۱۷٬۷۶۸
ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش مختصر) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حاکم شرع''' به کسی میگویند که بر مسلمانان حق ولایت دارد. این اصطلاح در [[فقه]] بیشتر درخصوص [[فقیه]] جامعالشرایط بهکار میرود که بهنیابت از [[معصومان]]، حق حاکمیت شرعی دارد. فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع، اختلافنظر دارند. برخی از آنها اختیارات او را به موارد مشخصی چون سرپرستی اَیتام و اموال اشخاص غائب محدود میکنند؛ اما گروهی میگویند اختیارات حاکم شرع مانند اختیارات معصومان است. | '''حاکم شرع''' به کسی میگویند که بر مسلمانان حق [[ولایت]] دارد. این اصطلاح در [[فقه]] بیشتر درخصوص [[فقیه]] جامعالشرایط بهکار میرود که بهنیابت از [[معصومان]]، حق حاکمیت شرعی دارد. فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع، اختلافنظر دارند. برخی از آنها اختیارات او را به موارد مشخصی چون سرپرستی اَیتام و اموال اشخاص غائب محدود میکنند؛ اما گروهی میگویند اختیارات حاکم شرع مانند اختیارات معصومان است. | ||
==تعریف فقهی== | ==تعریف فقهی== | ||
«حاکم شرع» اصطلاحی است فقهی که بهگفته برخی، از زمان [[علامه حلی]] به کتابهای فقهی راه یافته است.<ref>قافی، «حاکم (۱)»، ص۴۲۳.</ref> مراد [[مجتهد|فقیهان]] از حاکم شرع، در بیشتر موارد، فقیه جامع الشرایط است.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۹۹.</ref> بهگفته [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] فقیه را از آن رو حاکم شرع میگویند که در مواردی همچون امور ایتام، ولایت دارد.<ref>نگاه کنید به وحید بهبهانی، الاجتهاد و التقلید، ۱۴۱۵ق، ص۴۹۹.</ref> | «حاکم شرع» اصطلاحی است فقهی که بهگفته برخی، از زمان [[علامه حلی]] به کتابهای فقهی راه یافته است.<ref>قافی، «حاکم (۱)»، ص۴۲۳.</ref> مراد [[مجتهد|فقیهان]] از حاکم شرع، در بیشتر موارد، فقیه جامع الشرایط است.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۹۹.</ref> بهگفته [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] فقیه را از آن رو حاکم شرع میگویند که در مواردی همچون امور ایتام، ولایت دارد.<ref>نگاه کنید به وحید بهبهانی، الاجتهاد و التقلید، ۱۴۱۵ق، ص۴۹۹.</ref> | ||
[[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی | [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، پس از [[انقلاب اسلامی ایران]] واژه حاکم شرع را درخصوص قاضیهای شرعیای که برای مناطق مختلف کشور تعیین میکردند، بهکار میبرد.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۸۹ش، ج۱۱، ص۳۷۸؛ ج ۲۰، ص۲۸۵؛ ج۱۸، ص۳۶؛ ج ۱۴، ص۴۶۶؛ ج۱۶، ص۳۹۸.</ref> | ||
==وجوب حاکمیت شرع== | ==وجوب حاکمیت شرع== | ||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== حاکمان شرع چه کسانی هستند؟ == | == حاکمان شرع چه کسانی هستند؟ == | ||
برخی از فقیهان حاکم شرع را به دو دسته تقسیم میکنند: کسی که خداوند بهصورت مستقیم و از طریق | برخی از فقیهان حاکم شرع را به دو دسته تقسیم میکنند: کسی که خداوند بهصورت مستقیم و از طریق [[وحی]]، او را بهعنوان حاکم شرع تعیین کرده است؛ و کسی که بهصورت غیرمستقیم حاکم شرع میشود. دسته نخست [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان معصوم]] هستند<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۰- ۳۷۲؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> و دسته دوم کسانی را دربرمیگیرد که توسط پیامبر(ص) و امامان معصوم بهعنوان حاکم شرع تعیین میشوند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۵- ۳۷۷؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۳.</ref> | ||
فقیهان جزو دسته اخیرند. براساس [[حدیث|روایات]]، [[چهارده معصوم|معصومان]] اینان را برای سرپرستی امور مردم بعد از [[غیبت کبرا]] معرفی کردهاند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> | فقیهان جزو دسته اخیرند. براساس [[حدیث|روایات]]، [[چهارده معصوم|معصومان]] اینان را برای سرپرستی امور مردم بعد از [[غیبت کبرا]] معرفی کردهاند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
== محدوده اختیار حاکم شرع == | == محدوده اختیار حاکم شرع == | ||
فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع اختلافنظر دارند. برخی از آنها اختیارات حاکم شرع را تنها در مواردی میدانند که در قرآن یا روایات بیان شده است؛ مانند امور مربوط به ایتام و اموالی که صاحبانشان در دسترس نیستند.<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۶-۲۲۸؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> برخی دیگر معتقدند اختیارات او همان اختیارات امامان است.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> | فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع اختلافنظر دارند. برخی از آنها اختیارات حاکم شرع را تنها در مواردی میدانند که در قرآن یا روایات بیان شده است؛ مانند امور مربوط به ایتام و اموالی که صاحبانشان در دسترس نیستند.<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۶-۲۲۸؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> برخی دیگر معتقدند اختیارات او همان اختیارات [[امامان]] است.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> | ||
برپایه نظر نخست اگر در موردی شک وجود داشت، اصل این است که آن موردِ مشکوک، از ولایت و حکومت حاکم شرع خارج است؛<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۶-۲۲۸؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> اما طبق نظر دوم، ولایتِ [[مرجع تقلید]] تمام امور مسلمانان را دربرمیگیرد، بهجز مواردی که دلیل خاصی آن را از این محدوده خارج کرده باشد. بنابراین در موارد مشکوک، حاکم شرع ولایت دارد.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> | برپایه نظر نخست اگر در موردی شک وجود داشت، اصل این است که آن موردِ مشکوک، از ولایت و حکومت حاکم شرع خارج است؛<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۶-۲۲۸؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> اما طبق نظر دوم، ولایتِ [[مرجع تقلید]] تمام امور مسلمانان را دربرمیگیرد، بهجز مواردی که دلیل خاصی آن را از این محدوده خارج کرده باشد. بنابراین در موارد مشکوک، حاکم شرع ولایت دارد.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> | ||
خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5887 دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | * [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5887 دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{اصطلاحات فقهی}} | {{اصطلاحات فقهی}} | ||
<onlyinclude>{{درجهبندی | <onlyinclude>{{درجهبندی | ||
| پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | ||
خط ۷۹: | خط ۷۵: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[en:Sharia ruler]] | [[en:Sharia ruler]] | ||
ویرایش