پرش به محتوا

سید محمود طالقانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
| شهر وفات          = تهران
| شهر وفات          = تهران
| محل دفن            = [[بهشت زهرا]]
| محل دفن            = [[بهشت زهرا]]
| استادان          =  [[ادیب تهرانی]] • [[سید محمد حجت]] • [[سید ابوالحسن اصفهانی]] • [[محمد حسین غروی اصفهانی|محمدحسین غروی]] • [[آقا ضیاء عراقی]] • [[شیخ عبدالکریم حائری]]
| استادان          =  [[ادیب تهرانی]] • [[سید محمد حجت]] • [[سید ابوالحسن اصفهانی]] • [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین غروی]] • [[آقاضیاء عراقی]] • [[شیخ عبدالکریم حائری]]
| شاگردان          =
| شاگردان          =
| اجازه روایت از    = [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]
| اجازه روایت از    = [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]
| اجازه اجتهاد از  = [[سید ابوالحسن اصفهانی]] [[شیخ عبدالکریم حائری]]
| اجازه اجتهاد از  = سید ابوالحسن اصفهانی • شیخ عبدالکریم حائری
| اجازه روایت به    =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          = اسلام و مالکیت • شرح [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|تنبیه الامه]]
| تالیفات          = اسلام و مالکیت • شرح [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|تنبیه الامه]]
| سایر              = مفسر قرآن و نهج البلاغه
| سایر              = مفسر قرآن و نهج البلاغه
| سیاسی            = اولین [[امام جمعه]] تهران • نماینده مردم [[تهران]] در [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] • رییس شورای انقلاب •  همراهی با نهضت ملی آزادی پیش از انقلاب •  از مدافعان [[فدائیان اسلام]] پس از کودتای ۲۸ مرداد • حمایت از نهضت ملی ایران •
| سیاسی            = اولین [[امام جمعه]] تهران • عضو [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] • رییس شورای انقلاب •  همراهی با نهضت ملی آزادی پیش از انقلاب •  از مدافعان [[فدائیان اسلام]] پس از کودتای ۲۸ مرداد • حمایت از نهضت ملی ایران •
| اجتماعی          = تأسیس کانون اسلام • تلاش برای وحدت حوزه و دانشگاه • سخنرانی در انجمن‌های و کنفراس‌های مختلف
| اجتماعی          = تأسیس کانون اسلام • تلاش برای وحدت حوزه و دانشگاه • سخنرانی در انجمن‌های و کنفراس‌های مختلف
| امضا              =
| امضا              =
خط ۳۴: خط ۳۴:


==تولد و درگذشت==
==تولد و درگذشت==
سید محمود علایی طالقانی در سال ۱۳۲۶ق ([[اسفند]] ۱۲۸۹ش) در روستای گلیرد [[طالقان]] متولد شد.<ref>افراسیابی، طالقانی و تاریخ، ص۲۵.</ref> او در سحرگاه [[۱۹ شهریور]] [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۲۱و</ref>/ [[۱۸ شوال]] سال ۱۳۹۹ق بر اثر سکته قلبی درگذشت. پیکر وی، طبق وصیتش، در میدان‌گاهی وسط قطعات ۱۷ و ۲۱ [[بهشت زهرا]]، که مدفن هزاران [[شهید]] انقلاب اسلامی بود، به خاک سپرده شد.{{مدرک}}
سید محمود علایی طالقانی در سال ۱۳۲۶ق ([[اسفند]] ۱۲۸۹ش) در روستای گلیرد [[طالقان]] متولد شد.<ref>افراسیابی، طالقانی و تاریخ، ص۲۵.</ref> او در [[۱۹ شهریور]] [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۲۱و</ref>/ [[۱۸ شوال]] سال ۱۳۹۹ق بر اثر سکته قلبی درگذشت. جنازه وی، طبق وصیتش، در میدان‌گاهی وسط قطعات ۱۷ و ۲۱ [[بهشت زهرا]]، که مدفن تعدادی از شهیدان انقلاب اسلامی بود، به خاک سپرده شد.{{مدرک}}


==تحصیلات==
==تحصیلات==
وی از پنج سالگی، تحصیلات خود را در مکتبخانه آغاز و نزد ملا سید تقی اورازانی، [[قرآن]] و کتب رایج آن دوره را فرا گرفت.ا<ref>افراسیابی، طالقانی و تاریخ، ص۲۵.</ref> سپس مقدمات علوم حوزوی را نزد پدرش شروع کرده و در ده سالگی راهی [[قم]] و مدارس [[مدرسه رضویه (قم)|رضویه]] و [[مدرسه فیضیه|فیضیه]] شد،<ref>افراسیابی. طالقانی و تاریخ، صص۲۸-۲۹.</ref> پس از آن راهی [[نجف اشرف]] شده و از دروس بزرگان آن زمان بهره برد. اساتید مهم او در قم و [[نجف]]، از این قرار بودند:
طالقانی از پنج سالگی، تحصیلات خود را در مکتب‌خانه آغاز و نزد ملا سید تقی اورازانی، [[قرآن]] و کتب رایج آن دوره را فرا گرفت.<ref>افراسیابی، طالقانی و تاریخ، ص۲۵.</ref> سپس مقدمات علوم حوزوی را نزد پدرش شروع کرده و در ده سالگی راهی [[قم]] و مدارس [[مدرسه رضویه (قم)|رضویه]] و [[مدرسه فیضیه|فیضیه]] شد،<ref>افراسیابی. طالقانی و تاریخ، صص۲۸-۲۹.</ref> پس از آن راهی [[نجف اشرف]] شده و از دروس بزرگان آن زمان بهره برد. اساتید مهم او در قم و [[نجف]]، از این قرار بودند:
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]
# [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]
# ادیب تهرانی
# ادیب تهرانی
# [[سید محمد حجت]]
# [[سید محمد حجت]]
# [[سید ابوالحسن اصفهانی]]
# [[سید ابوالحسن اصفهانی]]
# [[محمد حسین غروی اصفهانی]]
# [[محمدحسین غروی اصفهانی]]
# [[آقا ضیاءالدین عراقی]]
# [[آقاضیاءالدین عراقی]]
# [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]]
# [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]]
{{پایان}}
{{پایان}}
وی موفق به اخذ [[اجتهاد|درجه اجتهاد]] از [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[شیخ عبدالکریم حائری]]، و [[اجازه نقل حدیث]] از شهاب الدین مرعشی و قمی، شد.<ref>افراسیابی. طالقانی و تاریخ، ص۳۱.</ref> وی در خلال سال‌های ۱۳۱۸- ۱۳۱۷ﻫ.ش به تهران بازگشت و در درس [[میرزا خلیل کمره‌ای]]، [[فلسفه]] و [[حکمت]] آموخت.<ref> شیرخانی، شورا و آزادی، ص۷۹.</ref>
وی از [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[شیخ عبدالکریم حائری]] اجازه اجتهاد و از شهاب‌الدین مرعشی و قمی اجازه نقل روایت دریافت کرد.<ref>افراسیابی. طالقانی و تاریخ، ص۳۱.</ref> وی در خلال سال‌های ۱۳۱۸-۱۳۱۷ش به تهران بازگشت و در درس [[میرزا خلیل کمره‌ای]]، [[فلسفه]] و [[حکمت]] آموخت.<ref> شیرخانی، شورا و آزادی، ص۷۹.</ref>


== فعالیت‌های فرهنگی ==
== فعالیت‌های فرهنگی ==
سید محمود دلیل بازگشت خود به [[تهران]] را تثبیت عقاید ایمانی جوانان ذکر کرده است و فعالیت‌های فرهنگی خود را با نوشتن مقاله و سخنرانی، شروع می‌کند. وی چارۀ درد اجتماع را در بازگشت به [[قرآن]] و [[نهج‌البلاغه]] می‌دانست و تلاش کرد خود در این راه پیشقدم باشد، از همین‌رو برای جوانان جلسات [[تفسیر قرآن]] برپا کرد. خود در این باره می‌گوید:
سید محمود دلیل بازگشت خود به [[تهران]] را تثبیت عقاید ایمانی جوانان ذکر کرده است و فعالیت‌های فرهنگی خود را با نوشتن مقاله و سخنرانی، شروع می‌کند. وی چارۀ درد اجتماع را در بازگشت به [[قرآن]] و [[نهج‌البلاغه]] می‌دانست از همین‌رو برای جوانان جلسات [[تفسیر قرآن]] برپا کرد. خود در این باره می‌گوید:


::این کتاب هدایت که چون نیم قرن اول [[اسلام]] باید بر همه شئون نفسانی و اخلاقی و قضاوت و حکومت حاکم باشد، یکسره از زندگی برکنار شده و در هیچ شأنی دخالت ندارد. دنیای اسلام، که با رهبری این کتاب روزی پیشرو و رهبر بود، امروز دنباله‌رو شده. کتابی که سند دین و حاکم بر همه امور بوده مانند آثار عتیقه و کتاب وِرد تنها جنبه تقدس و تبرک یافته و از سرحد زندگی و حیات عمومی برکنار شده و در سر حد عالم اموات و تشریفات آمرزش قرار گرفته و آهنگ آن اعلام مرگ است.<ref>اسفندیاری، پیک آفتاب، ص۳۲۶.</ref>
::این کتاب هدایت که چون نیم‌قرن اول اسلام باید بر همه شئون نفسانی و اخلاقی و قضاوت و حکومت حاکم باشد، یکسره از زندگی برکنار شده و در هیچ شأنی دخالت ندارد. دنیای اسلام، که با رهبری این کتاب روزی پیشرو و رهبر بود، امروز دنباله‌رو شده. کتابی که سند دین و حاکم بر همه امور بوده مانند آثار عتیقه و کتاب وِرد تنها جنبه تقدس و تبرک یافته و از سرحد زندگی و حیات عمومی برکنار شده و در سر حد عالم اموات و تشریفات آمرزش قرار گرفته و آهنگ آن اعلام مرگ است.<ref> اسفندیاری، پیک آفتاب، ص۳۲۶.</ref>


=== تأسیس کانون اسلام===
=== تأسیس کانون اسلام===
پس از سقوط [[رضاخان]] در [[شهریور]] ۱۳۲۰ش، وی کانون اسلام را برای نشر معارف قرآن و سنت تأسیس کرد و در همان زمان مجله‌ای به نام دانش‌آموز از طرف همان کانون به انتشار رساند. این کانون محل آمد و شد اقشار مختلف جامعه اعم از افسران ارشد ارتش، مهندسین، و صاحبان منصب عالی‌ در برخی وزارت‌خانه‌ها همچون پست و تلگراف، دانشیاران، آموزگاران، دانشجویان، دانش‌آموزان و حتی کسبه بود.<ref>اسفندیاری، پیک آفتاب، صص۵۳-۵۴.</ref>
پس از سقوط [[رضاخان]] در [[شهریور]] ۱۳۲۰ش، وی کانون اسلام را برای نشر معارف قرآن و سنت تأسیس کرد و در همان زمان مجله‌ای به نام دانش‌آموز از طرف همان کانون انتشار رساند. این کانون محل آمدوشد اقشار مختلف جامعه اعم از افسران ارشد ارتش، مهندسان، و صاحبان منصب عالی‌ در برخی وزارت‌خانه‌ها همچون پست و تلگراف، دانشیاران، آموزگاران، دانشجویان، دانش‌آموزان و حتی کسبه بود.<ref>اسفندیاری، پیک آفتاب، صص۵۳-۵۴.</ref>


=== واقعه آذربایجان و زنجان===
=== واقعه آذربایجان و زنجان===
خط ۱۰۷: خط ۱۰۷:
== آثار ==
== آثار ==
[[پرونده:پرتوی از قرآن.jpg|بندانگشتی|1800px]]
[[پرونده:پرتوی از قرآن.jpg|بندانگشتی|1800px]]
آثار متعددی از آیت‌الله طالقانی منتشر شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
آثار متعددی از آیت‌الله طالقانی منتشر شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
=== اسلام و مالکیت===
*پرتوی از قرآن
طالقانی با هدف معرفی مکتب اقتصادی اسلام، کتاب «اسلام و مالکیت» را در سال ۱۳۳۲ش نگاشت. وی در این کتاب، دیدگاه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را نیز نقد کرده است.{{مدرک}}
 
=== تنبیه الامه ===
در زمینه سیاست و مبارزه با استبداد و حکومت مطلقه کتاب  [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله]] [[میرزا حسین نائینی|نائینی]] را با عنوان حکومت از نظر اسلام با مقدمه و پاورقی‌های توضیحی منتشر کرد. نقل شده است که ترغیب آیت الله زنجانی بر تجدید چاپ این کتاب، آن هم در شرایط سخت پس از کودتای ۲۸ مرداد، بر آیت الله طالقانی بسیار تأثیر گذاشت.<ref> یادآوران، مصاحبه با آیت الله سید عزالدین حسین زنجانی، ص۲۵.</ref>
 
===پرتوی از قرآن===
{{نوشتار اصلی|پرتوی از قرآن}}
{{نوشتار اصلی|پرتوی از قرآن}}
پرتوی از قرآن، تفسیری ناتمام است که ۶ جلد از آن منتشر شده است که شامل تفسیر سوره‌های حمد، بقره، آل‌عمران و جزء سی است. گفته شده است که این تفسیر در طول نزدیک به ۴۰ سال نگارش شده که بخشی از آن را آیت‌الله طالقانی در زندان نوشته و مخفیانه به بیرون از زندان ارسال کرده است. جلد اول این تفسیر در سال ۱۳۴۲ منتشر شد. آیت‌الله طالقانی در مقدمه کتاب نوشته است: «من خود را مفسر نمی‌دانم و پرتوی از قرآن که به ذهن من تابیده است را به کاغذ منتقل می‌کنم.»
پرتوی از قرآن، تفسیری ناتمام است که ۶ جلد از آن منتشر شده است که شامل تفسیر سوره‌های حمد، بقره، آل‌عمران و جزء سی است. گفته شده است که این تفسیر در طول نزدیک به ۴۰ سال نگارش شده که بخشی از آن را آیت‌الله طالقانی در زندان نوشته و مخفیانه به بیرون از زندان ارسال کرده است. جلد اول این تفسیر در سال ۱۳۴۲ منتشر شد. آیت‌الله طالقانی در مقدمه کتاب نوشته است: «من خود را مفسر نمی‌دانم و پرتوی از قرآن که به ذهن من تابیده است را به کاغذ منتقل می‌کنم.»


===به سوی خدا می‌رویم===
* اسلام و مالکیت: طالقانی با هدف معرفی مکتب اقتصادی اسلام، کتاب «اسلام و مالکیت» را در سال ۱۳۳۲ش نگاشت. وی در این کتاب، دیدگاه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را نیز نقد کرده است.{{مدرک}}
این کتاب که سفرنامه حج طالقانی است که سال ۱۳۳۲ش نوشته شده است.{{مدرک}}


===توحید از نظر اسلام===
*تنبیه الامه: در زمینه سیاست و مبارزه با استبداد و حکومت مطلقه کتاب  [[تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب)|تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله]] [[میرزا حسین نائینی|نائینی]] را با عنوان حکومت از نظر اسلام با مقدمه و پاورقی‌های توضیحی منتشر کرد. نقل شده است که ترغیب آیت الله زنجانی بر تجدید چاپ این کتاب، آن هم در شرایط سخت پس از کودتای ۲۸ مرداد، بر آیت الله طالقانی بسیار تأثیر گذاشت.<ref> یادآوران، مصاحبه با آیت الله سید عزالدین حسین زنجانی، ص۲۵.</ref>
این کتاب مختصری است که در ۵۲ صفحه در که در سال ۱۳۵۸ منتشر شده است.{{مدرک}}
*به سوی خدا می‌رویم: این کتاب که سفرنامه حج طالقانی است و در سال ۱۳۳۲ش نوشته شده است.{{مدرک}}
*توحید از نظر اسلام: این کتاب مختصری است که در ۵۲ صفحه در که در سال ۱۳۵۸ منتشر شده است.{{مدرک}}


همچنین مجموعه آثار طالقانی در سال ۱۳۸۹ از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ايران و شهرداری تهران به کوشش [[سید هادی خسروشاهی]] در دو جلد چاپ شده است.{{مدرک}}
همچنین مجموعه آثار طالقانی در سال ۱۳۸۹ از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ايران و شهرداری تهران به کوشش [[سید هادی خسروشاهی]] در دو جلد چاپ شده است.{{مدرک}}