confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۴۴
ویرایش
سوره فاتحه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
جز (اضافه کردن پیوند به بیرون) |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{سوره||نام = فاتحه |کتابت = ۱|جزء = ۱|آیه = ۷|مکی/مدنی = مکی|شماره نزول = ۵|بعدی = [[سوره بقره|بقره]] |قبلی = |کلمه = ۲۹|حرف = ۱۴۳ |تصویر=سوره فاتحه.jpg}} | {{سوره||نام = فاتحه |کتابت = ۱|جزء = ۱|آیه = ۷|مکی/مدنی = مکی|شماره نزول = ۵|بعدی = [[سوره بقره|بقره]] |قبلی = |کلمه = ۲۹|حرف = ۱۴۳ |تصویر=سوره فاتحه.jpg}} | ||
[[پرونده:سوره حمد به خط میرعماد.jpg|بندانگشتی|208px|سوره حمد به خط میرعماد]] | [[پرونده:سوره حمد به خط میرعماد.jpg|بندانگشتی|208px|سوره حمد به خط [[میر عماد حسنی قزوینی|میرعماد]]]] | ||
'''سوره فاتحه''' یا '''حمد''' نخستین [[سوره]] [[قرآن کریم]]، ملقب به '''ام الکتاب'''، از [[سوره‌های مکی]] و در [[جزء]] یک قرار دارد. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس قرآن است. سورهٔ فاتحه در [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]] خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، [[توحید]] و [[حمد خداوند]] است. | '''سوره فاتحه''' یا '''حمد''' نخستین [[سوره]] [[قرآن کریم]]، ملقب به '''ام الکتاب'''، از [[سوره‌های مکی]] و در [[جزء]] یک قرار دارد. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس قرآن است. سورهٔ فاتحه در [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]] خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، [[توحید]] و [[حمد خداوند]] است. | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== معرفی== | == معرفی== | ||
* '''نام‌ها و سبب نامگذاری''' | * '''نام‌ها و سبب نامگذاری''' | ||
نام اصلی این | نام اصلی این [[سوره]]، به این جهت که اولین سوره [[قرآن]] است و قرآن با آن گشوده می‌گردد، فاتحة الکتاب است. این سوره نخستین سوره کاملی است که بر [[پیامبر اسلام(ص)]] نازل شد.<ref>معرفت، التمهید، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۷.</ref> | ||
ارزش و اهمیت خاص این سوره باعث شده بیش از بیست نام برای آن ذکر شود که مشهورترینِ آنها عبارتند از: حمد، ام القرآن، [[سبع المثانی]]، کنز، اساس، مناجات، شفاء، دعا، کافیه، وافیه، راقیه(تعویذ کننده و پناه‌دهنده).<ref>خرمشاهی، «سوره فاتحه»، ص۱۲۳۶.</ref> | ارزش و اهمیت خاص این سوره باعث شده بیش از بیست نام برای آن ذکر شود که مشهورترینِ آنها عبارتند از: حمد، ام القرآن، [[سبع المثانی]]، کنز، اساس، مناجات، شفاء، دعا، کافیه، وافیه، راقیه(تعویذ کننده و پناه‌دهنده).<ref>خرمشاهی، «سوره فاتحه»، ص۱۲۳۶.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
سوره حمد در زندگی دینی و فرهنگی [[اسلام|مسلمانان]] اهمیت فراوانی دارد. این سوره در نمازهای پنجگانه، ده بار بر طبق فقه [[امامیه]] و ۱۷ بار بر طبق فقه [[اهل سنت]] قرائت می‌شود.<ref>قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه: بهاءالدین خرمشاهی، ذیل سوره فاتحه.</ref> [[امام رضا(ع)]] قرائت این سوره را در ابتدای نماز به دلیل وجود تمامی خیر و حکمت دنیا و [[آخرت]] به صورت یکجا در این سوره می‌داند به صورتی که هیچ کلامی به جامعیت آن نمی‌رسد.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۰.</ref> | سوره حمد در زندگی دینی و فرهنگی [[اسلام|مسلمانان]] اهمیت فراوانی دارد. این سوره در نمازهای پنجگانه، ده بار بر طبق فقه [[امامیه]] و ۱۷ بار بر طبق فقه [[اهل سنت]] قرائت می‌شود.<ref>قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه: بهاءالدین خرمشاهی، ذیل سوره فاتحه.</ref> [[امام رضا(ع)]] قرائت این سوره را در ابتدای نماز به دلیل وجود تمامی خیر و حکمت دنیا و [[آخرت]] به صورت یکجا در این سوره می‌داند به صورتی که هیچ کلامی به جامعیت آن نمی‌رسد.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۰.</ref> | ||
نویسنده [[تفسیر المیزان]] می گوید | نویسنده [[تفسیر المیزان]] می گوید [[خداوند]] در این سوره چگونگی [[حمد]] و ستایش خودش را به بنده اش تلقین کرده است وبه او آموخته است که در مقام عبودیت و بندگی ادب بندگی چه اقتضا می کند. <ref>طباطبایی، المیزان، ج۱، ص۱۹، نشر اعلمی بیروت، ۱۳۹۳ق.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
==سوره حمد در ادبیات== | ==سوره حمد در ادبیات== | ||
به اعتقاد برخی محققان در ادب فارسی، بسمله سوره حمد بر سرآغاز بسياری از مثنوی‌های حماسی و غنايی و الحمدالله رب | به اعتقاد برخی محققان در ادب فارسی، [[بسمله]] سوره حمد بر سرآغاز بسياری از مثنوی‌های حماسی و غنايی و الحمدالله رب | ||
العالمين تقريباً بر يكايك آثار منثور كلاسيك و بخش پايانی سوره حمد كه نيايش است، بر آغازيه های نظم، تأثير بيشتری داشته است.آنان بر این باورند که در بين آغازيه‌های كتاب‌های آسمانی، سوره حمد را بايد بی‌مانند ترين آغازيه دانست، زيرا اين سوره توانسته است هر سه ساختار آغازيه یعنی تسميه (آغاز كار با نام خدا يا بسمله گفتن)، تحميد(ستايش) و نيايش را به زيباترين شكل ممكن كنار يكديگر قرا دهد. <ref>تأثير ساختار سه گانه ی سوره ی حمد بر آغازيه‌های نظم و نثر فارسيhttps://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa5/pa5%20(48).pdf | العالمين تقريباً بر يكايك آثار منثور كلاسيك و بخش پايانی سوره حمد كه نيايش است، بر آغازيه های نظم، تأثير بيشتری داشته است.آنان بر این باورند که در بين آغازيه‌های كتاب‌های آسمانی، سوره حمد را بايد بی‌مانند ترين آغازيه دانست، زيرا اين سوره توانسته است هر سه ساختار آغازيه یعنی تسميه (آغاز كار با نام خدا يا بسمله گفتن)، تحميد(ستايش) و نيايش را به زيباترين شكل ممكن كنار يكديگر قرا دهد. <ref>تأثير ساختار سه گانه ی سوره ی حمد بر آغازيه‌های نظم و نثر فارسيhttps://www.anjomanfarsi.ir/pdf/pa5/pa5%20(48).pdf | ||
</ref> | </ref> | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
*قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش. | *قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش. | ||
*قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه، بهاءالدین خرمشاهی، تهران، جامی، نیلوفر، ۱۳۷۶ش. | *قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه، بهاءالدین خرمشاهی، تهران، جامی، نیلوفر، ۱۳۷۶ش. | ||
*بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان في تفسير | *بحرانی، هاشم بن سلیمان، [[البرهان في تفسير القرآن]]، قم، موسسه بعثت، ۱۴۱۵ق. | ||
*حرّ عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم: مؤسسه آل البيت،چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | *حرّ عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم: مؤسسه آل البيت،چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
*حلّى، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى، تذكرة | *حلّى، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى، [[تذكرة الفقهاء]]، قم: مؤسسه آل البيت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | ||
*خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، قم: نشر نشرا، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | *خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، قم: نشر نشرا، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | ||
*خرمشاهی، بهاءالدین، «سوره فاتحه»، دانشنامه قرآن و قرآن | *خرمشاهی، بهاءالدین، «سوره فاتحه»، [[دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی]]، ج۲، تهران: دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش. | ||
*سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا. | *سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا. | ||
*سید بن طاووس، رضی الدین علی، مهج الدعوات و منهاج الدعوات، قم، دار الذخائر، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | *سید بن طاووس، رضی الدین علی، مهج الدعوات و منهاج الدعوات، قم، دار الذخائر، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | ||
*صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶. | *صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶. | ||
*صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره | *صدوق، محمد بن علی، [[من لا یحضره الفقیه]]، مصحح [[علی‌اکبر غفاری]]، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | ||
*طباطبايى يزدى، سيدمحمدكاظم، العروة الوثقى فيما تعم به البلوى(المحشّٰى)، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | *طباطبايى يزدى، سيدمحمدكاظم، العروة الوثقى فيما تعم به البلوى(المحشّٰى)، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
*طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فى تفسير | *طبرسى، فضل بن حسن، [[مجمع البيان فى تفسير القرآن]]، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | ||
*فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | *فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | ||
*قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، الدعوات(سلوة الحزین)، قم، انتشارات مدرسه امام مهدی(عج)، ۱۴۰۷ق. | *قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، الدعوات(سلوة الحزین)، قم، انتشارات مدرسه امام مهدی(عج)، ۱۴۰۷ق. | ||
*کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق. | *کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق. | ||
*مجلسی، محمد باقر، بحار | *مجلسی، محمد باقر، [[بحار الأنوار]]، تحقیق سيدابراهيم ميانجي و محمدباقر بهبودی، دارالاحیاء التراث، ١٤٠٣ق/١٩٨٣م. | ||
*محققیان، رضا، «سوره حمد»، در دانشنامه معاصر قرآن کریم، قم، انتشارات سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش. | *محققیان، رضا، «سوره حمد»، در دانشنامه معاصر قرآن کریم، قم، انتشارات سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش. | ||
*معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم | *معرفت، محمدهادی، [[التمهید فی علوم القرآن]]، قم، حوزه علمیه، ۱۴۱۰ق. | ||
*مفيد، محمد بن محمد، | *مفيد، محمد بن محمد، [[الاختصاص]]، تحقیق علی اکبر غفارى و محمود محرمى زرندى، قم، المؤتمر العالمى لالفية الشيخ المفيد، ۱۴۱۳ق. | ||
*مكارم | *[[مكارم شيرازى]]، ناصر، [[تفسیر نمونه]]، تهران، [[دار الکتب الاسلامیة]]، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | ||
*موسوى خمينى، سيد روح الله، توضیح المسائل(مُحَشّی)، تحقیق سيد محمد حسين بنى هاشمى خمينى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | *موسوى خمينى، سيد روح الله، توضیح المسائل(مُحَشّی)، تحقیق سيد محمد حسين بنى هاشمى خمينى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | ||
*نجفی، محمد حسن، | *نجفی، محمد حسن، [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام]]، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | ||
*نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، آل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | *نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، آل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
*منبع بخش احکام: [http://lib.eshia.ir/23017/3/372 فرهنگ فقه فارسی] | *منبع بخش احکام: [http://lib.eshia.ir/23017/3/372 فرهنگ فقه فارسی] | ||