کاربر ناشناس
النقض (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←انگیزۀ تألیف کتاب
imported>Hrezaei جز (←انگیزۀ تألیف کتاب) |
imported>Hrezaei جز (←انگیزۀ تألیف کتاب) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
نام اصلی کتاب، '''بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض''' است، اما به «نقض» شهرت دارد. مؤلف کتاب، نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل بن ابی الحسین بن ابی الفضل قزوینی رازی<ref>قس رافعی، التدوین فی اخبار القزوین، ج۲، ص۵۳۶، که کنیۀ او را ابوالراشد نوشته است.</ref>، از واعظان و عالمان [[شیعه اثناعشری|امامی مذهب]] ساکن [[ری]] بوده و تصنیفاتی نیز داشته است، از جمله کتاب السؤالات و الجوابات در هفت جلد<ref>منتجب الدین رازی، الفهرست، ص۸۷؛ رافعی، التدوین فی اخبار القزوین، ج۲، ص۵۳۶؛ نیز رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۲، که نوشته در پشت نسخه‌ای از نقض، مؤلف آن با عباراتی همچون صدر الامام، رکن الاسلام، سلطان العلماء و ملک الوعّاظ وصف شده است.</ref> | نام اصلی کتاب، '''بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض''' است، اما به «نقض» شهرت دارد. مؤلف کتاب، نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل بن ابی الحسین بن ابی الفضل قزوینی رازی<ref>قس رافعی، التدوین فی اخبار القزوین، ج۲، ص۵۳۶، که کنیۀ او را ابوالراشد نوشته است.</ref>، از واعظان و عالمان [[شیعه اثناعشری|امامی مذهب]] ساکن [[ری]] بوده و تصنیفاتی نیز داشته است، از جمله کتاب السؤالات و الجوابات در هفت جلد<ref>منتجب الدین رازی، الفهرست، ص۸۷؛ رافعی، التدوین فی اخبار القزوین، ج۲، ص۵۳۶؛ نیز رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۲، که نوشته در پشت نسخه‌ای از نقض، مؤلف آن با عباراتی همچون صدر الامام، رکن الاسلام، سلطان العلماء و ملک الوعّاظ وصف شده است.</ref> | ||
==انگیزۀ تألیف کتاب== | ==انگیزۀ تألیف کتاب== | ||
قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲، ۱۰۰.</ref> نویسنده کتاب بعض فضائح سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در [[محرّم]] سال ۵۵۵ تألیف آن را به پایان برده<ref> قزوینی رازی، النقض، ص۴۶۴.</ref> و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و یک - بیست و دو.</ref> نویسنده بعض فضائح روافض با سوء استفاده از آزادی مذهبی که برای وی وجود داشته و نیز محدودیات و مضیقه‌ای که [[شیعیان]] در زمان سلجوقیان با آن روبرو بودند، به عالمان بزرگ [[شیعه]] حمله و بزرگانی چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، و [[:رده:راویان شیعه قرن2(قمری)|راویان مشهور شیعه در قرن دوم]] که از شاگردان [[امام باقر]] و [[امام صادق(ع) |صادق]](ع) بوده‌اند را مورد توهین و سرزنش قرار داده است. همچنین وی تا حد توان، در تمسخر و توهین به [[اصول مذهب شیعه|اصول]]، [[فروع دین|فروع]] و | قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲، ۱۰۰.</ref> نویسنده کتاب بعض فضائح سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در [[محرّم]] سال ۵۵۵ تألیف آن را به پایان برده<ref> قزوینی رازی، النقض، ص۴۶۴.</ref> و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و یک - بیست و دو.</ref> نویسنده بعض فضائح روافض با سوء استفاده از آزادی مذهبی که برای وی وجود داشته و نیز محدودیات و مضیقه‌ای که [[شیعیان]] در زمان سلجوقیان با آن روبرو بودند، به عالمان بزرگ [[شیعه]] حمله و بزرگانی چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، و [[:رده:راویان شیعه قرن2(قمری)|راویان مشهور شیعه در قرن دوم]] که از شاگردان [[امام باقر]] و [[امام صادق(ع) |صادق]](ع) بوده‌اند را مورد توهین و سرزنش قرار داده است. همچنین وی تا حد توان، در تمسخر و توهین به [[اصول مذهب شیعه|اصول]]، [[فروع دین|فروع]] و [[:رده:اعتقادات شیعه|اعتقادات شیعه]] تلاش کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۳ صص۴۱۷- ۴۱۶.</ref> | ||
تا آن تاریخ کتابی که تا این حد به صورت از روی تعصب، به دور از ادب و مشتمل بر تهمت و دروغ در رد مذهبی دیگر نوشته شده نبود. نگارش این کتاب، به معنای اعلان شکستن حرمت‌ها و اعلام درگیری بین مذاهب اسلامی بود. بزرگان شیعه در آن زمان به اتفاق تصمیم گرفتند که پاسخگویی به این کتاب را به شیخ عبدالجلیل، واعظ پرآوازه و متکلم دقیق آن دوران بسپارند. <ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۴ع ص۱۸۹.</ref> به همین جهت، شرف الدین ابی الفضل [[محمد بن علی المرتضی]] که مرجعیت علمی و دینی شیعیان را بر عهده داشت، شیخ عبدالجلیل را مأمور کرد به پاسخ و رد محتویات این کتاب اقدام کند.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳- و موسوی خوانساری، روضات الجنات ج۴، ص۱۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه ج۳، ص۱۳۰.</ref> | تا آن تاریخ کتابی که تا این حد به صورت از روی تعصب، به دور از ادب و مشتمل بر تهمت و دروغ در رد مذهبی دیگر نوشته شده نبود. نگارش این کتاب، به معنای اعلان شکستن حرمت‌ها و اعلام درگیری بین مذاهب اسلامی بود. بزرگان شیعه در آن زمان به اتفاق تصمیم گرفتند که پاسخگویی به این کتاب را به شیخ عبدالجلیل، واعظ پرآوازه و متکلم دقیق آن دوران بسپارند. <ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۴ع ص۱۸۹.</ref> به همین جهت، شرف الدین ابی الفضل [[محمد بن علی المرتضی]] که مرجعیت علمی و دینی شیعیان را بر عهده داشت، شیخ عبدالجلیل را مأمور کرد به پاسخ و رد محتویات این کتاب اقدام کند.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳- و موسوی خوانساری، روضات الجنات ج۴، ص۱۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه ج۳، ص۱۳۰.</ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
===کتاب بعض فضائح=== | ===کتاب بعض فضائح=== | ||
نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض | نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref>؛ گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است. | ||
اما از برخی | اما از برخی نکات قزوینی می‌توان دریافت که وی مؤلف آن کتاب را می‌شناخته، چنانکه به شصت سالگی او<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۵۸.</ref> و به کتابی از او با نام تاریخ الایام و الانام اشاره کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۴۱ و پانوشت ۱ همانجا؛ نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، نق ص۲۲، که مؤلف بعض فضائح الروافض از کتاب تاریخ الایام و الانام خود یاد کرده است.</ref> | ||
محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - | محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد. | ||
[[آقا بزرگ طهرانی]] از دانشمندی متعصب و سنی به نام شهاب الدین شافعی رازی، به عنوان نویسنده کتاب بعض فضائح نام برده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۳۰، ج۲۴، ص۲۸۳.</ref> | [[آقا بزرگ طهرانی]] نیز از دانشمندی متعصب و سنی به نام شهاب الدین شافعی رازی، به عنوان نویسنده کتاب بعض فضائح نام برده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۳۰، ج۲۴، ص۲۸۳.</ref> | ||
===محتوای بعض فضائح=== | ===محتوای بعض فضائح=== | ||
چون قزوینی مطالب بعض فضائح الروافض را عیناً نقل کرده و سپس به رد آنها پرداخته است، می‌توان متن بعض فضائح الروافض را به طور کامل از نقض استخراج کرد. از منقولات قزوینی پیداست که بعض فضائح الروافض هرچند به فصل‌های جداگانه تقسیم شده بوده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۰-۲۱، ۱۳۷، ۱۷۸، ۱۸۴، ۲۶۲، ۴۵۳.</ref>، نظم موضوعی خاصی نداشته، اما «فضائح» بخش مستقلی از آن بوده که در بخش پایانی کتاب جای داشته و مؤلف در آن، ۶۷ فضیحت برای شیعیان برشمرده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱ -۶۴۶.</ref> | چون قزوینی مطالب بعض فضائح الروافض را عیناً نقل کرده و سپس به رد آنها پرداخته است، می‌توان متن بعض فضائح الروافض را به طور کامل از نقض استخراج کرد. از منقولات قزوینی پیداست که بعض فضائح الروافض هرچند به فصل‌های جداگانه تقسیم شده بوده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۰-۲۱، ۱۳۷، ۱۷۸، ۱۸۴، ۲۶۲، ۴۵۳.</ref>، نظم موضوعی خاصی نداشته، اما «فضائح» بخش مستقلی از آن بوده که در بخش پایانی کتاب جای داشته و مؤلف در آن، ۶۷ فضیحت برای شیعیان برشمرده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱ -۶۴۶.</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
بعض فضائح الروافض بیشتر جنبۀ جدلی و تبلیغی داشته تا نقد کلامی و اعتقادی<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۲۳-۲۶.</ref> قزوینی در ردیۀ خود به اشتباهات پیش پا افتادۀ مصنف بعض و نا آگاهی او از تاریخ توجه داده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۲۵۰، ۵۱۶-۵۱۷.</ref>از جمله باورهای تعصب آمیز وی، که قزوینی نیز بر آن خرده گرفته<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۶۱.</ref>، این بوده که خلافت تا ظهور [[حضرت عیسی علیه‌السلام|عیسی علیه‌السلام]] در [[عباسیان]] باقی خواهد ماند. | بعض فضائح الروافض بیشتر جنبۀ جدلی و تبلیغی داشته تا نقد کلامی و اعتقادی<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۲۳-۲۶.</ref> قزوینی در ردیۀ خود به اشتباهات پیش پا افتادۀ مصنف بعض و نا آگاهی او از تاریخ توجه داده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۲۵۰، ۵۱۶-۵۱۷.</ref>از جمله باورهای تعصب آمیز وی، که قزوینی نیز بر آن خرده گرفته<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۶۱.</ref>، این بوده که خلافت تا ظهور [[حضرت عیسی علیه‌السلام|عیسی علیه‌السلام]] در [[عباسیان]] باقی خواهد ماند. | ||
==زمان نگارش== | ==زمان نگارش== | ||