کاربر ناشناس
اخلاص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mashg بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mashg بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام صادق(ع)]]| نقل‌قول =بی‌ترديد، هر چيز در برابر مؤمن خاشع و خاضع است و همه چيز از او پروا دارند. چنانچه بنده مخلص باشد خداوند ترس او را در دل همه چيز حتى حشرات زمين و پرندگان آسمان قرار می‌دهد.|تاریخ بایگانی| | منبع = <small> [[بحارالانوار (کتاب)|بحارالأنوار]]، ج۶۷، ص۲۴۸، باب۵۴، ح۲۱. </small>| تراز = چپ| عرض = 200px|حاشیه= 8px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه = #F9F9CB| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام صادق(ع)]]| نقل‌قول =بی‌ترديد، هر چيز در برابر مؤمن خاشع و خاضع است و همه چيز از او پروا دارند. چنانچه بنده مخلص باشد خداوند ترس او را در دل همه چيز حتى حشرات زمين و پرندگان آسمان قرار می‌دهد.|تاریخ بایگانی| | منبع = <small> [[بحارالانوار (کتاب)|بحارالأنوار]]، ج۶۷، ص۲۴۸، باب۵۴، ح۲۱. </small>| تراز = چپ| عرض = 200px|حاشیه= 8px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه = #F9F9CB| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
===در فلسفه=== | ===در فلسفه=== | ||
در نگاه فلسفی، تأثیر مخلصانه بودن عمل بر تکامل نفس و سعادت ابدی انسان، تأثیری طبیعی و تکوینی است، نه قرار دادی.<ref>اخلاق در قرآن، ج۱، ص۷۵.</ref> عمل بدون نیت خالص، کالبد بی‌جان است و این انگیزه است که بین رفتار بیرونی و جان و روح فاعل، پیوند برقرار می‌کند. | در نگاه فلسفی، تأثیر مخلصانه بودن عمل بر تکامل نفس و سعادت ابدی انسان، تأثیری طبیعی و تکوینی است، نه قرار دادی.<ref>جوادی آملی٬ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۷۵.</ref> عمل بدون نیت خالص، کالبد بی‌جان است و این انگیزه است که بین رفتار بیرونی و جان و روح فاعل، پیوند برقرار می‌کند. | ||
===در عرفان=== | ===در عرفان=== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
===در فقه=== | ===در فقه=== | ||
در فقه اخلاص این است که '''مکلَّف''' در عمل عبادی خود جز قصد قربت و عبودیّت برای پروردگار، هیچ انگیزۀ دیگری نداشته باشد؛ خواه به نحو استقلال یا انضمام. آن دسته از تکالیف که قصد تقرّب به خداوند، شرط صحّت آن‌هاست، تعبّدی نامیده می‌شود، در برابر توصلی که صحّت آن به قصد تقرّب مشروط نیست. خلوص در نیّت عمل عبادی، شرط و عبادت بدون آن باطل است. ریا در مقابل اخلاص قرار دارد که موجب بطلان عمل عبادی است.<ref>مستمسک العروة، ج۶، ص۲۰-۲۱ ؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار الثقلین٬ ج۲، ص۲۰۹-۲۱۰ ؛ نجفی٬ جواهر الکلام، مؤسسة النشر الإسلامی٬ ج۹، ص۱۵۵-۱۵۷ ؛ خمینی٬ تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش٬ ج۱، ص۱۴۲.</ref> | در فقه اخلاص این است که '''مکلَّف''' در عمل عبادی خود جز قصد قربت و عبودیّت برای پروردگار، هیچ انگیزۀ دیگری نداشته باشد؛ خواه به نحو استقلال یا انضمام. آن دسته از تکالیف که قصد تقرّب به خداوند، شرط صحّت آن‌هاست، تعبّدی نامیده می‌شود، در برابر توصلی که صحّت آن به قصد تقرّب مشروط نیست. خلوص در نیّت عمل عبادی، شرط و عبادت بدون آن باطل است. ریا در مقابل اخلاص قرار دارد که موجب بطلان عمل عبادی است.<ref>حکیم٬ مستمسک العروة، موسسه دار التفسیر٬ ج۶، ص۲۰-۲۱ ؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار الثقلین٬ ج۲، ص۲۰۹-۲۱۰ ؛ نجفی٬ جواهر الکلام، مؤسسة النشر الإسلامی٬ ج۹، ص۱۵۵-۱۵۷ ؛ امام خمینی٬ تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش٬ ج۱، ص۱۴۲.</ref> | ||
==قصد تبعی در عمل عبادی== | ==قصد تبعی در عمل عبادی== | ||
وجود پاره‌ای اهداف تبعی در عبادت با اخلاص منافات نداشته و موجب بطلان عمل نمی‌شود. به این جهت فقها در مسألۀ دریافت مزد برای [[نماز]] و [[روزه|روزۀ]] میّت، بر منافات نداشتن آن با قصد قربت تصریح کرده‌اند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة٬ ۱۳۶۳ش٬ ج۱۱، ص۵۳ ؛ خمینی، کتاب الطهاره، ۱۳۸۰ش٬ ج۲، ص۴۲۲.</ref> | وجود پاره‌ای اهداف تبعی در عبادت با اخلاص منافات نداشته و موجب بطلان عمل نمی‌شود. به این جهت فقها در مسألۀ دریافت مزد برای [[نماز]] و [[روزه|روزۀ]] میّت، بر منافات نداشتن آن با قصد قربت تصریح کرده‌اند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة٬ ۱۳۶۳ش٬ ج۱۱، ص۵۳ ؛ امام خمینی، کتاب الطهاره، ۱۳۸۰ش٬ ج۲، ص۴۲۲.</ref> | ||
===قصد دنیایی از برخی عبادات=== | ===قصد دنیایی از برخی عبادات=== | ||
به نظر بسیاری از [[فقیهان]]، اگر اصل عملِ عبادی، برای خدا باشد، قصد بعضی از بهره‌‌های دنیایی به صورت تبعی، با حقیقت اخلاص منافات نداشته، باعث باطل شدن عمل نمی‌شود. | به نظر بسیاری از [[فقیهان]]، اگر اصل عملِ عبادی، برای خدا باشد، قصد بعضی از بهره‌‌های دنیایی به صورت تبعی، با حقیقت اخلاص منافات نداشته، باعث باطل شدن عمل نمی‌شود. | ||
مانند این‌که کسی از روزه گرفتن، قصد سلامت و بهداشت نیز داشته باشد یا در [[وضو]] گرفتن، خنک شدن را نیز قصد کند یا از خواندن [[نماز شب]]، قصد به دست آوردن روزی بیش‌تر نیز داشته باشد.<ref>القواعدوالفوائد، ج۱، ص۷۹-۸۰ ؛ طوسی٬ المبسوط، مکتبه المرتضویه٬ ج۱، ص۱۹ ؛ حلی٬ المعتبر، سید الشهداء٬ ج۱، ص۱۴۰.</ref> | مانند این‌که کسی از روزه گرفتن، قصد سلامت و بهداشت نیز داشته باشد یا در [[وضو]] گرفتن، خنک شدن را نیز قصد کند یا از خواندن [[نماز شب]]، قصد به دست آوردن روزی بیش‌تر نیز داشته باشد.<ref>شهید اول٬ القواعدوالفوائد، کتاب‌فروشی مفید٬ ج۱، ص۷۹-۸۰ ؛ طوسی٬ المبسوط، مکتبه المرتضویه٬ ج۱، ص۱۹ ؛ حلی٬ المعتبر، سید الشهداء٬ ج۱، ص۱۴۰.</ref> | ||
===خطورات ذهنی حین عبادت=== | ===خطورات ذهنی حین عبادت=== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =[[حضرت زهرا(س)|حضرت زهرا سلام الله علیها]]:{{سخ}}{{عربی| مَن اَصعَدَ اِلَی اللهِ خالِصَ عِبادَتِه اَهبَطَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَیهِ اَفضَلَ مَصلَحَتِه|ترجمه=کسی که عبادت های خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بزرگ، برترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد.}}|تاریخ بایگانی| منبع = [[عدة الداعی]]، ص ۲۳۳| تراز = چپ| عرض = 200px| اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه =#E7E8E9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =[[حضرت زهرا(س)|حضرت زهرا سلام الله علیها]]:{{سخ}}{{عربی| مَن اَصعَدَ اِلَی اللهِ خالِصَ عِبادَتِه اَهبَطَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَیهِ اَفضَلَ مَصلَحَتِه|ترجمه=کسی که عبادت های خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بزرگ، برترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد.}}|تاریخ بایگانی| منبع = [[عدة الداعی]]، ص ۲۳۳| تراز = چپ| عرض = 200px| اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه =#E7E8E9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
اگر کسی عمل عبادی را خالصانه انجام دهد، ولی از این‌که در برابر دیدگان مردم است، خشنود شود یا هنگام انجام دادن عمل، خطوراتی از ذهنش عبور کند، باعث از بین رفتن اخلاص و باطل شدن عمل نمی‌شود.<ref>یزدی، العروةالوثقی، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸ ؛ ابن عاشور، التحریر و التنویر، موسسة التاریخ العربی٬ ج۲۳، ص۳۱۹-۳۲۰ ؛ حر عاملی٬ وسائل‌الشیعه، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث٬ ج۱، ص۷۵.</ref> | اگر کسی عمل عبادی را خالصانه انجام دهد، ولی از این‌که در برابر دیدگان مردم است، خشنود شود یا هنگام انجام دادن عمل، خطوراتی از ذهنش عبور کند، باعث از بین رفتن اخلاص و باطل شدن عمل نمی‌شود.<ref>یزدی، العروةالوثقی، میثم التمار٬ ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸ ؛ ابن عاشور، التحریر و التنویر، موسسة التاریخ العربی٬ ج۲۳، ص۳۱۹-۳۲۰ ؛ حر عاملی٬ وسائل‌الشیعه، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث٬ ج۱، ص۷۵.</ref> | ||
===عدم منافات ترس از عقوبت یا امید ثواب با اخلاص=== | ===عدم منافات ترس از عقوبت یا امید ثواب با اخلاص=== | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
و نوع مردم از دستیابی به آن ناتوانند و کمتر کسی از اهل معرفت به این سعادت می‌رسند، البته این مرتبه درجه نهایی عروج آنان نیست، بلکه از مقامات معمولى آن‌ها به‌شمار می‌رود. | و نوع مردم از دستیابی به آن ناتوانند و کمتر کسی از اهل معرفت به این سعادت می‌رسند، البته این مرتبه درجه نهایی عروج آنان نیست، بلکه از مقامات معمولى آن‌ها به‌شمار می‌رود. | ||
و پس از این مرتبه، مراتب دیگرى است که از حدود خلوص خارج بوده، بیان آن مراتب از حوصله اینجا خارج است.<ref>خمینی، آداب الصلاة، صص ۱۶۴ـ۱۶۶.</ref> | و پس از این مرتبه، مراتب دیگرى است که از حدود خلوص خارج بوده، بیان آن مراتب از حوصله اینجا خارج است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش٬ صص ۱۶۴ـ۱۶۶.</ref> | ||
==مراحل اخلاص در عمل== | ==مراحل اخلاص در عمل== | ||
برای این که عملی خالص برای خداوند باشد٬ باید سه مرحله را دارا گردد: | برای این که عملی خالص برای خداوند باشد٬ باید سه مرحله را دارا گردد: | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
در روایات اسلامی برای اخلاص نشانه‌های بسیاری ذکر کرده‌اند که این موارد از جمله آن‌هاست: | در روایات اسلامی برای اخلاص نشانه‌های بسیاری ذکر کرده‌اند که این موارد از جمله آن‌هاست: | ||
* کسی که دلش پاک، اعضاء و جوارحش سالم، خیرش زیاد و شرش مأمون است (یعنى مردم از خیرش بهرهمند و از شرش در امانند).<ref>حرانی٬ تحف العقول، ص۲۱.</ref> | * کسی که دلش پاک، اعضاء و جوارحش سالم، خیرش زیاد و شرش مأمون است (یعنى مردم از خیرش بهرهمند و از شرش در امانند).<ref>حرانی٬ تحف العقول، ۱۴۰۴ق٬ ص۲۱.</ref> | ||
* یکسان بودن ظاهر و باطن و کردار و گفتارش.<ref>فیض الاسلام٬ نهج البلاغه، نامه ۲۶. </ref> | * یکسان بودن ظاهر و باطن و کردار و گفتارش.<ref>فیض الاسلام٬ نهج البلاغه، نامه ۲۶. </ref> | ||
* کمال اخلاص دوری از [[گناه|گناهان]] است.<ref>مجلسی٬ بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق٬ ج۷۴، ص۲۱۵. </ref> | * کمال اخلاص دوری از [[گناه|گناهان]] است.<ref>مجلسی٬ بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق٬ ج۷۴، ص۲۱۵. </ref> | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۶۵: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[رده:فضایل اخلاقی]] | [[رده:فضایل اخلاقی]] | ||