کاربر ناشناس
اخلاص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mashg |
imported>Mashg بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
واژه اخلاص، مصدر باب | واژه اخلاص، مصدر باب اِفعال از ریشه '''خلوص''' و '''خلاص''' به معنای پاک شدن و سالم گشتن از آمیختگی است. <ref>ابن منظور٬ لسان العرب، ج۳، ص۱۷۳، ماده «خلص». </ref> <ref> ترتیب العین، ج۱، ص۲۳۷، ماده «خلص». </ref> رسیدن، نجات یافتن، کناره‌گیری کردن از دیگران و ویژه خود گردانیدن٬ از جمله معانی خلوص هستند که در هر کدام، به نوعی معنای اصلی این ریشه یا لوازم آن وجود دارد. <ref> تاج العروس، ج۷، ص۵۶۲ ؛ ابن منظور٬ لسان العرب، ج۳، ص۱۷۳-۱۷۴، «خلص». </ref> | ||
'''خالص'''، کالایی را گویند که با چیزی ممزوج و مخلوط نباشد و معنایی نزدیک به «صافی» دارد با این تفاوت که صافی به جنسی که از همان ابتدا با چیزی آمیخته نبوده اطلاق می‌شود؛ ولی خالص، جنسی است که پس از امتزاج با چیز دیگر، خواه پست‌تر باشد یا نه، پاک، و ناخالصی آن زدوده شود. <ref> مفردات، ص۲۹۲. </ref> <ref> طریحی٬ مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش٬ ج۴، ص۱۶۹. </ref> <ref> ابن فارس٬ مقاییس اللغه، ج۲، ص۲۰۸، «خلص». </ref> | |||
'''اخلاص''' به معنای خالص کردن، پاک گردانیدن و برگزیدن است.<ref>ابن منظور٬ لسان العرب، ج۳، ص۱۷۳-۱۷۴، «خلص» ؛ طریحی٬ مجمع‌البحرین، ج۴، ص۱۶۸-۱۶۹، «خلص».</ref> | |||
مقصود از آن در فرهنگ اسلامی، پاک کردن نیّت از غیر خدا و انجام دادن عمل برای خدا است.<ref>رفیق٬ مصطلحات التصوف الاسلامی، ۱۹۹۹م. ص۲۶.</ref> حقيقت اخلاص، انجام دادن عمل براى خدا و به انگيزه تقرّب به اوست.<ref>طوسی٬ التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۹، ص۵ ؛ طباطبایی٬ المیزان، ۱۳۷۱ش٬ ج۱۷، ص۲۳۳.</ref> | |||
==جایگاه و اهمیت اخلاص== | |||
اخلاص در آموزه‌های اسلامی جایگاهی رفیع دارد. چنان که خداوند اخلاص را راز خود دانسته است که در قلب بنده مومن قرار می‌دهد.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق٬ ج۱ ٬ ص۱۰۱.</ref> از این رو | |||
امیرالمومنین(ع) آرزوی دیدار کسانى را می‌کند که براى خدا کار خالص انجام دهند و دل را که جایگاه نظر خداوند است٬ از هرگونه ناخالصى و گناه پاک کنند.<ref>آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۳۶۶ش٬ ص۱۵۵.</ref> | |||
از منظر امام صادق(ع) هیچ نعمت و موهبتى بزرگ‌تر از آن نیست که خداوند به انسان حالتى بدهد که در اندیشه و فکرش جز خدا به هیچ‌کس نیاندیشد.<ref>ابن ابی فراس، مجموعة ورام، انتشارات مکتبة الفقیه٬ ج۲ ٬ ص۱۰۸ </ref> | |||
==در قرآن== | ==در قرآن== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{عربی|وَمَا أُمِرُ‌وا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّـهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَذَٰلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴿٥﴾|ترجمه=و فرمان نيافته بودند جز اينكه خدا را بپرستند، و در حالى كه به توحيد گراييده‌اند، دين[خود] را براى او خالص گردانند، و نماز برپا دارند و زكات بدهند، و دين [ثابت و] پايدار همين است.}}|تاریخ بایگانی| منبع =[[سوره بینه|بینه]]، ٥.| تراز = چپ| عرض = 200px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ECFAF5| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{عربی|وَمَا أُمِرُ‌وا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّـهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَذَٰلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴿٥﴾|ترجمه=و فرمان نيافته بودند جز اينكه خدا را بپرستند، و در حالى كه به توحيد گراييده‌اند، دين[خود] را براى او خالص گردانند، و نماز برپا دارند و زكات بدهند، و دين [ثابت و] پايدار همين است.}}|تاریخ بایگانی| منبع =[[سوره بینه|بینه]]، ٥.| تراز = چپ| عرض = 200px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ECFAF5| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
واژه اخلاص در [[قرآن]] به کار نرفته؛ ولی مشتقّات خلوص ۳۱ بار در قرآن آمده که بیشتر آنها به موضوع اخلاص مربوط است. از این موارد، ۲۲ مورد از باب افعال و ۱۲ آیه مربوط به «مخلِصین» (کسانی‌که دین خود را برای خدا خالص کرده‌اند) بوده،<ref> بقره، آیه۱۳۹. اعراف، آیه۲۹. غافر، آیه۱۴.</ref> و ۱۰ آیه مربوط به مخلَصین می‌باشد.<ref>مریم، آیه۵۱. یوسف، آیه۲۴. حجر، آیه۴۰.</ref> | واژه اخلاص در [[قرآن]] به کار نرفته؛ ولی مشتقّات خلوص ۳۱ بار در قرآن آمده که بیشتر آنها به موضوع اخلاص مربوط است. از این موارد، ۲۲ مورد از باب افعال و ۱۲ آیه مربوط به «مخلِصین» (کسانی‌که دین خود را برای خدا خالص کرده‌اند) بوده،<ref> بقره، آیه۱۳۹. اعراف، آیه۲۹. غافر، آیه۱۴.</ref> و ۱۰ آیه مربوط به مخلَصین می‌باشد.<ref>مریم، آیه۵۱. یوسف، آیه۲۴. حجر، آیه۴۰.</ref> | ||
در قرآن به‌صورت‌هاى گوناگونى به حقيقت اخلاص پرداخته شده است: | |||
* '''اخلاص با تعبیرات مترادف:''' آیاتی از قرآن با واژه‌‌ها و تعبیرات مترادف و متلازم با اخلاص، به این موضوع می‌پردازند؛ مانند انحصار عبادت در خداوند،<ref>سوره حمد، آیه۵. سوره یوسف، آیه۴۰.</ref> انجام طاعات و عبادات برای خدا(للّه) <ref>سوره بقره، آیه۱۹۶. سوره انعام، آیه۱۶۲. سوره سبأ، آیه۴۶.</ref> روی نهادن به سوی خدا و دل بریدن از غیر او،<ref>سوره بقره، آیه۱۱۲. سوره آل‌عمران، آیه۲۰.</ref> انجام دادن کار برای وجه اللّه،<ref>سوره انسان، آیه۹. سوره کهف، آیه۲۸.</ref> انجام دادن کار برای طلب رضایت الهی،<ref>سوره بقره، آیه۲۶۵. سوره آل‌عمران، آیه۱۷۴.</ref> انجام دادن عمل در راه خدا،<ref>سوره بقره، آیات۱۵۴ و ۲۶۱.</ref> عدم درخواست اجر از سوی پیامبران،<ref>سوره شعراء آیات ۱۰۹ و ۱۲۷ و ۱۴۵ و ۱۶۴ و ۱۸۰.</ref> [[حنیف]] و حق‌گرا بودن،<ref>سوره آل‌عمران، آیه۶۷.</ref> صداقت در [[توبه]](نصوح)،<ref>سوره تحریم، آیه۸.</ref> و داشتن قلب سلیم.<ref>سوره شعراء، آیه۸۹.</ref> | |||
* '''اخلاص با تعبیرات مترادف:''' آیاتی از قرآن با واژه‌‌ها و تعبیرات مترادف و متلازم با اخلاص، به این موضوع می‌پردازند؛ مانند انحصار عبادت در خداوند،<ref>سوره حمد، آیه۵. سوره یوسف، آیه۴۰.</ref> انجام طاعات و عبادات برای خدا(للّه) <ref>سوره بقره، آیه۱۹۶. سوره انعام، آیه۱۶۲. سوره سبأ، آیه۴۶.</ref> روی نهادن به سوی خدا و دل بریدن از غیر او،<ref>سوره بقره، آیه۱۱۲. سوره آل‌عمران، آیه۲۰.</ref> انجام دادن کار برای وجه اللّه،<ref>سوره انسان، آیه۹. سوره کهف، آیه۲۸.</ref> انجام دادن کار برای طلب رضایت الهی،<ref>سوره بقره، آیه۲۶۵. سوره آل‌عمران، آیه۱۷۴.</ref> انجام دادن عمل در راه خدا،<ref>سوره بقره، | |||
* '''اخلاص با نفی شرک و ریا:''' از آن‌جا که اخلاص، انجام دادن عمل فقط برای خدا است، با [[شرک]] و [[ریا]] که انجام دادن عمل برای غیر خدا است، جمع نمی‌شود.آیاتی نیز با نفی شرک و ریا به موضوع اخلاص اشاره می‌کنند.<ref>سوره | * '''اخلاص با نفی شرک و ریا:''' از آن‌جا که اخلاص، انجام دادن عمل فقط برای خدا است، با [[شرک]] و [[ریا]] که انجام دادن عمل برای غیر خدا است، جمع نمی‌شود.آیاتی نیز با نفی شرک و ریا به موضوع اخلاص اشاره می‌کنند.<ref>سوره کهف آیه۱۱۰؛ سوره نساءآیه۱۴۲ ؛ سوره ماعون آیه۶ ؛ سوره بقره آیه۲۶۴.</ref> | ||
==در علوم اسلامی== | ==در علوم اسلامی== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۹: | ||
===در فقه=== | ===در فقه=== | ||
در فقه اخلاص این است که | در فقه اخلاص این است که '''مکلَّف''' در عمل عبادی خود جز قصد قربت و عبودیّت برای پروردگار، هیچ انگیزۀ دیگری نداشته باشد؛ خواه به نحو استقلال یا انضمام. آن دسته از تکالیف که قصد تقرّب به خداوند، شرط صحّت آن‌هاست، تعبّدی نامیده می‌شود، در برابر توصلی که صحّت آن به قصد تقرّب مشروط نیست. خلوص در نیّت عمل عبادی، شرط و عبادت بدون آن باطل است. ریا در مقابل اخلاص قرار دارد که موجب بطلان عمل عبادی است.<ref>مستمسک العروة، ج۶، ص۲۰-۲۱ ؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار الثقلین٬ ج۲، ص۲۰۹-۲۱۰ ؛ نجفی٬ جواهر الکلام، مؤسسة النشر الإسلامی٬ ج۹، ص۱۵۵-۱۵۷ ؛ خمینی٬ تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش٬ ج۱، ص۱۴۲.</ref> | ||
==قصد تبعی در عمل عبادی== | ==قصد تبعی در عمل عبادی== | ||
| خط ۴۶: | خط ۵۲: | ||
اگر کسی عمل عبادی را خالصانه انجام دهد، ولی از اینکه در برابر دیدگان مردم است، خشنود شود یا هنگام انجام دادن عمل، خطوراتی از ذهنش عبور کند، باعث از بین رفتن اخلاص و باطل شدن عمل نمی‌شود.<ref>یزدی، العروةالوثقی، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸ ؛ ابن عاشور، التحریر و التنویر، موسسة التاریخ العربی٬ ج۲۳، ص۳۱۹-۳۲۰ ؛ حر عاملی٬ وسائل‌الشیعه، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث٬ ج۱، ص۷۵.</ref> | اگر کسی عمل عبادی را خالصانه انجام دهد، ولی از اینکه در برابر دیدگان مردم است، خشنود شود یا هنگام انجام دادن عمل، خطوراتی از ذهنش عبور کند، باعث از بین رفتن اخلاص و باطل شدن عمل نمی‌شود.<ref>یزدی، العروةالوثقی، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸ ؛ ابن عاشور، التحریر و التنویر، موسسة التاریخ العربی٬ ج۲۳، ص۳۱۹-۳۲۰ ؛ حر عاملی٬ وسائل‌الشیعه، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث٬ ج۱، ص۷۵.</ref> | ||
=== | ===عدم منافات ترس از عقوبت یا امید ثواب با اخلاص=== | ||
پرستش خداوند به‌خاطر ترس از عقوبت الهی یا به امید [[ثواب]] و نعمت پروردگار، اخلاص در عمل را از بین نمی‌برد. در اعمال توصّلی نیز اخلاص، شرط پاداش آخرتی است و اگر انسان، اعمال مباح را هم با اخلاص انجام دهد، به خداوند نزدیک شده،<ref>النیّة و الاخلاص، ص۱۰۴.</ref> استحقاق دریافت ثواب و فیض الهی را خواهد یافت. | پرستش خداوند به‌خاطر ترس از عقوبت الهی یا به امید [[ثواب]] و نعمت پروردگار، اخلاص در عمل را از بین نمی‌برد. در اعمال توصّلی نیز اخلاص، شرط پاداش آخرتی است و اگر انسان، اعمال مباح را هم با اخلاص انجام دهد، به خداوند نزدیک شده،<ref>النیّة و الاخلاص، ص۱۰۴.</ref> استحقاق دریافت ثواب و فیض الهی را خواهد یافت. | ||
==مراتب اخلاص== | ==مراتب اخلاص نزد عرفا== | ||
[[امام خمینی]] برای اخلاص مراتبی ذکر کرده‌اند | [[امام خمینی]] برای اخلاص مراتبی ذکر کرده‌اند: | ||
* مرتبه اول: پاکسازی عمل است -چه عمل قلبى یا عمل ظاهری- از شبهه رضاى مخلوق و جلب قلوب آنها، چه براى خوش‌آمد گویی آنها یا براى جلب منفعت یا براى غیر آن. | * '''مرتبه اول''': پاکسازی عمل است -چه عمل قلبى یا عمل ظاهری- از شبهه رضاى مخلوق و جلب قلوب آنها، چه براى خوش‌آمد گویی آنها یا براى جلب منفعت یا براى غیر آن. | ||
* مرتبه دوم: پاکسازی عمل است از به دست آوردن منافع دنیایی هر چند که انگیزه و مشوق آن عنایت الهی باشد تا به این واسطه عنایت فرماید. مثل خواندن [[نماز شب]] براى توسعه روزى و بجا آوردن نماز اوّل ماه(مثلا) براى سلامت از آفات آن ماه و دیگر مقاصد دنیوى. | * '''مرتبه دوم''': پاکسازی عمل است از به دست آوردن منافع دنیایی هر چند که انگیزه و مشوق آن عنایت الهی باشد تا به این واسطه عنایت فرماید. مثل خواندن [[نماز شب]] براى توسعه روزى و بجا آوردن نماز اوّل ماه(مثلا) براى سلامت از آفات آن ماه و دیگر مقاصد دنیوى. | ||
* مرتبه سوّم: پاکسازی عمل است از اینکه | * '''مرتبه سوّم''': پاکسازی عمل است از اینکه به‌خاطر [[بهشت|بهشت‌های]] جسمانی و [[حورالعین]] و قصر‌ها و امثال آن از لذات جسمانی، اعمال عبادی خویش را انجام دهد. | ||
* مرتبه چهارم: آن است که عمل را تصفیه کند از ترس عقاب و عذاب‌های جسمانى که وعده داده شده | * '''مرتبه چهارم''': آن است که عمل را تصفیه کند از ترس عقاب و عذاب‌های جسمانى که وعده داده شده است٬ و از ترس حدود و [[تعزیر|تعزیرات]] دنیایی. | ||
* مرتبه پنجم: پاکسازی عمل است از رسیدن به لذّات روحی همیشگی و خود را در جرگه [[ملائکه]] وارد کردن، این درجه نیز گرچه درجه بزرگ و مقصد عالى و مهمى است، ولى از منظر [[عارف|عارفان]] واقعی این مرتبه نیز دارای نقصان بوده و سالک آن نیز در زمره کاسبین به شمار می‌رود. | * '''مرتبه پنجم''': پاکسازی عمل است از رسیدن به لذّات روحی همیشگی و خود را در جرگه [[ملائکه]] وارد کردن، این درجه نیز گرچه درجه بزرگ و مقصد عالى و مهمى است، ولى از منظر [[عارف|عارفان]] واقعی این مرتبه نیز دارای نقصان بوده و سالک آن نیز در زمره کاسبین به شمار می‌رود. | ||
* مرتبه ششم: پاکسازی آن است | * '''مرتبه ششم''': پاکسازی آن است از ترس عدم دستیابی به این لذّات و محروم شدن از این سعادت‌ها. | ||
* مرتبه هفتم: پاکسازی عمل است از اینکه به‌خاطر بهشت لقاء الهی عمل کند و این مرتبه از مهم‌ترین اهداف اهل معرفت و سالکان کوی دوست است. | * '''مرتبه هفتم''': پاکسازی عمل است از اینکه به‌خاطر بهشت لقاء الهی عمل کند و این مرتبه از مهم‌ترین اهداف اهل معرفت و سالکان کوی دوست است. | ||
و نوع مردم از دستیابی به آن ناتوانند و کمتر کسی از اهل معرفت به این سعادت می‌رسند، البته این مرتبه درجه نهایی عروج آنان نیست، بلکه از مقامات معمولى آنها به‌شمار می‌رود. | و نوع مردم از دستیابی به آن ناتوانند و کمتر کسی از اهل معرفت به این سعادت می‌رسند، البته این مرتبه درجه نهایی عروج آنان نیست، بلکه از مقامات معمولى آنها به‌شمار می‌رود. | ||
و پس از این مرتبه، مراتب دیگرى است که از حدود خلوص خارج بوده، بیان آن مراتب از حوصله اینجا خارج است.<ref>خمینی، آداب الصلاة، صص ۱۶۴ـ۱۶۶.</ref> | و پس از این مرتبه، مراتب دیگرى است که از حدود خلوص خارج بوده، بیان آن مراتب از حوصله اینجا خارج است.<ref>خمینی، آداب الصلاة، صص ۱۶۴ـ۱۶۶.</ref> | ||
==مراحل اخلاص در عمل== | |||
برای این که عملی خالص برای خداوند باشد٬ باید سه مرحله را دارا گردد: | |||
#اخلاص قبل از عمل: که همان نیت است و باید مراقب علت و انگیزه عمل بود. | |||
#اخلاص در حین عمل: باید مراقب باشد بااغراض پست مانند ریاء و شرک٬ عمل خویش را فاقد ارزش نکند. | |||
#اخلاص بعد از عمل: مراقبت کند که عمل خود را ضایع نکند و بر همان نیت باقی ماند. چه بفرموده امام صادق(ع) باقى ماندن بر عمل همراه بااخلاص از آغاز نمودن آن سختتراست.<ref>کلینی٬ الکافی٬ ۱۳۶۵ش٬ ج۲ ٬ ص۱۶.</ref> | |||
==نشانه‌های اخلاص== | ==نشانه‌های اخلاص== | ||
| خط ۷۲: | خط ۸۳: | ||
* ناامیدی از غیرخدا و از چیزی غیر از گناهش نترسیدن.<ref>مهدوی کنی٬ نقطههاى آغاز در اخلاق عملى، ۱۳۷۵ش٬ ص۴۲۱.</ref> | * ناامیدی از غیرخدا و از چیزی غیر از گناهش نترسیدن.<ref>مهدوی کنی٬ نقطههاى آغاز در اخلاق عملى، ۱۳۷۵ش٬ ص۴۲۱.</ref> | ||
* از غیر خدا در مورد اعمالش انتظار تعریف نداشتن.<ref>کلینی٬ الکافی، ۱۳۷۵ش٬ ج۲، ص۱۶، ح۴.</ref> | * از غیر خدا در مورد اعمالش انتظار تعریف نداشتن.<ref>کلینی٬ الکافی، ۱۳۷۵ش٬ ج۲، ص۱۶، ح۴.</ref> | ||
==زمینه‌های اخلاص== | |||
چند عامل برای پیدایش اخلاص ذکر کرده اند:<ref>فيض كاشانى، المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء٬ ۱۴۱۷ق٬ ج۸ ٬ ص۱۳۲-۱۳۴.</ref> | |||
*مبارزه با خواهش‌هاى نفسانى و شکستن آنها. | |||
*عدم شیفتگى به دنیا. | |||
*توجه تام و تمام به آخرت و معاد. | |||
==فواید و ثمرات== | ==فواید و ثمرات== | ||
| خط ۸۸: | خط ۱۰۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، انتشارات دفتر تبلیغات | * آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی٬ ۱۳۶۶ ش. | ||
* ابن عاشور، محمد طاهر، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن | * ابن عاشور، محمد طاهر، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت، موسسة التاریخ العربی. | ||
* ابن فارس، معجم مقاییس | * ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی. | ||
* ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، مدارج السالکین بین منازل ایاک نعبد و ایاک | * ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، مدارج السالکین بین منازل ایاک نعبد و ایاک نستعین، بیروت، دار الکتب العلمیه. | ||
* ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان | * ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع-دار صادر. | ||
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناضره فی احکام العتره | * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم، ۱۳۶۳ش. | ||
* جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت(ع) | * جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت(ع)، بیروت، دار الثقلین. | ||
* رفیق٬ عجم٬ مصطلحات التصوف الاسلامی، بیروت٬ مکتبة لبنان ناشرون٬ ۱۹۹۹م. | * رفیق٬ عجم٬ مصطلحات التصوف الاسلامی، بیروت٬ مکتبة لبنان ناشرون٬ ۱۹۹۹م. | ||
* حرانی، ابن شعبه، تحف العقول (ترجمۀ حسن زاده)، آل علی علیه‌السلام، قم، | * حرانی، ابن شعبه، تحف العقول (ترجمۀ حسن زاده)، آل علی علیه‌السلام، قم، ۱۳۸۲ش. | ||
* حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، انتشارات جامعه | * حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، قم، انتشارات جامعه مدرسین٬ ۱۴۰۴ق. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل | * حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. | ||
* حکیم، سید محسن، مستمسک العروه | * حکیم، سید محسن، مستمسک العروه الوثقی، قم، موسسه دار التفسیر. | ||
* خمینی، سید روح الله، آداب الصلاة (فارسی)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، | * خمینی، سید روح الله، آداب الصلاة (فارسی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۷۸ش. | ||
* خمینی، سید روح الله، آداب الصلاة، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم، | * خمینی، سید روح الله، آداب الصلاة، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم، ۱۳۷۸ش. | ||
* خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، | * خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۷۹ش. | ||
* خمینی، سید روح الله، کتاب الطهارة (امام خمینی)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، | * خمینی، سید روح الله، کتاب الطهارة (امام خمینی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۸۰ش. | ||
* زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر | * زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر. | ||
* سید رضی، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نشر دار الأسوه للطباعة والنشر، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | * سید رضی، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نشر دار الأسوه للطباعة والنشر، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | ||
* شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و | * شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و الفواید، قم، کتاب‌فروشی مفید. | ||
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر | * فيض كاشانى، ملا محسن، المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء٬ قم، مؤسسه انتشارات اسلامى جامعه مدرسين، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق. | ||
* طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع | * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۷۱ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر | * طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه | * طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی. | ||
* کاشی، عبدالرزاق بن جلالالدین، شرح منازل السایرین، الزهرا(س)، | * طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، مکتبه المرتضویه. | ||
* کاشی، عبدالرزاق بن جلالالدین، شرح منازل السایرین، تهران، الزهرا(س)، ۱۳۷۹ش. | |||
* کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۵ش. | * کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۵ش. | ||
* گیلانی، عبدالرزاق، شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، تصحیح رضا مرندی، انتشارات پیام حق، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش. | * گیلانی، عبدالرزاق، شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، تصحیح رضا مرندی، انتشارات پیام حق، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، مؤسسة | * مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء٬ ۱۴۰۴ ق. | ||
* محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر النافع، سید | * محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر النافع، قم، سید الشهداء. | ||
* مهدوی کنی، محمدرضا، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۷۵ش. | * مهدوی کنی، محمدرضا، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۷۵ش. | ||
* میرزا بابا شیرازی، ابو القاسم بن عبد النبی، مناهج انوار المعرفه فی شرح مصباح الشریعه و مفتاح | * میرزا بابا شیرازی، ابو القاسم بن عبد النبی، مناهج انوار المعرفه فی شرح مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، تهران، خانقاه احمدی، ۱۳۶۳. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی. | ||
* نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت علیهم | * نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام٬ ۱۴۰۸ق. | ||
* ورام بن ابی فراس، مجموعة ورام، انتشارات مکتبة الفقیه | * ورام بن ابی فراس، مجموعة ورام، قم٬ انتشارات مکتبة الفقیه . | ||
* یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، میثم | * یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، میثم التمار. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۴۹: | خط ۱۶۶: | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | |||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]] | |||
[[Category:آداب قرائت قرآن]] | |||
[[Category:منازل سیر و سلوک]] | |||
[[Category:فضایل اخلاقی]] | [[Category:فضایل اخلاقی]] | ||
[[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | [[Category:اصطلاحات اخلاقی]] | ||