محمد بن جعفر الصادق: تفاوت میان نسخه‌ها

محمد پسر امام [[جعفر صادق]](ع) از علمای زمان و راویان احادیث پدرش بود.<ref>ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷</ref> همسر وی [[خدیجه دختر عبدالله بن حسین]] بود. او را به دلیل زیباییش دیباج لقب داده بودند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۴۳۹.</ref>

برخی نویسندگان شیعی او فردی شجاع، کریم و با [[تقوا]] معرفی کرده‌اند اما در حدیث او را ضعیف و غیر قابل اعتماد به شمار آورده و در مورد قیام مسلحانه با [[زیدیه]] هم عقیده دانسته‌اند.<ref>شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق، ج۳، ص۴۴.</ref>

وی در [[سال ۱۹۹ هجری قمری|سال ۱۹۹ق]] و بنا بر روایات در [[سال ۲۰۰ هجری قمری|سال ۲۰۰]] در [[مکه]] علیه [[مأمون]] قیام کرد. بنابر برخی گزارش‌ها او از ابتدا با خروج بر مامون، موافق نبود اما گروهی از یاران و خانواده‌اش وی را به این کار تشویق کردند<ref>ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷</ref> دوران قیام او همزمان است با آشوبی که در آغاز خلافت مامون روی داد و همزمان قیام‌های متعددی از سوی علویان و دیگر مخالفان حکومت عباسی در سرزمین‌های اسلامی اتفاق افتاد. از جمله [[قیام ابن طباطبا]] که موفقیت زیادی در [[عراق]] دست آورد در همین دوران بود.

یک علوی دیگر به نام [[حسین بن حسن افطس]] در مکه قدرت را به دست گرفت. بنابر برخی گزارش‌ها حسین بن افطس که با نارضایتی مردم مواجه شده بود و از سویی شکست قیام‌های دیگر را می‌دید، نزد محمد دیباج آمد و به او پیشنهاد خلافت کرد تا از محبوبیت او استفاده کند. محمد در آغاز نپذیرفت تااینکه به اصرار فرزندش و حسین افطس به این کار راضی شد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۷-۵۳۹؛ ابن خلدون، تاریخ، ج۳، ص۳۰۶.</ref> به گفته مسعودی محمد دیباج در ابتدا پیرو [[ابن طباطبا]] بود و برای او دعوت می‌کرد و پس از مرگ ابن طبا طبا ادعای خلافت کرد و امیرالمؤمنین خوانده شد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳،ص۴۳۹</ref>

[[عیسی جلودی]] فرمانده سپاهیانی که از سوی مامون مامور جنگ با دیباج شده بودند, پس از چند درگیری در حجاز و نواحی شهر مکه، یاران محمد را شکست داده و او را اسیر کرد. او بعد از دستگیری در مکه در میان مردم سخن گفت و اظهار پشیمانی کرد و گفت به من خبر دادند که مامون مرده و من به این دلیل خلافت را پذیرفتم.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۴۰؛ ابن خلدون، ج۳، ص۳۰۶.</ref>

[[عیسی جلودی]]، محمد را به خراسان فرستاد. با رسیدن به خراسان، مأمون او را گرامی داشت و نزدیک خود نشانید و وی را صله داد و او نزد مأمون در [[خراسان]] ماند. بر اساس برخی گزارش‌ها هنگامی که [[امام رضا]](ع) به شهادت رسید، محمد بن جعفر در [[خراسان]] بود و مامون یک روز پس از شهادت آن حضرت محمد بن جعفر و دیگر سادات را فراخواند و از این واقعه باخبر کرد.<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۷۱.</ref>

 

در [[ایران]] چند مقبره به محمد دیباج منسوب و به نام او شناخته شده است. از جمله مقبره منسوب به محمد دیباج در [[دامغان]] در شهر دیباج<ref>[https://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86 امامزاده محمّد دیباج دامغان]</ref> دیگری در روستای شلیگان درگز<ref>[http://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%Dامامزاده محمّد دیباج شیلگان درگزادشهر]</ref> و امامزاده آق امام در آزادشهر<ref>[http://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D9%82-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D9%87%D8%B1 امامزاده آق امام آزادشهر]</ref> و مقبره دیگری نیز در قزوین به او منسوب است.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/783180/%D9%86%D9%82%D8%B4%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%DB%8C%D8%AF%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D9%88%20%D8%B3%DB%8C%D8%AF%20%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4%20%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%20%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86/ نقش امامزادگان سلطان سید محمد و سید اسماعیل در گسترش فرهنگ گردشگری قزوین]</ref>