میرداماد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''میر برهان‌الدین محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی''' (درگذشت [[سال ۱۰۴۱ هجری قمری|۱۰۴۱ق]])، مشهور به '''میرداماد'''، فیلسوف [[شیعه]] در دوره [[صفویه]]. او معاصر [[شیخ بهائی]] و استاد [[ملاصدرا]] مؤسس [[حکمت متعالیه]] بود.

میرداماد به معلم ثالث شهرت دارد. او را از فیلسوفان مهم مسلمان می‌دانند و می‌گویند بر شکل‌گیری حکمت متعالیهٔ ملاصدرا، بسیار تأثیرگذار بوده است. وی را عالمی جامع وصف کرده‌ و گفته‌اند در بسیاری از علوم از جمله [[فلسفه]]، [[کلام]]، طبیعیات، ریاضیات، [[فقه]] و [[اصول]] تخصص داشته است.

میر محمدباقر میرداماد در ۹۶۹<ref>اوجبی، میرداماد، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۲؛ به‌نقل از نخبة المقال فی اسماء علم الرجال، ص۹۸.</ref>یا ۹۷۰ق<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> به دنیا آمد. پدر او شمس‌الدین استرآبادی داماد [[محقق کرکی|محقق کَرَکی]] بود و ازاین‌رو به داماد شهرت داشت. به‌جهت همین، محمدباقر هم میرداماد شهرت یافت.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> استادالبشر<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> و معلم ثالث<ref>سبزواری، شرح‌المنظومه، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م، ج۲، ص۲۸۸.</ref> از دیگر القاب او است.

میرداماد سال‌ها در [[مشهد]] سکونت کرد و علوم عقلی و نقلی را فراگرفت. سپس مدتی در [[قزوین]] و [[کاشان]] اقامت کرد و سرانجام در [[اصفهان]] ساکن شد.<ref>میرداماد، القبسات، ۱۳۶۷ش، مقدمه محقق، ص۱۱.</ref> او با [[شیخ بهایی]] هم‌عصر بود و گفته‌اند نزد [[شاه عباس صفوی]] جایگاهی ویژه داشت.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ج۹، ص۱۸۹.</ref>

میرداماد در اواخر عمرش، همراه [[شاه صفی صفوی]] برای زیارت [[عتبات]]، به [[عراق]] سفر کرد<ref>قمی، الفوائدالرضویه، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۷۷.</ref> و در سال ۱۰۴۱ق بین [[کربلا]] و [[نجف]] درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، اسماعیلیان، ص۶۸.</ref> در کتاب [[ریحانة الادب (کتاب)|ریحانةالادب]]، علاوه بر این تاریخ، ۱۰۴۰ و ۱۰۴۲ق هم برای تاریخ وفاتش ذکر شده است.<ref>مدرس تبریزی، ریحانةالادب، ۱۳۶۹ش، ج۶، ص۶۱-۶۲.</ref>

ایزوتسو بر این باور است که فلسفه میرداماد بر فلسفه [[ملاصدرا]]، یعنی [[حکمت متعالیه]] و مکتب فلسفی [[اصفهان]] تأثیر بسیار داشته است؛ به‌گونه‌ای که فهم درست آن‌ها بدون شناخت فلسفه میرداماد ناممکن است.<ref>میرداماد، القبسات، ۱۳۶۷ش، مقدمه ایزوتسو، ص۱۱۵.</ref>

نوشته‌های علمی میرداماد، نثری بسیار پیچیده و دیریاب دارند. او کلمات، عبارت‌ها و ساختارهای نامأنوسِ بسیار به کار برده، عبارت‌های فارسی و عربی را به هم آمیخته و گاه حتی قواعد معمول نگارشی را هم کنار ‌گذاشته است. همچنین گاه لغاتی جدید وضع ‌کرده است.<ref>میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و سه تا سی و چهار.</ref>

برای همین، بسیاری نمی‌توانند سخنان وی را به‌درستی بفهمند. خود او در پاسخ به یکی از منتقدانش نوشته است: «این‌قدر شعور باید داشت که سخن من فهمیدن هنر است، نه با من جدال‌کردن و بحث نام‌نهادن.»<ref>میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و چهار.</ref>  

به‌گفته هانری کُربَن، شیوه نگارش میرداماد دلیل ضعف فلسفی یا ناتوانی‌اش در کاربست ادبیات ساده نبوده است؛ علت این مسئله آن بوده است که از گزند مخالفان فلسفه در امان بماند.<ref>میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و شش.</ref> درخصوص  پیچیده‌نویسی میرداماد داستان‌هایی هم نقل شده است.<ref>نگاه کنید به میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و چهار تا سی و شش.</ref>

به‌گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، میرداماد در علوم نقلی از استادانی چون دایی‌اش [[عبدالعالی کرکی|عبدالعالی کَرکَی]] (پسر [[محقق کرکی|محقق کَرکَی]]) و [[حسین بن عبدالصمد حارثی]] (پدر [[شیخ بهایی]]) بهره برده و از این‌دو [[اجازه روایت]] داشته است.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> ابوالحسن عاملی و عبدعلى بن محمود الخادم الجاپلقى از دیگر استادانش در این زمینه هستند.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۸.</ref>

# [[شمس الدین گیلانی]] معروف به ملا شمسا