فهرست آثار شیخ طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[شیخ طوسی]] (۳۸۵ق-۴۶۰ق) آثار پرشماری در علوم دینی مانند [[فقه]]، [[کلام]]، [[تفسیر]]، [[رجال]] و جز آن دارد. بعضی آثار وی از بین رفته است. فهرست [[آقا بزرگ تهرانی]] از آثار او بدین شرح است:

==اعتقادی==

#[[مقدمة فی المدخل الی علم الکلام]]

# [[اصول العقائد]]

#[[المفصح]] که از آثار مهم در باب امامت است.

#[[الفرق بین النبی و الامام]]

==[[تفسیر|تفسیری]]==

#[[المسائل الدمشقیة]] که ۱۲ مسأله در تفسیر قرآن است.

#[[المسائل الرجبیة]] که در باب تفسیر آیاتی از قرآن است.

==[[فقه|فقهی]]==

#[[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی]] که از بزرگترین آثار او و مهم‌ترین کتب فقهی و متون اخبار است.

# [[الخلاف فی الاحکام]] که ''مسائل الخلاف'' نیز گفته می‌شود. شیخ در این کتاب که به ترتیب کتب فقهی نوشته شده و نگارش آن قبل از تهذیب و استبصار بوده است، آرای همه مخالفان (اهل سنت) را ذکر می‌کند و صحیح آن را بیان می‌کند.

#[[المسائل الحائریة]] که در باب فقه است و [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس]] در [[سرائر]] از آن با عنوان [[الحائریات]] نام می‌برد.

#[[المسائل الحلبیة]] که در باب فقه است.

==[[اصول فقه]]==

#[[شرح الشرح]] که در باب اصول است.

#[[العدة فی اصول]] که شامل دو قسمت است: یکی در [[اصول دین]] و دیگر در [[اصول فقه]]. این کتاب مفصل‌ترین کتاب در این رشته در بین قدماء بوده است و مبانی فقه را در آن چنان بیان کرده است که در آن زمان بیش از آن نبوده است.

#[[مسألة فی العمل بخبر الواحد و بیان حجیته]]

==[[حدیث|حدیثی]]==

# [[الاستبصار فیما اختلف من الاخبار]] که یکی از [[کتب اربعه]] و مجموعه‌های حدیثی است که از منابع اصلی استنباط احکام شرعی نزد فقهای اثنی عشری از روزگار مؤلف تا کنون است.

# [[تهذیب الاحکام]] که یکی از کتب اربعه است. شیخ این کتاب را از کتاب‌های قابل اعتماد و موثق قبل از خودش فراهم کرده است. شیخ از زمان ورود به بغداد در سال ۴۰۸ه‍.ق. تا رفتنش به نجف در ۴۴۸ه‍.ق. آن منابع برایش فراهم بوده است. وی کل کتاب طهارت تا کتاب صلوة را به عنوان شرح کتاب [[المقنعة]] استادش [[شیخ مفید]] (م. ۴۱۳ه‍.ق.) در سن ۲۵ سالگی در زمان حیاد استاد نگاشته است و ادامه را پس از وفات استاد می‌نگارد.

==[[رجال|رجالی]]==

# [[رجال طوسی]] که به ''الابواب'' نیز شناخته می‌شود.

# ''اختیار معرفة الرجال'' که در واقع، کتاب [[رجال کشی]] است که به جهت غلط‌های فراوان، شیخ طوسی آن را تهذیب و تصحیح کرده است. آنچه امروزه با عنوان رجال کشی معروف است، همان کار تصیح شده شیخ طوسی است و نسخه اصلی آن موجود نیست.

==عبادات==

# [[الجمل و العقود]] که در باب عبادات است و بنا به درخواست قاضی عبدالعزیز بن نحریر بن عبدالعزیز بن البراج، قاضی طرابلس (م. ۴۸۱ه‍.ق.) نوشته است.

#[[مختصر المصباح]] که در باب ادعیه و عبادات است و چون مختصر کتاب بزرگ [[مصباح المتهجد]] است [[المصباح الصغیر]] نیز نامیده می‌شود در قبال اصلش که المصباح الکبیر نامیده می‌شود.

#[[هدایة المسترشد و بصیرة المتعبد]] که در باب ادعیه و عبادات است

#[[مصباح المتهجد]] که کتابی بزرگ در باب اعمال سال است و از مهم‌ترین کتابها در باب اعمال و ادعیه است و بسیاری از کتابها در این باره، از آن اخذ کرده‌اند.

==متفرقه==

# [[امالی شیخ طوسی|الامالی]]؛ از آنجا که شیخ این کتاب را در چند مجلس املاء کرده است، '''مجالس''' نیز نامیده می‌شود.

# [[انس الوحید]]

#[[مناسک الحج فی مجرد العمل]]

#[[النقض علی ابن شاذان فی مسألة الغار]].<ref>شیخ طوسی، نهایه، مقدمه آقابزرگ، صص۱۷-۳۱.</ref>

== پانویس==

==منابع==

*طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الاندلس، قم، قدس، بی‌تا.