رکن‌الدین جرجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه زندگینامه

| اندازه جعبه      =

| عنوان            = محمد بن علی بن محمد استرآبادی

| نام               =

| زادروز            =

| مکان تولد        =

| تاریخ مرگ        =

| آرامگاه         =

|عرض جغرافیایی محل دفن=

|طول جغرافیایی محل دفن=

|longd=|longm=|longs=|longEW=E

| ملیت              =

| نژاد              =

| تابعیت            =

| تحصیلات           =

| دانشگاه          =

| نماینده           =

| نقش‌های برجسته    =  [[کلام|متکلم]]، [[اصول فقه|اصولی]]

| سبک              =

| تأثیرگذاران      =

| تأثیرپذیرفتگان   =

| شهر خانگی        =

| تلویزیون          =

| لقب              =

| حزب              =

| جنبش              =

| مخالفان           =

| آثار              = الابحاث فی تقویم الاحداث، غایة البادئ، ترجمۀ اوصاف الاشراف ...

| خویشاوندان سرشناس =

| گفتاورد          =

| جوایز            =

| امضا             =

| وبگاه             =

| پانویس            =

 

'''رکن‌الدین محمد بن علی بن محمد استرابادی''' حلی نجفی‌غروی، معروف به '''جُرْجانی''' [[کلام امامیه|متکلم]]، [[اصول فقه|اصولی]] و از علمای [[امامیه|امامی]] سده‌های ۷ و ۸ ق/۱۳ و ۱۴م بود.

از منابع موجود اطلاعات دقیقی از زندگی جرجانی به دست نمی‌آید. تاریخ خاتمۀ برخی از آثارش سالهای ۶۹۷ و ۷۲۸ق را نشان می‌دهد.<ref>آقابزرگ،ج ۱،ص۶۳ و ج ۲ص۴۲۳</ref> وی مدتی در [[حله]] بود و نزد [[علامه حلی]] (درگذشت۷۲۶ق/۱۳۲۶م) به دانش‌اندوزی پرداخت.<ref>امین،ج ۹،ص۴۲۵</ref> از تنوع عناوین آثارش برمی‌آید که از علوم مختلف زمانۀ خویش بهرۀ کافی داشته است.

در مقدمۀ ناشر بر [[قواعد الاحکام]] علامۀ حلی<ref>علامه حلی ج۱،ص۲۶</ref> و همچنین در مقدمه بر [[نهایة الاحکام]] او،<ref> نک‌: رجایی،ج ۱،ص۹</ref> نام جرجانی در زمرۀ شاگردانی نقل شده که از وی اجازۀ روایت یافته‌اند.

جرجانی با [[خواجه نصیرالدین طوسی]] قریب العصر بود و نسبت به آثار وی اظهار شیفتگی می‌کرد، چندان که خواجه را افضل المحققین و رئیس‌العلماء و الحکماء المتبحرین می‌خواند و می‌گوید: «کتب بسیاری از تألیفات پیشینیان را که در علوم مختلف ساخته‌اند، مطالعه کـردم و هیچ‌یک را بـه مـانند کلام خواجـه نـدیدم.<ref>نک‌: جرجانی، مقدمه بر ترجمۀ اوصاف الاشراف نصیرالدین طوسی</ref> جرجانی شخصیت علامۀ حلی و کیفیت درس و بحث او را نیز سخت ستوده است.<ref>امین،ج ۹،ص۴۲۵</ref>

جرجانی نویسندۀ پرکاری بوده است، چندان که در یکی از دست‌ نوشته‌های خود فهرست آثار خود را بیش از ۳۰ عنوان ذکر کرده است.<ref>نک‌: امین،ج ۹،ص۴۲۶</ref> جرجانی بسیاری از آثار [[نصیرالدین طوسی]] را به زبان عربی بازنگاشت و آثار [[علامه حلی|علامۀ حلی]] را شرح کرد. کتاب های ذیل از متون به یادگار مانده از اوست:

# الابحاث فی تقویم الاحداث اشاره کرد. وی در این کتاب در عین حال که به اثبات امامت ائمه اثنا عشری، اثبات غیبت امام زمان و رد شبهات مربوط به آن پرداخته است، عقاید زیدیه را نیز در این باب رد کرده است.<ref>آقابزرگ، ج1،ص63</ref> نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانۀ [[آستان قدس رضوى|آستان قدس]] موجود است.<ref>نک‌: آستان قدس، ۱۵</ref>

# ترجمۀ اوصاف الاشراف نصیرالدین طوسی از دیگر آثار بر جای ماندۀ جرجانی است. اوصاف الاشراف رسالۀ مختصری است در اخلاق و قواعد اهل سیر و سلوک. دو نسخه از متن عربی این کتاب به شماره‌های ۱۲۰ و ۱۲۱ در کتابخانۀ آستان قدس رضوی و نسخۀ دیگری از این کتاب در کتابخانۀ [[دانشگاه تهران]] موجود است.<ref>مدرس رضوی،ص ۴۵۸</ref>

# غایـة‌البادئ یکی دیگر از آثار جرجانی است. این کتاب شرح مبادئ الاصول علامۀ حلی است که حاصل تلاش سالهای نخست فعالیت او ست. (۶۷۹ ق) <ref>نک‌: کحاله،ج ۱۰،ص۴۶</ref> این کتاب در زمان حیات علامه به پایان رسید و جرجانی آن را به نام عمیدالدین ابوطالب عبدالمطلب حسینی شرح کرد <ref>آقابزرگ،ج ۱۶،ص۱۰،و ج ۲۴،ص۳۹۷</ref>. دو نسخه از این کتاب در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شماره‌های ۲۹۲۰ و ۲۹۲۱ موجود است.<ref>آستان قدس،ص ۴۱۶</ref> نسخه‌هایی از این کتاب با عنوان نهایة البادئ در دست است و از این‌رو، برخی به خطا آن را به کس دیگری منسوب کرده‌اند.<ref>آقابزرگ،ج ۲۴،ص۳۹۷</ref>

# جرجانی کتاب [[فصول نصیریه]] [[خواجه نصیرالدین طوسی]] را نیز ترجمه کرده است. نویسنده چنان‌که خود ذکر می‌کند، پس از فراغت از تألیف کتاب الابحاث به ترجمۀ آن پرداخته است. فصول کتاب مختصری در اصول عقاید است و جرجانی در ابتدای ترجمه پس از ستایش کتاب می‌گوید: «بر خود واجب دیدم کتاب را از پوشش لباسهای پدری‌اش درآورده، و آن‌را در کسوت لباسهای عربی جلو‌ه‌گر سازم تا دانش‌پژوهان عرب نیز از آن بهره‌مند گردند».<ref>کنتوری،ص ۱۱۸-۱۱۹</ref> نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانۀ آستانۀ قدس به شمارۀ ۸۱۷ <ref>آستان قدس ص ۶۶۳</ref> و دو نسخۀ دیگر در کتابخانۀ وزیری یزد در مجموعه‌های شمارۀ ۲۲۷۹ و ۲۴۸۷ موجود است. <ref>شیروانی،ص ۱۲۲۹، ۱۳۱۳</ref>

# [[اخلاق ناصری]] از دیگر کتابهایی است که جرجانی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی به زبان عربی برگردانده است. به ترجمۀ [[اساس الاقتباس]] و شرح ثمرۀ بطلمیوس خواجه نیز در مقدمۀ اوصاف الاشراف اشاره شده است.<ref>نک‌: جرجانی، مقدمه...، بـرای بـررسی دیگر آثـار وی، نک‌: امین، ج ۹ص۴۲۶؛ قمـی،ص ۵۷۷؛ مدرس،ج ۱،ص۴۰۳</ref>

{{ستون-شروع}}

*[[آقا بزرگ|محمد محسن آقابزرگ طهرانی]]، [[الذریعة الی تصانیف الشیعة]]، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳ / ۱۹۸۳.