سال هجری قمری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سال هجری قمری''' سال‌شماری که بر اساس چرخش ماه محاسبه می‌شود. مبدا سالشمار هجری قمری، سال [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر اسلام(ص)]] از مکه به مدینه است.

به گزارش محمد بن جریر طبری، پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] به دستور او، هجرت مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> همچنین به گفته [[جعفر سبحانی]] از [[مراجع تقلید]] مکاتبه‌هایی از زمان پیامبر(ص) با تاریخ سال قمری وجود دارد. از جمله آنها صلح‌نامه بین پیامبر(ص) و نصارای [[نجران]] به [[سال پنجم هجری قمری]]<ref>سبحانی، مؤسسة النشر الاسلامی، جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۱۰.</ref> و وصیت پیامبر(ص) به [[سلمان فارسی]] با املای حضرت علی(ع) به [[سال نهم هجری قمری|سال نهم هجری]] است.<ref> سبحانی، سید المرسلین، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۶۰۹.</ref>

طبق برخی از منابع تاریخی، تعیین هجرت پیامبر به مدینه به عنوان مبدأ تاریخ اسلام در دوره خلافت عمر بن خطاب در سال ۱۷ یا ۱۸ قمری  انجام شده است. قبل از آن اعراب و مسلمانان بر اساس [[عام الفیل]] عمل می‎کردند.<ref>مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]] در نامه‌ای به عمر بن خطاب از نبود تاریخ منسجمی گلایه کرد. چرا که نامه‌هایی از خلیفه دوم به دستش می‌رسید و به دلیل ذکر نشدن تاریخ در تقدم و تأخر آنها دچار مشکل می‌شد.<ref> مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> از این رو عمر بن خطاب شورایی برای تعیین تاریخ اسلامی تشکیل داد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة،‌ ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> در این شورا [[مبعث]]، رحلت و هجرت پیامبر(ع) به عنوان مبدأ تاریخ اسلامی پیشنهاد شد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> پیشنهاد علی(ع) ([[هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]])، مورد پذیرش واقع شد و مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گرفت.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۴۵؛ مسعودی، مروج‌الذهب،‌ ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref>

سال قمری با ماه محرم آغاز می‌شود و با ماه ذی‌الحجه پایان می‌یابد.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> قبل از تعیین هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، سال قمری نزد عرب و یهود رایج بود و با ماه محرم آغاز می‌شد<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> از این‌رو پس از تعیین هجرت به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، ماه رمضان و ماه محرم به عنوان آغاز سال قمری پیشنهاد شد و خلیفه دوم با محرم موافقت کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> البته پیامبر(ص) در ماه ربیع الاول به مدینه هجرت کرده بود.{{مدرک}}

[[شیخ طوسی]] از علمای شیعه، گفته است که بر اساس مشهور روایات شیعه، ماه رمضان اول سال قمری است بر همین اساس در کتاب [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]، اعمال سال قمری را با [[اعمال ماه رمضان]] شروع کرده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref> او همچنین ماه رجب را آخرین ماه سال قمری و اعمال سال قمری را با اعمال همین ماه پایان برده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۷.</ref>  

به گفته سید بن طاووس درباره اینکه نخستین ماه سال قمری محرم یا رمضان اختلاف است اما عمل جمع زیادی از علمای گذشته و کتاب‌هایشان نشان می‌دهد که ماه رمضان ابتدای سال قمری است. با این حال احتمال داده که ماه رمضان ابتدای سال عبادی باشد و ماه محرم ابتدای سال مناستی...<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴-۵.</ref>