان{{سخ}}

|درس‌های دیگر=آداب المتعلمین{{سخ}} منیة المرید

|اصـول فقه =فرائد الاصول{{سخ}} کفایة الاصول{{سخ}}

از ویژگی‌های کفایه استفاده از جملاتی کوتاه و کلماتی اندک است. به گفته کفایی خراسانی، آخوند خراسانی در کفایه با عباراتی کوتاه آٰرای اصولیان گذشته را نقل کرده سپس به بیان نقاط قوت و ضعف دیدگاه‌های آنها پرداخته و پس از آن دیدگاه خود را همراه با ذکر دلیل بیان کرده است.<ref>کفایی خراسانی، «بیان و شرحی مختصر از حیات و شخصیت آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق)»، ص۴۰.</ref>

*'''مقدمه'''(سیزده قسمت): شامل مباحثی چون موضوع علم، موضوع علم اصول، چگونگی و انواع وضع لغات و معانی، استعمال حقیقی و مجازی و علامت هر یک، اشتراک و ترادف، [[حقیقت شرعیه]]، صحیح و اعم، و مشتق اصولی.

*'''مقصد اول''' (سیزده فصل): اوامر(مانند این که حقیقت امر مطلق طلب است یا طلب وجوبی)

*'''مقصد دوم''' (سه فصل): نواهی(مانند این که آیا انجام امری که در یک عبادت یا عقد شرعی نهی شده است موجب بطلان کل آن عبادت یا معامله می‌شود)

*'''مقصد سوم'''(پنج فصل): مفاهیم(مانند مفهوم شرط، وصف، غایت، استثنا و عدد در جمله)

*'''مقصد چهارم''' (سیزده فصل): عام و خاص.

*'''مقصد پنجم'''(چهار فصل): مطلق و مقید، مجمل و مبین.

*'''مقصد هفتم'''(چهار فصل): [[اصول عملیه]] ([[برائت]]، تخییر، [[احتیاط]] و [[استصحاب]])

*'''مقصد هشتم'''(نه فصل): تعارض ادله شرعیه (= تعادل و تراجیح).

نسخه اصلی کفایه‌الاصول که به خط [[آخوند خراسانی]] است در کتابخانه [[مجلس شورای اسلامی]] نگهداری می‌شود. این نسخه توسط [[میرزا احمد کفایی]] از فرزندان وی به این کتابخانه هدیه شده است. همچنین کفایه در زمان حیات آخوند خراسانی چندین بار چاپ شد. پس از آن نیز متن عربی آن بیش از صد بار چاپ شده است.  

به گفته آقا بزرگ تهرانی چون که کفایه متن درسی حوزه علمیه نجف بوده از این‌رو شرح‌ها و حاشیه‌های زیادی بر آن نوشته شده و برخی از آنها چاپ نشده است. شناسایی برخی از آنها هم ممکن نیست.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶-۱۸۸.</ref> تعداد شرح‎ها و حاشیه‌های کفایه ۱۵۰ مورد دانسته شده است و گفته شده در کتاب المصلح المجاهد از ۶۰ حاشیه برای کفایه یاد شده است.<ref>مشکینی، حواشی المشکینی علی الکفایه، ج۱، ص۲۶.</ref> سید ابراهیم حسینی نجفی (متولد ۱۳۰۸ق)، [[محمدابراهیم کلباسی]] (متولد ۱۳۲۲ق)، میرزا ابوالحسن مشکینی (درگذشته ۱۳۵۸ق)، میرزا احمد فرزند آخوند خراسانی، سید احمد بن سید علی‌اصغر شهرستانی از کسانی هستند که بر کفایه حاشیه نوشتند.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۸۶-۱۸۸.</ref>

همچنین [[سید حسن رضوی قمی]]، میرزا [[ابوالحسن مشکینی]]، شیخ علی قوچانی و [[سید حسن اشکوری یزدی]] بر این کتاب شرح و [[ابوتراب ساروی]]،[[علی قوچانی]]، [[علی گنابادی]] و [[عبدالله گلپایگانی]] بر آن تقریر زده‌اند.

{{پانویس اصلی}}

*محمدى، على‏، شرح كفایة الاصول‏، قم:‌ انتشارات امام حسن بن علی(ع)، چاپ چهارم، ۱۳۸۵ش.