کاربر ناشناس
بیرانوند: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Aghaie جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== | ==ریشه‌شناسی نام ایل== | ||
براساس روایات محلی، تبار بیرانوندها به شخصی به نام بیران می‌رسد.<ref>حنیف، ص۵</ref> این روایت درست به نظر می‌رسد، زیرا در نظام خویشاوندی مبتنی بر پدر تباری معمولاً نام تیره‌ها، طوایف و ایلات از نام بانی آنها گرفته می‌شود.<ref>امان اللهی، ۱۵۸</ref> | براساس روایات محلی، تبار بیرانوندها به شخصی به نام بیران می‌رسد.<ref>حنیف، شناخت ایل بیرانوند، ص۵</ref> این روایت درست به نظر می‌رسد، زیرا در نظام خویشاوندی مبتنی بر پدر تباری معمولاً نام تیره‌ها، طوایف و ایلات از نام بانی آنها گرفته می‌شود.<ref>امان اللهی، قوم لر، ۱۵۸</ref> | ||
برخی نام بیرانوند را با نام زیستگاه آنها "براوند"، مندرج در [[منتخب التواریخ]]<ref>ص ۵۳</ref> یکی دانسته‌اند.<ref>حنیف، ص۵</ref> این ادعا بی‌اساس به نظر می‌رسد، زیرا بیرانوندها در گذشته‌ای نه چندان دور به لرستان آمده‌اند.<ref>راولینسن، ۱۵۲</ref> | برخی نام بیرانوند را با نام زیستگاه آنها "براوند"، مندرج در [[منتخب التواریخ]]<ref>ص ۵۳</ref> یکی دانسته‌اند.<ref>حنیف، شناخت ایل بیرانوند، ص۵</ref> این ادعا بی‌اساس به نظر می‌رسد، زیرا بیرانوندها در گذشته‌ای نه چندان دور به لرستان آمده‌اند.<ref>راولینسن، سفرنامه، ۱۵۲</ref> | ||
==جمعیت== | ==جمعیت== | ||
در طول حکمرانی [[قاجار|قاجاریه]] و [[پهلوی]] آمار و ارقام ضدونقیضی دربارۀ جمعیت بیرانوندها بدین شرح گزارش شده است: راولینسن در سفر به لرستان (۱۲۵۲ق/۱۸۳۶م)، ۵۰۰‘۲ خانوار<ref>راولینسن، ۱۵۲</ref>؛ نجم الدوله (۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م) با ضبط "پیران وند"، هزار خانوار؛<ref>ص۲۰</ref> جغرافیای لرستان (۱۳۰۰ق)، ۳هزار خانوار؛<ref>ص ۱۴۲</ref> معین السلطنه خرم آبادی (۱۳۳۴ق)، ۱۰هزار خانوار؛<ref>ص۱۸۴</ref> و راسخ (۱۳۴۲ش)، ۲۵۰‘۳ خانوار.<ref>ص ۱۴۱</ref> | در طول حکمرانی [[قاجار|قاجاریه]] و [[پهلوی]] آمار و ارقام ضدونقیضی دربارۀ جمعیت بیرانوندها بدین شرح گزارش شده است: راولینسن در سفر به لرستان (۱۲۵۲ق/۱۸۳۶م)، ۵۰۰‘۲ خانوار<ref>راولینسن، سفرنامه، ۱۵۲</ref>؛ نجم الدوله (۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م) با ضبط "پیران وند"، هزار خانوار؛<ref>ص۲۰</ref> جغرافیای لرستان (۱۳۰۰ق)، ۳هزار خانوار؛<ref>ص ۱۴۲</ref> معین السلطنه خرم آبادی (۱۳۳۴ق)، ۱۰هزار خانوار؛<ref>ص۱۸۴</ref> و راسخ (۱۳۴۲ش)، ۲۵۰‘۳ خانوار.<ref>راسخ، جمعیت و گروه‌های نژادی ایران، ص ۱۴۱</ref> | ||
==تقسیمات ایلی== | ==تقسیمات ایلی== | ||
بیرانوندها به دو شاخه اصلی که از نسل دو فرزند بیران، یعنی "آلاینان" (آلاهینان) و "دشی نو" (دشایینان) هستند، تقسیم می‌شوند. راولینسن از این دو شاخه با عنوان "آلیوند" (عالیوند) و "دوشیوند" یاد کرده است.<ref>راولینسن، ۱۵۲</ref> | بیرانوندها به دو شاخه اصلی که از نسل دو فرزند بیران، یعنی "آلاینان" (آلاهینان) و "دشی نو" (دشایینان) هستند، تقسیم می‌شوند. راولینسن از این دو شاخه با عنوان "آلیوند" (عالیوند) و "دوشیوند" یاد کرده است.<ref>راولینسن، سفرنامه، ۱۵۲</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
براساس تاریخ شفاهی، بیرانوندها معتقدند که جد آنها به نام هجیالی از [[حجاز]] به منطقه دلفان آمده است، و در آنجا با دختر یکی از سران فرقه [[اهل حق]] ازدواج کرده، و ماندگار شده است؛ سپس چون بیرانوندها همراه با دلفانها و | براساس تاریخ شفاهی، بیرانوندها معتقدند که جد آنها به نام هجیالی از [[حجاز]] به منطقه دلفان آمده است، و در آنجا با دختر یکی از سران فرقه [[اهل حق]] ازدواج کرده، و ماندگار شده است؛ سپس چون بیرانوندها همراه با دلفانها و باجلانها، در جنگ بین [[ایران]] و [[عثمانی]]، [[نادرشاه افشار]] را یاری کردند، نادرشاه به پاس این خدمات، قسمتی از سیلاخور و اراضی پشتکوه را به بیرانوندها واگذار کرد. بنا به گفته هنری فیلد نادرشاه افشار بیرانوندها را به [[شیراز]] کوچ داد.<ref>Field, H. p183.</ref> | ||
بررسی تاریخ بیرانوندها از درگیریهای خونین بین سران ایل از یک سو، و درگیری با دولت و یا دیگر ایلات از دیگر سو حکایت دارد. این درگیریها باعث کشته شدن شماری از سران ایل در طول حکمرانی قاجاریه و پهلوی گردید. در این مدت بیش از ۶۰نفر از آنان کشته شده‌اند که ۳۵ نفر آنها از نسل حسینعلی خان (از خوانین بزرگ) بوده‌اند که ۱۸نفر از آنها را قوای دولتی، ۱۴نفر را رقبای درون ایل، و ۳ نفر را ایلات دیگر کشته‌اند. | بررسی تاریخ بیرانوندها از درگیریهای خونین بین سران ایل از یک سو، و درگیری با دولت و یا دیگر ایلات از دیگر سو حکایت دارد. این درگیریها باعث کشته شدن شماری از سران ایل در طول حکمرانی قاجاریه و پهلوی گردید. در این مدت بیش از ۶۰نفر از آنان کشته شده‌اند که ۳۵ نفر آنها از نسل حسینعلی خان (از خوانین بزرگ) بوده‌اند که ۱۸نفر از آنها را قوای دولتی، ۱۴نفر را رقبای درون ایل، و ۳ نفر را ایلات دیگر کشته‌اند. | ||
ایل بیرانوند بیش از هر ایل دیگر در مقابل نیروهای دولتی در اوایل حکمرانی پهلوی مقاومت کرد و پس از چندین سال درگیری سرانجام سرکوب شد.<ref>رزم | ایل بیرانوند بیش از هر ایل دیگر در مقابل نیروهای دولتی در اوایل حکمرانی پهلوی مقاومت کرد و پس از چندین سال درگیری سرانجام سرکوب شد.<ref>رزم آرا،جغرافیان نظامی ایران، ۷۴-۷۷؛ سعدوندیان، اسناد نخستین سپهبد ایران احمد امیراحمدی، ۲۱۵-۲۱۸، جم؛ بیات، ۶۹، ۷۲</ref> پس از تسلط ارتش بر لرستان، گروهی از بیرانوندها به نواحی خوار و [[ورامین]] تبعید و شماری از خوانین و کدخدایان آنها اعدام و یا زندانی شدند. از این پس، ایل به اجبار یکجانشین شد. | ||
بسیاری از بیرانوندها در طول چند دهه گذشته دهات و زندگی کوچ روی را رها نموده و به [[خرم آباد]] مهاجرت کرده و شهرنشین شده‌اند. | بسیاری از بیرانوندها در طول چند دهه گذشته دهات و زندگی کوچ روی را رها نموده و به [[خرم آباد]] مهاجرت کرده و شهرنشین شده‌اند. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|3}} | {{پانویس|اندازه=ریز|3}} | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
{{col-end}} | {{col-end}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{چپ‌چین}} | {{چپ‌چین}} | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۴: | ||
==پیوند به بیرون == | ==پیوند به بیرون == | ||
*[http://lib.eshia.ir/23022/13/5360 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | *[http://lib.eshia.ir/23022/13/5360 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
[[رده:طایفه های شیعی]] | [[رده:طایفه های شیعی]] | ||