سوره مدثر: تفاوت میان نسخه‌ها

این [[سوره]] را به این دلیل '''مُدَّثِّر''' می‌نامند که با ««‌یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ‌» آغاز می‌شود. مدثر یعنی کسی که بر خود جامه (لباس) پیچیده است. این [[آیه]] خطاب به [[پیامبر(ص)]] است و اشاره به این دارد که پیامبر از تکان روحی آغاز [[وحی]]، احساس سرما می‌کرد و به همسرش می‌گفت مرا بپوشان. خداوند در آیات آغازین این سوره به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که برخیزد و مردم را هشدار دهد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۵۹</ref>

[[سوره]] مدثر ۵۶ [[آیه]]، ۲۵۶ کلمه و ۱۰۳۶ حرف دارد. این سوره جزو [[مفصلات|سوره‌های مفصلات]] (دارای آیات کوتاه و متعدد) و از سوره‌های نسبتاً کوتاه است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۵۹</ref>

[[علامه طباطبایی]] [[سوره]] مدثر را شامل سه مطلب اصلی می‌داند: اول اینکه [[رسول خدا(ص)]] را دستور می‌دهد به اینکه مردم را انذار کند و این دستور را با لحنی بیان می‌کند که پیداست جزو دستورهای اوایل [[بعثت]] است. دوم اینکه به عظمت  و شأن [[قرآن]] اشاره می‌کند و سوم اینکه کسانی را که منکر قرآن شوند و نسبت سِحر به آن دهند، تهدید می‌کند و کسانی را که از دعوت خدا سر باز زنند، نکوهش می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۱۲۲.</ref> همچنین در این سوره خصوصیات [[بهشت|بهشتیان]] و [[دوزخ|دوزخیان]] و وصف انسان‌های متکبر آمده است. از نکات [[اخلاق|اخلاقی]] این سوره این است که بخشش نباید به امید پاداش بزرگ‌تر باشد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۵۹.</ref>

[[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]] می‌نویسد بنابر [[روایات]] بسیاری، [[آیه]] یازدهم [[سوره]] مدثر و بیست آیه بعد از آن همگی درباره [[ولید بن مغیره|وَلید بن مُغِیرَه]] نازل شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۱۳۴.</ref> این شأن نزول دو گونه نقل شده است:

۲. [[پیامبر(ص)]] در [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]] می‌نشت و قرآن می‌خواند. روزی قریش از ولید بن مغیره خواستند نظرش را درباره آنچه پیامبر(ص) می‌خواند بگوید. ولید برای شنیدن قرآن به پیامبر(ص) نزدیک شد و به پیامبر گفت از سروده‌هایت برایم بخوان. پیامبر(ص) آن را کلام [[الله|الهی]] بیان کرد و از [[سوره فصلت|سوره حم سجده]] (سوره فصلت) آیاتی را برای او خواند. مو بر بدن ولید راست شد و بدون رفتن به سوی قریش، مستقیماً به خانه رفت. قریش گمان کردند او به محمد(ص) ایمان آورده پس به نزد [[ابوجهل]] رفتند و ماجرا را گفتند. ابوجهل درباره قرآن از ولید پرسید آیا کلام محمد(ص) شعر است یا خطابه که ولید هر دو را رد کرد و تا فردا مهلت خواست تا نظرش را بگوید. ولید بن مغیره نهایتاً پیامبر(ص) را ساحر خواند و گفت: بگویید کلام محمد سِحر است؛ برای اینکه دل انسان را مُسَخَّر می‌کند.<ref>برای شرح مفصل داستان رجوع کنید به: طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۱۴۳.</ref>

در [[تفسیر المیزان]] آمده است گویا [[آیه]] می‌گوید [[خداوند]] این حق را بر گردن هر فردی دارد که خدا را با [[ایمان]] و عمل صالح بندگی کند. پس اگر ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد از گرو این حق خارج می‌شود و اگر [[کفر]] بورزد، در گرو این حق خواهد بود.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۱۵۱.</ref> بنابر روایاتی که در [[تفسیر البرهان]] آمده است، مراد از «اصحاب یمین» [[شیعیان]] [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] [[علی(ع)]] هستند.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۵۳۰.</ref>

[[امام علی(ع)]] در [[خطبه]] ۱۹۹ [[نهج البلاغه]] درباره اهمیت [[نماز]]، به این آیه استناد می‌کند و نماز را شرط قبولی دیگر اعمال می‌داند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه دشتی، خطبه ۱۹۹.</ref> در [[تفسیر المیزان]] آمده است مراد از صلاة در واژه «مُصَلّین»، نماز اصطلاحی نیست، بلکه منظور توجه عبادتی به درگاه خداوند است. در این صورت شامل نماز و هر عبادت در دیگر ادیان آسمانی می‌شود.<ref>طباطبایی، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۱۵۳.</ref> در برخی از روایات نیز «مصلین» به پیروی معنا شده و گفته شده است جهنمیان به دلیل اینکه پیرو ائمه نبودند، در عذاب‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۳۴ و ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۳۸۲.</ref>

در فضیلت [[تلاوت]] [[سوره]] مدثر در [[تفسیر]] [[مجمع البیان]] آمده است هر کس این سوره را تلاوت کند، به ازای هر کسی که در [[مکه]]، [[پیامبر(ص)]] را تصدیق یا تکذیب کرد، ده حسنه به او داده می‌شود. همچنین از [[امام باقر(ع)]] نقل شده است هر کس سوره مدثر را در [[نمازهای یومیه|نمازهای واجب]] بخواند، بر [[خداوند]] است که او را همراه و هم‌درجه محمد(ص) قرار دهد، و در دنیا بدبختی و رنج نمی‌بیند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۷.</ref>

همچنین در [[تفسیر البرهان]] از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده است هر کس در قرائت سوره مدثر مداومت ورزد، پاداش بزرگی خواهد داشت و اگر حفظ کل [[قرآن]] را از خداوند طلب کند، نمی‌میرد تا اینکه قرآن را حفظ می‌شود. همین مضمون از [[امام صادق(ع)]] نیز نقل شده است.<ref>رک: بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۵۲۱.</ref>

{{پانویس۲}}

* بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة قم، چ۱، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.

* صفایی، ع. ح، «قرآن و ادب فارسی»، در: سایت دانشنامه موضوعی قرآن، تاریخ دسترسی (۲۵/ ۸/ ۱۳۹۵ش).

* طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوى همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم‏، چ۵، ۱۳۷۴ش.