confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۱۵
ویرایش
جز (←تولد و درگذشت) |
جز (ویکی سازی) |
||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل = | ||
| محل زندگی = [[قم]] • [[نجف ]] • [[تهران]] | | محل زندگی = [[قم]] • [[نجف ]] • [[تهران]] | ||
| تاریخ وفات =[[۱۹ شهریور]] ۱۳۵۸ش | | تاریخ وفات =[[۱۹ شهریور]] [[۱۳۵۸ش]] | ||
| شهر وفات = تهران | | شهر وفات = تهران | ||
| محل دفن = [[بهشت زهرا]] | | محل دفن = [[بهشت زهرا]] | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''سید محمود علایی طالقانی''' ([[سال ۱۲۸۹ هجری شمسی|۱۲۸۹]]- [[ | '''سید محمود علایی طالقانی''' ([[سال ۱۲۸۹ هجری شمسی|۱۲۸۹]]- [[۱۳۵۸ش]]) از مبارزان و شخصیتهای [[انقلاب اسلامی ایران]]، [[تفسیر|مفسر]] [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]] و از علمای [[تهران]] بود. | ||
وی پیش از انقلاب با [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] و [[نهضت آزادی ایران|نهضت آزادی]] همراهی داشت و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]]، از مدافعان [[فدائیان اسلام]] بود. وی در جریان [[انقلاب سفید]] و مخالفت با آن به زندان افتاد. در آستانه [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]]، ریاست [[شورای انقلاب]] را بر عهده گرفت و پس از انقلاب اولین [[ | وی پیش از انقلاب با [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] و [[نهضت آزادی ایران|نهضت آزادی]] همراهی داشت و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]]، از مدافعان [[فدائیان اسلام]] بود. وی در جریان [[انقلاب سفید]] و مخالفت با آن به زندان افتاد. در آستانه [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]]، ریاست [[شورای انقلاب]] را بر عهده گرفت و پس از انقلاب اولین [[امام جمعه]] شهر [[تهران]] و نماینده مردم تهران در [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] شد. | ||
==تولد و درگذشت== | ==تولد و درگذشت== | ||
خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
=== حضور مؤثر در انجمنها === | === حضور مؤثر در انجمنها === | ||
طالقانی سلسه سخنرانیهایی در انجمنهای مختلف آن دوره داشت از جمله [[انجمن اسلامی دانشجویان]] در [[دانشگاه تهران]]، انجمن اسلامی مهندسین، و تشکل [[فدائیان اسلام]]. وی بیشترین فعالیت را در خلال سالهای ۱۳۳۹ تا | طالقانی سلسه سخنرانیهایی در انجمنهای مختلف آن دوره داشت از جمله [[انجمن اسلامی دانشجویان]] در [[دانشگاه تهران]]، انجمن اسلامی مهندسین، و تشکل [[فدائیان اسلام]]. وی بیشترین فعالیت را در خلال سالهای ۱۳۳۹ تا [[۱۳۴۱ش]]، در انجمن ماهانه دینی داشت که غالباً پیرامون مسائل روز و کاربردی جامعه به سخنرانی میپرداخت. [[شهید مطهری]] و [[محمد ابراهیم آیتی]] نیز از ارکان این انجمن بودند.<ref>اسفندیاری، پیک آفتاب، ص۶۲.</ref> | ||
=== حوزه و دانشگاه=== | === حوزه و دانشگاه=== | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
حوزه تفکر طالقانی محدود به مرزهای جغرافیایی [[ایران]] نبود. وی در کنفرانسهای متعددی با حضور اندیشمندان اسلامی شرکت کرد و با اندیشمندان و مبارزان [[مسلمان]] به گفتگو نشست. او از سال ۱۳۲۷ش برای شناساندن صهیونیستها به مردم مسلمان ایران، شناساندن حق مردم مسلمان [[فلسطین]] به همگان و نشان دادن علت این بدبختی ها، که همان تفرقه در میان امت اسلام است، به نوشتن و گفتن و اعلامیه دادن و تبلیغ و مسافرت کردن اقدام کرد. | حوزه تفکر طالقانی محدود به مرزهای جغرافیایی [[ایران]] نبود. وی در کنفرانسهای متعددی با حضور اندیشمندان اسلامی شرکت کرد و با اندیشمندان و مبارزان [[مسلمان]] به گفتگو نشست. او از سال ۱۳۲۷ش برای شناساندن صهیونیستها به مردم مسلمان ایران، شناساندن حق مردم مسلمان [[فلسطین]] به همگان و نشان دادن علت این بدبختی ها، که همان تفرقه در میان امت اسلام است، به نوشتن و گفتن و اعلامیه دادن و تبلیغ و مسافرت کردن اقدام کرد. | ||
از جمله فعالیتهای او شرکت در کنفرانسهای اسلامی بود:<ref>یادآور، مصاحبه با آیت الله یحیی نوری، صص۵۰-۵۲؛ همان، دکتر غلامعلی حداد عادل، صص۵۶-۵۷.</ref> | از جمله فعالیتهای او شرکت در کنفرانسهای اسلامی بود:<ref>یادآور، مصاحبه با آیت الله یحیی نوری، صص۵۰-۵۲؛ همان، دکتر غلامعلی حداد عادل، صص۵۶-۵۷.</ref> | ||
# کنفرانس شعوبالمسلمین در کراچی در سال ۱۳۳۱ش | # کنفرانس شعوبالمسلمین در کراچی در سال [[۱۳۳۱ش]] | ||
# کنفرانس اسلامی قدس در [[۲۷ رجب]] ۱۳۷۹ق (۱۳۳۸ش) به دعوت کامل شریف و سعید رمضان | # کنفرانس اسلامی قدس در [[۲۷ رجب]] ۱۳۷۹ق ([[۱۳۳۸ش]]) به دعوت کامل شریف و سعید رمضان | ||
# کنفرانس اسلامی قاهره در ۱۳۸۱ق ([[دی]] ۱۳۴۰ش) | # کنفرانس اسلامی قاهره در ۱۳۸۱ق ([[دی]] [[۱۳۴۰ش]]) | ||
== آثار == | == آثار == | ||
خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
*توحید از نظر اسلام: این کتاب مختصری است که در ۵۲ صفحه در که در سال ۱۳۵۸ش. منتشر شده است.{{مدرک}} | *توحید از نظر اسلام: این کتاب مختصری است که در ۵۲ صفحه در که در سال ۱۳۵۸ش. منتشر شده است.{{مدرک}} | ||
همچنین مجموعه آثار طالقانی در سال ۱۳۸۹ از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ايران و شهرداری تهران به کوشش [[سید هادی خسروشاهی]] در دو جلد چاپ شده است.{{مدرک}} | همچنین مجموعه آثار طالقانی در [[سال ۱۳۸۹ شمسی]] از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ايران و شهرداری تهران به کوشش [[سید هادی خسروشاهی]] در دو جلد چاپ شده است.{{مدرک}} | ||
==مجاهدین خلق ایران== | ==مجاهدین خلق ایران== | ||
این سازمان، یک گروه سیاسی ـ نظامی بود که در | این سازمان، یک گروه سیاسی ـ نظامی بود که در [[۱۳۴۴ش]] توسط تعدادی جوان مسلمان پایهگذاری شد و آنان از همراهان دائمی طالقانی در سخنرانیهای او درباره اسلام، قرآن، و مبارزه با استبداد بودند. ایشان، طالقانی را به عنوان مهمترین روحانی حامی خود میدانستند.{{مدرک}} | ||
با نفوذ ساواک به درون سازمان مجاهدین، طالقانی هم مورد مراقبت قرار گرفت. بعد از [[رمضان]] | با نفوذ ساواک به درون سازمان مجاهدین، طالقانی هم مورد مراقبت قرار گرفت. بعد از [[رمضان]] [[۱۳۵۰ش]]، حکومت وقت، طالقانی را به مدت ده سال به [[زابل]] تبعید کرد که اعتراضات زیادی را در پی داشت. البته بعدها با فشار بزرگانی چون آیتالله آشتیانی، یکی از مراجع تهران، رژیم رأی صادره را پس از شش ماه تقلیل داده و محل اقامت اجباری وی را از زابل به [[بافت|بافتِ]] [[کرمان]] تغییر داد. وی پس از یکسال اقامت در بافت، به تهران بازگشت.<ref>شیرخانی،، شورا و آزادی، ص۱۱۶.</ref> | ||
=== دستگیری مجدد === | === دستگیری مجدد === | ||
خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
== تثبیت جمهوری اسلامی == | == تثبیت جمهوری اسلامی == | ||
طالقانی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سعی میکرد نیروهای مختلف سیاسی را در جهت اتحاد و هماهنگی ملت گرد هم آورد و تحت رهبری امام خمینی متحد سازد. از اینرو، به همه نیروها توصیه میکند که به ملاقات امام بروند و همبستگی خود را با رهبری ایشان اعلام دارند. | طالقانی بعد از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] سعی میکرد نیروهای مختلف سیاسی را در جهت اتحاد و هماهنگی ملت گرد هم آورد و تحت رهبری امام خمینی متحد سازد. از اینرو، به همه نیروها توصیه میکند که به ملاقات امام بروند و همبستگی خود را با رهبری ایشان اعلام دارند. | ||
[[پرونده:اقامه نماز جمعه توسط آیت الله طالقانی.jpg|بندانگشتی|200px|اقامه [[نماز جمعه]] به [[امام جمعه|امامت]] آیت الله طالقانی]] | [[پرونده:اقامه نماز جمعه توسط آیت الله طالقانی.jpg|بندانگشتی|200px|اقامه [[نماز جمعه]] به [[امام جمعه|امامت]] آیت الله طالقانی]] | ||
=== درگیریهای سنندج === | === درگیریهای سنندج === | ||
خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
=== شورا=== | === شورا=== | ||
طالقانی معتقد بود که برای جلوگیری از انحراف انقلاب، باید سرنوشت سیاسی مردم به دست خود آنان تعیین شود و راهکار اجرایی این امر را شوراها میدانست او طرح اصلی شوراها را در سخنرانی خود در [[مدرسه فیضیه]] در سال ۱۳۵۸به طور واضح مطرح کرد.<ref>شیرخانی، شورا و آزادی، ص۱۲۴.</ref> و به دنبال این بود که طرحش در ضمن اصول قانون اساسی بیاید اما آنچه مدنظر وی بود تصویب نشد. این امر باعث شد که طالقانی در خطبههای [[نماز جمعه]] [[۱۶ شهریور]] ۱۳۵۸ش که آخرین خطبه وی بود، با لحنی انتقادی و گلهآمیز از تصویب نشدن اصول شوراها در قانون اساسی و مزایای شوراها و تأثیر آن بر مردم سخن بگوید. وی مصراً از نمایندگان مجلس خواست که با تصویب مواد قانونی شوراها کار مردم را به خودشان بسپارند تا مردم باور کنند که انقلاب شده و خودشان میتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و بیاموزند که چگونه مردمسالاری را عملاً به اجرا گذارند. | طالقانی معتقد بود که برای جلوگیری از انحراف انقلاب، باید سرنوشت سیاسی مردم به دست خود آنان تعیین شود و راهکار اجرایی این امر را شوراها میدانست او طرح اصلی شوراها را در سخنرانی خود در [[مدرسه فیضیه]] در سال ۱۳۵۸به طور واضح مطرح کرد.<ref>شیرخانی، شورا و آزادی، ص۱۲۴.</ref> و به دنبال این بود که طرحش در ضمن اصول قانون اساسی بیاید اما آنچه مدنظر وی بود تصویب نشد. این امر باعث شد که طالقانی در خطبههای [[نماز جمعه]] [[۱۶ شهریور]] [[۱۳۵۸ش]] که آخرین خطبه وی بود، با لحنی انتقادی و گلهآمیز از تصویب نشدن اصول شوراها در قانون اساسی و مزایای شوراها و تأثیر آن بر مردم سخن بگوید. وی مصراً از نمایندگان مجلس خواست که با تصویب مواد قانونی شوراها کار مردم را به خودشان بسپارند تا مردم باور کنند که انقلاب شده و خودشان میتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و بیاموزند که چگونه مردمسالاری را عملاً به اجرا گذارند. | ||
به علت آنکه آخرین [[نماز جمعه]] بر سر قطعه شهدا برپا شد و تأکید ایشان بر شورا بود، مردم در [[تشییع]] جنازه وی فریاد میزدند: «پیام طالقانی، شهادت است و شورا».<ref>[http://iichs.org/magazine/sub.asp?id=719&theme=Orange&magNumber=82&magID=85&magIMG=coverpage82.jpg ماهنامه الکترونیکی بهارستان، شماره ۸۲، ص۴، به یاد آیتالله سید محمود علایی طالقانی]</ref> | به علت آنکه آخرین [[نماز جمعه]] بر سر قطعه شهدا برپا شد و تأکید ایشان بر شورا بود، مردم در [[تشییع]] جنازه وی فریاد میزدند: «پیام طالقانی، شهادت است و شورا».<ref>[http://iichs.org/magazine/sub.asp?id=719&theme=Orange&magNumber=82&magID=85&magIMG=coverpage82.jpg ماهنامه الکترونیکی بهارستان، شماره ۸۲، ص۴، به یاد آیتالله سید محمود علایی طالقانی]</ref> | ||
{{جعبه نقل قول | نقلقول =پیام امام خمینی به مناسبت درگذشت آیت الله طالقانی{{سخ}}بسم الله الرحمن الرحیم{{سخ}}إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ{{سخ}}فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن ینتَظِرُ{{سخ}}عمر طولانی این عیب را دارد که [انسان] هر روز عزیزی را از دست میدهد و به سوگ شخصیتی مینشیند. و در غم برادری فرو میرود. مجاهد عظیمالشأن و برادر بسیار عزیز حضرت حجتالاسلام والمسلمین آقای طالقانی از بین ما رفت و به ابدیت پیوست و به ملأ اعلاء با اجداد گرامش محشور شد. برای آن بزرگوار سعادت و راحت و برای ما و امت ما تأسف و تأثر و اندوه. {{سخ}} آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند. او شخصیتی بود که از حبسی به حبس و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در جهاد بزرگ خود سستی و سردی نداشت. من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پرارج خودم را، یکی پس از دیگری، از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود، زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برّنده بود و کوبنده، مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت. {{سخ}} رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهیزگاران بود و روان خودش که بازوی توانای اسلام. من به امت اسلام و ملت ایران و عائله ارجمند و بازماندگان او این ضایعه بزرگ را تسلیت میدهم. رحمت بر او و بر همۀ مجاهدان راه حق. و السلام علی عباد الله الصالحین.|تاریخ بایگانی | منبع = <small>صحیفه نور، ج۹، ص۴۸۶.</small> | تراز = چپ| عرض = 250px | اندازه خط = 11px| رنگ پسزمینه =| گیومه نقلقول = | تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول | نقلقول =پیام امام خمینی به مناسبت درگذشت آیت الله طالقانی{{سخ}}بسم الله الرحمن الرحیم{{سخ}}إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ{{سخ}}فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن ینتَظِرُ{{سخ}}عمر طولانی این عیب را دارد که [انسان] هر روز عزیزی را از دست میدهد و به سوگ شخصیتی مینشیند. و در غم برادری فرو میرود. مجاهد عظیمالشأن و برادر بسیار عزیز حضرت حجتالاسلام والمسلمین آقای طالقانی از بین ما رفت و به ابدیت پیوست و به ملأ اعلاء با اجداد گرامش محشور شد. برای آن بزرگوار سعادت و راحت و برای ما و امت ما تأسف و تأثر و اندوه. {{سخ}} آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند. او شخصیتی بود که از حبسی به حبس و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در جهاد بزرگ خود سستی و سردی نداشت. من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پرارج خودم را، یکی پس از دیگری، از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود، زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برّنده بود و کوبنده، مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت. {{سخ}} رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهیزگاران بود و روان خودش که بازوی توانای اسلام. من به امت اسلام و ملت ایران و عائله ارجمند و بازماندگان او این ضایعه بزرگ را تسلیت میدهم. رحمت بر او و بر همۀ مجاهدان راه حق. و السلام علی عباد الله الصالحین.|تاریخ بایگانی | منبع = <small>صحیفه نور، ج۹، ص۴۸۶.</small> | تراز = چپ| عرض = 250px | اندازه خط = 11px| رنگ پسزمینه =| گیومه نقلقول = | تراز منبع = چپ}} | ||
خط ۱۶۵: | خط ۱۶۵: | ||
اولین نارضایتی عمومی که جامعه ناآرام و متحول بعد از پیروزی انقلاب را تکان داد، مسئله [[حجاب]] اسلامی بود. امام خمینی تأکید کرد که «زنان میتوانند در ادارات و مؤسسات کار کنند؛ ولی با حجاب اسلامی». این دستور در آن جو متشنج و حالت بینظمی و هیجان عمومی، حکومت نوپای اسلامی را دچار گرفتاریها و درگیریهای تازهای کرد. | اولین نارضایتی عمومی که جامعه ناآرام و متحول بعد از پیروزی انقلاب را تکان داد، مسئله [[حجاب]] اسلامی بود. امام خمینی تأکید کرد که «زنان میتوانند در ادارات و مؤسسات کار کنند؛ ولی با حجاب اسلامی». این دستور در آن جو متشنج و حالت بینظمی و هیجان عمومی، حکومت نوپای اسلامی را دچار گرفتاریها و درگیریهای تازهای کرد. | ||
از طرفی گروههای ناراضی با تبلیغ و تحریک به اینکه اگر [[جمهوری اسلامی ایران | از طرفی گروههای ناراضی با تبلیغ و تحریک به اینکه اگر [[جمهوری اسلامی ایران]] پا بگیرد به زنان حق آزادی و شغل اداری نخواهد داد، سعی در رو در رو قرار دادن دولت با زنان (به ویژه [[اهل کتاب|اقلیتهای مذهبی]]) و برانگیختن این نیروی عظیم را داشتند. از طرف دیگر، تندروی برخی افراد متعصب یا مغرض و خودسری برخی کمیتهها و نهادها چنان مزاحمتهایی برای زنان و دخترانی که هنوز حال و هوای رژیم گذشته را داشتند پیش آورده بود که میرفت بهانهای به دست گروههای ضد انقلاب و حامیان خارجی آنها بدهد.<ref> میرابوالقاسمی، طالقانی فریادی در سکوت، ص۲۹.</ref> | ||
طالقانی، با اطلاعات تاریخی از صدر [[اسلام]] و [[روایات]] و [[قرآن]] و با آگاهی از وضع حجاب زنان در کشورهای شرقی (مانند [[هند]]) و همچنین زنان روستاهای ایران داشت، در مصاحبهای رادیو-تلویزیونی درباره این موضوع به تفصیل سخن گفت. وی با اشاره به آیاتی از قرآن و اینکه: هیچکس زنان را به داشتن حجاب مجبور نمیکند تأکید کرد که: | طالقانی، با اطلاعات تاریخی از صدر [[اسلام]] و [[روایات]] و [[قرآن]] و با آگاهی از وضع حجاب زنان در کشورهای شرقی (مانند [[هند]]) و همچنین زنان روستاهای ایران داشت، در مصاحبهای رادیو-تلویزیونی درباره این موضوع به تفصیل سخن گفت. وی با اشاره به آیاتی از قرآن و اینکه: هیچکس زنان را به داشتن حجاب مجبور نمیکند تأکید کرد که: | ||
خط ۱۹۰: | خط ۱۹۰: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*[https://as2.cdn.asset.aparat.com/aparat-video/b473c18c25ec6fbbf00bf44dae82cb0c22257381-144p.mp4 بررسی کارنامه قرآنپژوهی سید محمود طالقانی] | * [https://as2.cdn.asset.aparat.com/aparat-video/b473c18c25ec6fbbf00bf44dae82cb0c22257381-144p.mp4 بررسی کارنامه قرآنپژوهی سید محمود طالقانی] | ||
{{مفسران شیعه}} | {{مفسران شیعه}} |