۱۶٬۵۶۹
ویرایش
ولایت تکوینی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ولایت تکوینی''' قدرت ماورایی بر دخل‌وتصرف در هستی و موجودات. ولایت تکوینی خداوند به‌معنای قدرت تصرف او در همه‌چیز و تدبیر امور همه موجودات | '''ولایت تکوینی''' قدرت ماورایی بر دخل‌وتصرف در هستی و موجودات. ولایت تکوینی خداوند به‌معنای قدرت تصرف او در همه‌چیز و تدبیر امور همه موجودات است. مسئله ولایت تکوینی، در [[شیعه|مذهب شیعه]]، در خصوص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] هم مطرح شده است. همچنین از مسائل [[عرفان اسلامی]] است. در ادبیات عالمان شیعه، اصل وجود ولایت تکوینی برای پیامبر و امامان پذیرفته شده است؛ اما درباره محدوده ولایت تکوینی آنان، دو دیدگاه وجود دارد: | ||
برپایه دیدگاه نخست، ولایت تکوینی پیامبر و امامان فراگیر نیست و محدود به اموری خاص است؛ مانند آگاهی از باطن دیگران و قدرت دخل‌وتصرف خارق‌العاده در هستی. طبق دیدگاه دوم همه امور هستی، از جمله زنده‌شدن و مردن موجودات، تحت ولایت آنان است و خدا از طریق آنان، به هستی فیض می‌رساند. | برپایه دیدگاه نخست، ولایت تکوینی پیامبر و امامان فراگیر نیست و محدود به اموری خاص است؛ مانند آگاهی از باطن دیگران و قدرت دخل‌وتصرف خارق‌العاده در هستی. طبق دیدگاه دوم همه امور هستی، از جمله زنده‌شدن و مردن موجودات، تحت ولایت آنان است و خدا از طریق آنان، به هستی فیض می‌رساند. | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
ولایت تکوینی به‌معنای قدرت خارق‌العاده بر تصرف در هستی و موجودات جهان است. منظور از آن این است که خداوند قدرت تصرف در همه‌چیز و تدبیر امور همه موجودات جهان را دارد<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص ۱۲.</ref> یا انسانی که به کمال معنوی رسیده است، به‌اذن او، می‌تواند در هستی تغییری خارق‌العاده انجام دهد.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | ولایت تکوینی به‌معنای قدرت خارق‌العاده بر تصرف در هستی و موجودات جهان است. منظور از آن این است که خداوند قدرت تصرف در همه‌چیز و تدبیر امور همه موجودات جهان را دارد<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص ۱۲.</ref> یا انسانی که به کمال معنوی رسیده است، به‌اذن او، می‌تواند در هستی تغییری خارق‌العاده انجام دهد.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۲۶.</ref> | ||
برخی نمونه‌های ولایت تکوینی عبارت‌اند از: [[معجزه|معجزات]] و [[کرامت|کرامات]] پیامبران و امامان، کارهای خارق‌العاده‌ای چون [[طی الارض|طی‌الارض]]،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> راه‌رفتن روی آب،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> آگاهی از باطن دیگران،<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> سخن‌گفتن با حیوانات،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> تخلیه بدن از روح<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> و تصرف در طبیعت به‌وسیله قدرت روحی.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> | برخی نمونه‌های ولایت تکوینی عبارت‌اند از: [[معجزه|معجزات]] و [[کرامت|کرامات]] پیامبران و امامان، کارهای خارق‌العاده‌ای چون [[طی الارض|طی‌الارض]]،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> راه‌رفتن روی آب،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> آگاهی از باطن دیگران،<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> سخن‌گفتن با حیوانات،<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۸۲.</ref> تخلیه بدن از [[روح انسان|روح]]<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> و تصرف در طبیعت به‌وسیله قدرت روحی.<ref>سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۴۹ و ۵۰.</ref> | ||
==مسئله ولایت تکوینی چیست؟== | ==مسئله ولایت تکوینی چیست؟== | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==خاستگاه مسئله== | ==خاستگاه مسئله== | ||
به‌گفته [[مرتضی مطهری]] | به‌گفته [[مرتضی مطهری]] ([[سال ۱۲۹۸ هجری شمسی|۱۲۹۸]]- [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]) مسئله ولایت تکوینی هم مسئله‌ای عرفانی است و هم از منظر شیعه، مسئله‌ای دینی است؛ اما شواهد تاریخی می‌گویند [[عرفان اسلامی]] آن را از [[شیعه|تشیع]] گرفته است.<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۹.</ref> | ||
[[حدیث|احادیثی]] از [[امامان شیعه]] نقل شده است که در آن‌ها از «[[تفویض]]» خداوند به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و امامان(ع) سخن آمده است. در برخی از این احادیث، تفویض پذیرفته شده<ref>ربانی گلپایگانی، علی، «نقش فاعلی امام در نظام آفرینش»، ص۲۰-۲۵.</ref> و در برخی رد شده است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> | [[حدیث|احادیثی]] از [[امامان شیعه]] نقل شده است که در آن‌ها از «[[تفویض]]» خداوند به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و امامان(ع) سخن آمده است. در برخی از این احادیث، تفویض پذیرفته شده<ref>ربانی گلپایگانی، علی، «نقش فاعلی امام در نظام آفرینش»، ص۲۰-۲۵.</ref> و در برخی رد شده است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> | ||
برپایه پژوهشی، مسئله ولایت تکوینی، نخستین بار، در قرن سوم قمری، تحت عنوان «ولایت» در | برپایه پژوهشی، مسئله ولایت تکوینی، نخستین بار، در قرن سوم قمری، تحت عنوان «ولایت» در عرفان اسلامی مطرح شده است. بعد از آن، در عرفان اسلامی، همواره مطرح بوده تا این‌که به [[محیی‌الدین عربی]] (۵۶۰-۶۳۸ق) رسیده و آن را به‌تفصیل شرح داده است.<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۷۵.</ref> همین پژوهش می‌گوید ترکیب «ولایت تکوینی»، نخست، در قرون معاصر و در ادبیات عالمان شیعه مطرح شده است.<ref>رحیمی، «بررسی تطور تاریخی ولایت تکوینی از حکیم ترمذی تا ابن‌عربی در متون منثور عرفانی»، ص۷۳.</ref> | ||
== ولایت تکوینی پیامبر(ص) و امامان(ع) == | == ولایت تکوینی پیامبر(ص) و امامان(ع) == | ||
علمای شیعه بر این باورند که پیامبر(ص) و امامان(ع) از ولایت تکوینی برخوردارند؛ ولی درباره گستره ولایت تکوینی آنان اختلاف‌نظر دارند: | علمای شیعه بر این باورند که پیامبر(ص) و امامان(ع) از ولایت تکوینی برخوردارند؛ ولی درباره گستره ولایت تکوینی آنان اختلاف‌نظر دارند: | ||
گروهی بر این باورند که معصومان می‌توانند تصرفاتی در طبیعت داشته باشند؛ ولی این تصرفات فراگیر نیست و در مواردی استثنایی روی می‌دهد. [[مرتضی مطهری]]، [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] و [[جعفر سبحانی]] از این دسته‌اند.<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۹-۱۰۰؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۵۱.</ref> | گروهی بر این باورند که [[چهارده معصوم|معصومان]] می‌توانند تصرفاتی در طبیعت داشته باشند؛ ولی این تصرفات فراگیر نیست و در مواردی استثنایی روی می‌دهد. [[مرتضی مطهری]]، [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] و [[جعفر سبحانی]] از این دسته‌اند.<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۵-۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۹-۱۰۰؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵ش، ص۵۱.</ref> | ||
از نظر اینان، ولایت تکوینی به این معنا نیست که همه‌چیز به معصومان تفویض شده است و آنان مدیریت کل جهان را در اختیار دارند و از جانب خدا خلق می‌کنند، زنده می‌کنند و می‌میرانند.<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۸؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵، ص۵۱.</ref> [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] تفویض امور مخلوقات به پیامبر و امامان را سخن [[غالیان]] دانسته و رد کرده‌اند.<ref>شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۹۷، ۱۰۰؛ شیخ مفید، سلسلة مؤلفات الشیخ المفید، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۳۴.</ref> | از نظر اینان، ولایت تکوینی به این معنا نیست که همه‌چیز به معصومان تفویض شده است و آنان مدیریت کل جهان را در اختیار دارند و از جانب خدا خلق می‌کنند، زنده می‌کنند و می‌میرانند.<ref>مطهری، مجموعه‌آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۳ش، ص۹۸؛ سبحانی، ولایت تکوینی و تشریعی از دیدگاه علم و فلسفه، ۱۳۸۵، ص۵۱.</ref> [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] تفویض امور مخلوقات به پیامبر و امامان را سخن [[غالیان]] دانسته و رد کرده‌اند.<ref>شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۹۷، ۱۰۰؛ شیخ مفید، سلسلة مؤلفات الشیخ المفید، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۳۴.</ref> | ||
در مقابل، جمعی همچون | در مقابل، جمعی همچون [[محمدحسین غروی اصفهانی]]، (مشهور به کمپانی) و [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]] (معروف به علامه تهرانی) معتقدند پیامبر و امامان، ولایت تکوینی بر همه امور عالم دارند و واسطه فیض خدا در هستی‌اند.<ref>غروی اصفهانی، حاشیة کتاب المکاسب، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۳۷۹؛ حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ج۵، ۱۴۱۸ق، ص۱۱۴.</ref> | ||
== کتاب‌شناسی== | == کتاب‌شناسی== | ||