همسران امام حسن(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

در منابع تاریخی، حداکثر از ۱۸ همسر برای امام حسن(ع) نام برده شده که عبارتند از:<ref>شوشتری، رسالة فی تواريخ النبی و الآل، ص۷۱-۷۲؛ حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن، ص۳۳۹-۳۴۰؛ نیز ببینید: قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰</ref>

#زنی از قبیله بنی‌شیبان از خاندان همام بن مره؛ گفته شده او با خوارج هم عقیده بود و به همین دلیل امام حسن(ع) او را طلاق داد.<ref> بلاذری،انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴؛ قرشی، حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۶۰، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۳۹.</ref>

#[[خوله دختر منظور فزاری]]

#[[ام اسحق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی]]

#[[ام بشیر دختر عقبه بن عمرو]]

#[[جعده دختر اشعث]]؛

#ام کلثوم دختر فضل بن عباس بن عبدالمطلب.

#نفیله یا رمله: مادر [[قاسم بن حسن]].

#زینب دختر سُبَیع بن عبدالله (برادرزاده [[جریر بن عبدالله بجلی]])

#عایشه خثعمیه:‌ گفته شده پس از شهادت امام علی(ع) امام حسن او را طلاق داد.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۵۹؛ تاریخ ابن عساکر، الامام الحسن، ص۱۵۴، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۰.</ref>

برخی منابع با نسبت دادن ازدواج‌ها و طلاق‌های زیاد به امام حسن(ع)، او را «مِطلاق» (بسیار طلاق‌دهنده) خوانده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۹۰ و ۳۰۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۸.</ref> در این منابع تعداد همسران وی ۷۰،<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۱۷۳.</ref>۹۰ <ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۳، ص۲۴۹.</ref>۲۰۰ <ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۴</ref> و ۲۵۰<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.</ref> مورد ذکر شده است. بر پایه گزارش‌های این منابع، امام علی(ع) از ازدواج‌ها و طلاق‌های‌ مکرّر‌ امام‌ حسن(ع)، اظهار نگرانی کرده<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵.</ref> و به همین علت از مردم [[کوفه]] خواست که به او‌ زن ندهند.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۳، ص۲۴۹؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۶ (بَابُ تَطْلِيقِ الْمَرْأَةِ غَيْرِ الْمُوَافِقَة، ح۴و۵.).</ref>  

[[باقر شریف قرشی]] این اخبار را برساخته [[عباسیان]] با هدف مقابله با [[سادات حسنی]] دانسته است.<ref>قرشی‏، حیاة الامام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین به گفته برخی از نویسندگان روای اصلی گزارش‌های مذکور، ابوالحسن مدائنی، ابوعبدالله واقدی، ابوطالب مکی و... از مورخان اهل سنت در دوره عباسیان هستند که این گزارش‌ها را از روی دشمنی یا خوش‌باوری نقل کردند و از طریق آنها به منابع شیعه نیز راه یافت با اینکه به گفته عالمان اهل سنت این افراد احادیث ضعیف هم نقل کرده‌اند.<ref> واردی، پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن، ج۳، ص۴۲۴-۴۳۱.</ref>

از نظر محتوایی نیز اشکالاتی بر این گزارش‌ها وارد شده است از جمله: عدم تناسب میان تعداد همسران و تعداد فرزندان امام حسن(ع) {{یادداشت|مورخان برای امام حسن(ع)، از هفت تا ۳۱ فرزند نقل کرده‌اند(نگاه کنید به: مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۷۴؛ کشف الغمة، ج۲، ص۱۵۲؛ ناسخ التواریخ، جلد امام حسن(ع)، ص۲۷۰؛ تذکرة الخواص، ص۲۱۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸.)}}، اشتغال امام حسن(ع) به فعالیت‌های اجتماعی و امور دینی<ref>واردی، پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن، ج۳، ص۴۳۹-۴۴۰.</ref>

*ابن کثیر، البدایه و النهایه، سوم، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۲م.

*زمانی، احمد، حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی (ع)، سوم، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۰ش.

*واردی، سید تقی، پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی سبط النبی، اول، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۳۹۳ش.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر آخوندی و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.