پرش به محتوا

محمد بن جعفر الصادق: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''محمد بن جعفر'''، از فرزندان [[امام صادق]](ع).<small>(درگذشت [[سال ۲۰۳ هجری قمری|سال ۲۰۳ق]] در گرگان)</small> معروف به '''محمد دیباج''' که در [[سال ۱۹۹ هجری قمری|سال ۱۹۹ق]] در [[مکه]] و در زمان [[مأمون]]، علیه [[عباسیان]] قیام کرد. اما خلیفه او را دستگیر کرد و نزد خود آورد. محمد در [[خراسان]] درگذشت و [[مأمون]] بر وی [[نماز میت|نماز]] گذارد.
'''محمد بن جعفر'''، از فرزندان [[امام صادق]](ع).<small>(درگذشت [[سال ۲۰۳ هجری قمری|سال ۲۰۳ق]] در گرگان)</small> معروف به '''محمد دیباج''' که در [[سال ۱۹۹ هجری قمری|سال ۱۹۹ق]] در [[مکه]] و در زمان [[مأمون]]، علیه [[عباسیان]] قیام کرد. اما خلیفه او را دستگیر کرد و نزد خود آورد. محمد در [[خراسان]] درگذشت و [[مأمون]] بر وی [[نماز میت|نماز]] گذارد.
== معرفی ==
== معرفی ==
محمد پسر امام [[جعفر صادق]](ع) از علمای بزرگ زمان و راویان برجسته احادیث پدرش بود.<ref>ابن الطقطقی، الفخری، ص ۲۱۷</ref> همسر وی [[خدیجه دختر عبدالله بن حسین]] بود. او را به دلیل زیباییش دیباج لقب داده بودند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص ۴۳۹</ref>
محمد پسر امام [[جعفر صادق]](ع) از علمای زمان و راویان احادیث پدرش بود.<ref>ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷</ref> همسر وی [[خدیجه دختر عبدالله بن حسین]] بود. او را به دلیل زیباییش دیباج لقب داده بودند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳،ص۴۳۹.</ref>


برخی نویسندگان شیعی او فردی شجاع و کریم و با تقوا معرفی کرده‌اند اما در حدیث او را ضعیف و غیر قابل اعتماد به شمار آورده و او را در مورد قیام مسلحانه با [[زیدیه]] هم عقیده دانسته‌اند.<ref>شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق، ج۳، ص ۴۴</ref>
برخی نویسندگان شیعی او فردی شجاع، کریم و با [[تقوا]] معرفی کرده‌اند اما در حدیث او را ضعیف و غیر قابل اعتماد به شمار آورده و در مورد قیام مسلحانه با [[زیدیه]] هم عقیده دانسته‌اند.<ref>شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق، ج۳،ص۴۴</ref>


== قیام علیه عباسیان ==
== قیام علیه عباسیان ==
وی در [[سال ۱۹۹ هجری قمری|سال ۱۹۹ق]] و بنا بر روایات در سال ۲۰۰ در [[مکه]] علیه [[مأمون]] قیام کرد. بنابر برخی گزارش‌ها او از ابتدا با خروج بر مامون، موافق نبود اما گروهی از یاران و خانواده‌اش وی را به این کار تشویق کردند<ref>ابن الطقطقی، الفخری، ص ۲۱۷</ref> دوران قیام او همزمان است با آشوبی که در آغاز خلافت مامون روی داد و همزمان قیام‌های متعددی از سوی علویان و دیگر مخالفان حکومت عباسی در سرزمین‌های اسلامی اتفاق افتاد. از جمله [[قیام ابن طباطبا]] که موفقیت زیادی در عراق دست آورد در همین دوران بود.
وی در [[سال ۱۹۹ هجری قمری|سال ۱۹۹ق]] و بنا بر روایات در سال ۲۰۰ در [[مکه]] علیه [[مأمون]] قیام کرد. بنابر برخی گزارش‌ها او از ابتدا با خروج بر مامون، موافق نبود اما گروهی از یاران و خانواده‌اش وی را به این کار تشویق کردند<ref>ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷</ref> دوران قیام او همزمان است با آشوبی که در آغاز خلافت مامون روی داد و همزمان قیام‌های متعددی از سوی علویان و دیگر مخالفان حکومت عباسی در سرزمین‌های اسلامی اتفاق افتاد. از جمله [[قیام ابن طباطبا]] که موفقیت زیادی در عراق دست آورد در همین دوران بود.


یک علوی دیگر به نام [[حسین بن حسن افطس]] در مکه قدرت را به دست گرفت. بنابر برخی گزارش‌ها حسین بن افطس که با نارضایتی مردم مواجه شده بود و از سویی شکست قیام‌های دیگر را می‌دید، نزد محمد دیباج آمد و به او پیشنهاد خلافت کرد تا از محبوبیت او استفاده کند. محمد در آغاز نپذیرفت تااینکه به اصرار فرزندش و حسین افطس به این کار راضی شد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص ۵۳۷-۵۳۹؛ ابن خلدون، تاریخ، ج ۳، ص ۳۰۶</ref> به گفته مسعودی محمد دیباج در ابتدا پیرو [[ابن طباطبا]] بود و برای او دعوت می‌کرد و پس از مرگ ابن طبا طبا ادعای خلافت کرد و امیرالمومنین خوانده شد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص ۴۳۹</ref>
یک علوی دیگر به نام [[حسین بن حسن افطس]] در مکه قدرت را به دست گرفت. بنابر برخی گزارش‌ها حسین بن افطس که با نارضایتی مردم مواجه شده بود و از سویی شکست قیام‌های دیگر را می‌دید، نزد محمد دیباج آمد و به او پیشنهاد خلافت کرد تا از محبوبیت او استفاده کند. محمد در آغاز نپذیرفت تااینکه به اصرار فرزندش و حسین افطس به این کار راضی شد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸،ص۵۳۷-۵۳۹؛ ابن خلدون، تاریخ، ج ۳،ص۳۰۶</ref> به گفته مسعودی محمد دیباج در ابتدا پیرو [[ابن طباطبا]] بود و برای او دعوت می‌کرد و پس از مرگ ابن طبا طبا ادعای خلافت کرد و امیرالمؤمنین خوانده شد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج۳،ص۴۳۹</ref>


==حضور محمد نزد مامون==
==حضور محمد نزد مامون==
[[عیسی جلودی]] فرمانده سپاهیانی که از سوی مامون مامور جنگ با دیباج شده بودند, پس از چند درگیری در حجاز و نواحی شهر مکه، یاران محمد را شکست داده و او را اسیر کرد. او بعد از دستگیری در مکه در میان مردم سخن گفت و اظهار پشیمانی کرد و گفت به من خبر دادند که مامون مرده و من به این دلیل خلافت را پذیرفتم.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۸، ص ۵۴۰؛ ابن خلدون، ج۳، ص۳۰۶</ref>
[[عیسی جلودی]] فرمانده سپاهیانی که از سوی مامون مامور جنگ با دیباج شده بودند, پس از چند درگیری در حجاز و نواحی شهر مکه، یاران محمد را شکست داده و او را اسیر کرد. او بعد از دستگیری در مکه در میان مردم سخن گفت و اظهار پشیمانی کرد و گفت به من خبر دادند که مامون مرده و من به این دلیل خلافت را پذیرفتم.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۸،ص۵۴۰؛ ابن خلدون، ج۳، ص۳۰۶</ref>
 
عیسی جلودی، محمد را به خراسان فرستاد. با رسیدن به خراسان، مأمون او را گرامی داشت و نزدیک خود نشانید و وی را صله داد و او نزد مأمون در [[خراسان]] ماند. بر اساس برخی گزارش‌ها هنگامی که [[امام رضا]](ع) به شهادت رسید، محمد بن جعفر در [[خراسان]] بود و مامون یک روز پس از شهادت آن حضرت محمد بن جعفر و دیگر سادات را فراخواند و از این واقعه باخبر کرد.<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص ۲۷۱</ref>
[[پرونده:امامزاده دیباج در دامغان.jpg|thumb|مقبره منسوب به محمد دیباج در شهر دیباج دامغان]]
[[پرونده:امامزاده دیباج در دامغان.jpg|thumb|مقبره منسوب به محمد دیباج در شهر دیباج دامغان]]
== درگذشت ==
عیسی جلودی، محمد را به خراسان فرستاد. با رسیدن به خراسان، مأمون او را گرامی داشت و نزدیک خود نشانید و وی را صله داد و او نزد مأمون در [[خراسان]] ماند. بر اساس برخی گزارش‌ها هنگامی که [[امام رضا]](ع) به شهادت رسید، محمد بن جعفر در [[خراسان]] بود و مامون یک روز پس از شهادت آن حضرت محمد بن جعفر و دیگر سادات را فراخواند و از این واقعه باخبر کرد.<ref>مفید، الارشاد، ج۲،ص۲۷۱</ref>
محمد در [[سال ۲۰۳ هجری قمری|سال ۲۰۳ق]] در [[خراسان]] و در شهر [[گرگان]] درگذشت<ref>ابن الاثیر، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص ۳۵۶</ref> و [[مأمون]] در [[تشییع جنازه]] وی شرکت کرد و بر وی [[نماز میت|نماز]] گذارد.<ref>المفید، ۱۳۸۰ه‍.ش. صص ۵۵۵-۵۵۶.</ref>


==مقبره‌های منسوب به او==
==در گذشت و مدفن==
در [[ایران]] چند مقبره به محمد دیباج منسوب و به نام او شناخته شده است. از جمله مقبره منسوب به محمد دیباج در [[دامغان]] در شهر دیباج<ref>نک: [[http://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86|سایت مزارات ایران و جهان اسلام]]</ref>، دیگری در روستای شلیگان درگز<ref>نک: [[https://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2| مزارات ایران و جهان اسلام]]</ref> و امامزاده آق امام در آزادشهر<ref>نک: [[https://shrines.blog.ir/post/%D9%85%D8%AA%D9%86-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%B9| مزارات ایران و جهان اسلام]]</ref>. مقبره دیگری نیز منسوب به محمد دیباج در [[قزوین]] قرار دارد.
محمد در [[سال ۲۰۳ هجری قمری|سال ۲۰۳ق]] در [[خراسان]] و در شهر [[گرگان]] درگذشت<ref>ابن الاثیر، الکامل فی التاریخ، ج۶،ص۳۵۶</ref> و [[مأمون]] در [[تشییع جنازه]] وی شرکت کرد و بر وی [[نماز میت|نماز]] گذارد.<ref>المفید، ۱۳۸۰ه‍.ش. صص ۵۵۵-۵۵۶.</ref>


در [[ایران]] چند مقبره به محمد دیباج منسوب و به نام او شناخته شده است. از جمله مقبره منسوب به محمد دیباج در [[دامغان]] در شهر دیباج<ref>[https://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86 امامزاده محمّد دیباج دامغان]</ref> دیگری در روستای شلیگان درگز<ref>[http://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%Dامامزاده محمّد دیباج شیلگان درگزادشهر]</ref> و امامزاده آق امام در آزادشهر<ref>[http://shrines.blog.ir/post/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D9%82-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D9%87%D8%B1 امامزاده آق امام آزادشهر]</ref> و مقبره دیگری نیز منسوب به محمد دیباج در [[قزوین]] قرار دارد.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/783180/%D9%86%D9%82%D8%B4%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%DB%8C%D8%AF%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D9%88%20%D8%B3%DB%8C%D8%AF%20%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4%20%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%20%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86/ نقش امامزادگان سلطان سید محمد و سید اسماعیل در گسترش فرهنگ گردشگری قزوین]</ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس۲}}
{{پانویس۲}}


== منابع ==
== منابع ==
* ابن الاثیر، عزالدین (م۶۳۰)، الکامل فی التاریخ، بیروت،‌دار صادر -‌دار بیروت، ۱۳۸۵/۱۹۶۵.
{{منابع}}
* الطبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت،‌دار التراث، ۱۹۶۷
* ابن الاثیر، عزالدین (م۶۳۰)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
* شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه‌السلام، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۸
* الطبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م.
* محمد بن علی بن طباطبا، ابن الطقطقی، الفخری فی آداب السلطانیه، تحقیق عبد القادر محمد مایو، بیروت،‌دار القلم العربی، ۱۴۱۸/۱۹۹۷
* شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه‌السلام، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۸ق.
* مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم،‌دار الهجره، ۱۴۰۹
* محمد بن علی بن طباطبا، ابن الطقطقی، الفخری فی آداب السلطانیه، تحقیق عبدالقادر محمد مایو، بیروت، دارالقلم العربی، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.
*المفید، الارشاد، ترجمه و شرح فارسی: محمدباقر ساعدی، تصحیح: محمدباقر بهبودی، بی‌جا، انتشارات اسلامیه، ۱۳۸۰ش.
* مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق.
 
*مفید، الارشاد، ترجمه و شرح فارسی: محمدباقر ساعدی، تصحیح: محمدباقر بهبودی، بی‌جا، انتشارات اسلامیه، ۱۳۸۰ش.
{{پایان}}
[[en:Muhammad b. Ja'far al-Sadiq]]
[[en:Muhammad b. Ja'far al-Sadiq]]


[[رده:فرزندان امام صادق]]
[[رده:فرزندان امام صادق]]
[[رده:امامزادگان ایران]]