همسران امام حسن(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

در عین حال، برخی گزارش‌های تاریخی، کثرت [[ازدواج]] و [[طلاق]] را به امام حسن نسبت داده‌ و ارقام مبالغه‌آمیزی برای تعداد همسران ایشان ذکر کرده‌ و ایشان را '''«مطلاق»''' <small>(زیاد طلاق دهنده)</small> خوانده‌اند. این اتهام نخستین بار توسط [[منصور عباسی]] برای تحقیر [[سادات حسنی]] مطرح شده است.

{{ستون|2}}

#زنی از قبیله بنی شیبان از خاندان همام بن مره <ref group="یادداشت">امام پس از ازدواج با او خبر یافت که وی هم‌عقیده با [[خوارج]] است و از این رو او را طلاق داد.</ref> <ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴؛ حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۶۰، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۳۹</ref>

#عایشه خثعمیّه:‌ <ref group="یادداشت">امام حسن در زمان حیات امام علی(ع) با او ازدواج کرد. وقتی امام علی به شهادت رسید، او به زخم‌زبان به امام حسن گفت: خلافت بر تو گوارا باد. امام حسن به او فرمود: به خاطر شهادت پدرم شماتت می‌کنی؟ سپس او را طلاق داد و باقیمانده [[مهریه]] او را به همراه ۱۰ هزار درهم دیگر برای مخارج زندگی‌اش برای او فرستاد.</ref><ref>حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۵۹، تاریخ ابن عساکر، الامام الحسن، ص۱۵۴، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۰</ref>

#شهربانو<ref>ر.ک: حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن، ص۳۳۹-۳۴۰</ref>

گزارش‌ها و روایات پیرامون ازدواج‌هاى [[امام حسن مجتبى]](ع) سه دسته است:

در این دسته از روایات فقط به نهى از ازدواج و علت آن اشاره‌ شده‌ است‌:

#[[احمد بن محمد بن خالد برقی|برقی]] در كتاب [[المحاسن]] از [[امام صادق]](ع) روایت كرده كه مردى‌ نزد [[امیرمؤمنان]](ع) آمد و گفت: آمده‏‌ام با تو درباره دخترم مشورت كنم؛ چرا كه فرزندانت‌: [[امام حسن مجتبی|حسن‌]] و [[امام حسین|حسین‌]] و [[عبدالله بن جعفر]] به خواستگارى او آمده‏‌اند. امام فرمود: «بدان‌ كه حـسن‌، هـمسران خویش را [[طلاق]] می‌دهد. دخترت را به ازدواج حسین درآور كه براى دخترت‌ بهتر‌ اسـت‌.»<ref>محاسن برقى، ج 2، ص 601، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۳</ref>

#[[کلینی]] به سند خود از [[عبدالله بن سنان]] نقل كرده: امام صادق(ع) فرمود‌: روزى‌ امیرمؤمنان (ع) بر فراز منبر، مـردم [[كوفه]] را مخاطب قرار داده، فرمود: به‌ فرزندم‌ حسن‌ زن ندهید كه او مردى است طلاق دهنده. پس مـردى از طـایفه هَمْدان گفت‌: آرى‌! به خدا سوگند، دختران‌مان را به ازدواج او درمی‌آوریم؛ چرا كه او فرزند‌ [[رسول خدا]] و امیرمؤمنان اسـت؛ پس اگـر خـواست، نگه دارد و اگر مایل نبود، آنها را طلاق‌ دهد‌.<ref>كافى، ج 6، ص 56، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۲</ref>

در این دسته از روایت‌ها امام علی(ع) از ازدواج‌ها و طلاق‏‌هاى‌ مكرّر‌ امام‌ حسن، اظهار نگرانى كرده است:

#بلاذرى از ابى صالح نقل كرده كه امـیرمؤمنان‌ فرمود: آن قدر حسن زن گرفت و طلاق داد كه ترسیدم دشمنى‌ِ دیگران‌ را در پی داشته باشد.<ref>انـساب الاشـراف، ج 3، ص 25، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۵۰</ref>

#ابوطالب‌ مكّى می‌نویسد امام على از ازدواج‌هاى امام‌ حسن‌ دلتنگ شد و در سخنرانى خـود فرمود: فرزندم‌ حسن‌، زنان خویش را طلاق می‌دهد؛ به او زن ندهید.<ref>مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۳۸، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۵۰</ref>

{{ستون|2}}

#كلینى: ۵۰ <ref>الکافی، ج۶، ص۵۶، به نقل از مجموعه مقالات همایش سبط النبی، ص۴۱۱. در نقل کلینی آمده است حسن بن علی(ع) ۵۰ زن را طلاق داد.</ref>

#ابوالحسن‌ مدائنى‌: ۷۰ <ref>بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۷۳، به نقل از مجموعه مقالات همایش سبط النبی، ص۴۲۷</ref>

#بلاذری: ۹۰ <ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۵۰</ref>

#بلخى‌: ۲۰۰ <ref>البدء و التاریخ‌، ج 5، ص 74‌</ref>

#ابوطالب مكى: ۲۵۰ یا ۳۰۰ <ref>قوت القلوب، ج۲، ص۵۰۵؛ نیز مناقب ابن شهرآشوب، ج۳، ص۱۹۲، به نقل از مجموعه مقالات همایش سبط النبی، ص۴۳۲</ref>

#ابن کثیر: ۷۰۰ یا ۱۰۰۰ <ref>ابن کثیر، ج۵، ص۵۰۵</ref>

:::«...[او پس از کناره گیری از [[خلافت]] و بازگشت به [[مدینه]]] به زنان رو آورد، به طوری که یک روز با زنی ازدواج می‌کرد و دیگری را فردای آن روز طلاق می‌داد. او همچنان به این کار ادامه داد تا در بستر خویش [و نه در میدان جنگ] وفات یافت.»<ref>تاریخ طبری، ج۸، ص۹۳؛ مروج الذهب، ج3، ص311</ref>

منصور در [[سال ۱۳۶ هجری]] به حکومت رسید و در سال ۱۵۸ از دنیا رفت در حالی که امام حسن(ع) در سال ۵۰ به [[شهادت]] رسید. پس از گذشت بیش از ۹۰ سال از شهادت امام، این اتهام برای نخستین بار از زبان منصور مطرح شد، در حالی که اگر چنین چیزی صحت داشت، [[معاویه]] برای تخریب چهره امام،‌آن را دستاویز خود قرار می‌داد.

'''۱. گزارش‌های تاریخى‌:'''

این گزارش‌ها، یا بدون سند است و یا از سه نفر نقل شده: واقدی، مدائنى و ابوطالب مكّى:

*'''مدائنی(متوفای ۲۲۵ق.):''' او در [[بصره]] رشد کرد و گرایشات عثمانی داشت. او را در نقل حدیث ضعیف دانسته‌اند<ref>ابن عدی، الکامل، ج۵، ص۲۱۳، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> و مسلم در صحیح خود از روایات از نقل روایات مدائنی خودداری کرده است.<ref>الکامل فی الضعفاء، ج۵، ص۲۱۳، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> برای روایات مدائنی دو ویژگی برشمرده‌اند: غالبا مرسل و بدون سند است<ref>الکامل فی الضعفاء، ج۵، ص۲۱۳، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> و اکثر روایات او از [[عوانه بن حکم]] است که به حدیث سازی برای [[امویان]] مشهور است.<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱۶، ص۱۳۷، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> مدائنی با وجود آنکه همسران امام حسن را هفتاد نفر دانسته، تنها ده زن برای ایشان نام برده است<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۱، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۵</ref>

#عدم تناسب میان تعداد همسران و تعداد فرزندان: مورّخین برای امام حسن(ع)، از هفت فرزند تا سى و یك فرزند نقل کرده‌اند<ref>رجوع شود به البدء و التاریخ، ج 5، ص 74؛ الفـصول المـهمه‌، ص 166؛ بـحارالانوار، ج 44، ص 168؛ كشف الغمه، ج 2، ص 152؛ اعلام الورى، ص 213؛ ناسخ التواریخ، جلد امام حسن(ع)، ص 270؛ تذكرة الخواص، ص 212؛ نـورالابصار، ص 136؛ ذخـائرالعقبى، ص 143؛ تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 228.</ref> که این تعداد با داشتن صدها همسر تناسبی ندارد.

{{پانویس2}}