قنبر: تفاوت میان نسخه‌ها

قنبر از نظر نَسَب شخصی مجهول است و اطلاعاتی درباره آباء و اجداد او در دست نیست. او مدتی در شهر [[بیهق|بِیهَق]] (در منطقه خراسان) زندگی کرده است.<ref> بیهقی، ص۹۳، پانویس.</ref> کنیه وی را ابو شعناء گفته اند.<ref> ابن مسکویه، ج6، ص88</ref> ابوشعنا یعنی دانشمند پیر ژولیده مو.<ref> ابن مسکویه، ج6، ص88</ref>

قنبر از اصحاب خاص، غلام و دربان(حاجب) حضرت علی(ع) بود.<ref> مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۲۵۸</ref> نام او در کنار [[اویس قرنی]]، [[میثم تمار]]، [[کمیل]]، [[حبیب بن مظاهر]]، [[مالک اشتر]] و… در [[شرطة الخمیس]] آمده است.<ref> مجلسی، ج۲۵; کشی، ج۱؛ خویی، ج۵،۶</ref> وی همچنین دربان امام حسن مجتبی(ع) بوده است. <ref> مسعودی، تنبیه والاشراف، ص261</ref>

:::او علاقه بسیاری به امام علی داشت<ref> کلینی، ج۲، ص۵۹</ref> هرگاه که آن حضرت شبانه از منزل خارج می‌شد، قنبر از او مراقبت می‌نمود. بدون آنکه امام متوجه شود.<ref> قمی، ج۲، ص‌۱۶۷</ref> متقابلا حضرت علی (ع) نیز به وی عنایت داشت، روزی حضرت علی (ع) دو لباس یکی به سه درهم و دیگری را به دو درهم خرید و لباس گرانتر را به قنبر داد. <ref> ثقفی کوفی، ج1، ص106</ref>

در [[جنگ صفین]]، علی (ع) در برابر غلام عمرو بن عاص -که پرچمی فراز آورده بود-، پرچمی به او داد تا برافرازد.<ref> طبری، ج۴، ص۵۶۳</ref><ref> الکامل، ج۳، ص۲۷۹</ref> وی در این جنگ [[حرب غلام معاویه]] را کشت. <ref> ابن اعثم كوفى، ص610 </ref>

پس از آنکه امام علی (ع) زره خود را بر تن مردی یهودی دید، به دادخواهی نزد [[شریح قاضی]] رفت، قاضی از او گواه خواست، حضرت [[امام حسن]](ع) و قنبر را با خود برد.<ref> شذرات الذهب، ج۱، ص۳۲۰؛ ثقفی کوفی، ج۲، ص۷۲۲</ref>

روزی به قنبر دستور داد که مردی را [[حد]] بزند. قنبر از روی احساسات، او را سه تازیانه بیشتر زد. علی (ع) آن مرد را وادار کرد تا سه تازیانه به قنبر بزند.<ref> کلینی، کافی، ج۷، ص۲۶۰</ref>

[[زاذان ابوعمرو|زاذان]] می‌گوید: همین که [[سلمان فارسی]] از دنیا رفت، جلو درب خانه آمدم و دیدم حضرت علی (ع) و قنبر از اسب پیاده شدند.<ref> ابن شهرآشوب، المناقب، ج‏۲، ص۳۰۲؛ بحرانی،  مدینة المعاجز، ج‏۲، ص۴۱۹</ref>

[[اشعث بن قیس]] برای حاجتی در خانه امام علی آمد، قنبر اجازه ورود به او نداد، اشعث، با مشتی بینی او را خون آلود کرد.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۱۷</ref>

:«مَهْلًا یا قَنْبَرُ دَعْ شَاتِمَكَ مُهَانًا...؛ آرام باش ای قنبر، به کسی که به تو توهین کرده، اهانت نکن...<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۶۴، ص۴۲۴؛ مستدرک، ج۱۱، ص۲۹۱؛ مفید، امالی، ص۱۱۱</ref>

قنبر مقداری از [[بیت المال]] که کیسه‌هایی پر از ظروف طلا و نقره بود را پنهان نمود تا حضرت علی (ع) آنها را تقسیم نکند. پس از پایان تقسیم، حضرت علی(ع) را آگاه کرد، وقتی حضرت علی(ع) علت این کار را از او جویا شد قنبر گفت: یا امیرالمومنین شما همه را تقسیم کردید و چیزی برای خود بر نداشتید. من اینها را برای شما ذخیره کرده‌ام. حضرت علی(ع) آنها را به بیت‌المال برگرداند و تقسیم کرد.<ref> ثقفی کوفی، الفتوح، ترجمه، ص45</ref>

قنبر، به دستور [[حجاج بن یوسف ثقفی]] کشته شد، اما در چگونگی قتل او اختلاف وجود دارد.<ref> کشی، رجال، ص۷۲؛ مجلسی، ج۴۲، ص۱۳۲؛ اختصاص، ص۷۲</ref><ref> مفید، ارشاد، ج۱، ص۳۲۸</ref> یکی از روایات درباره نحوه کشته‌شدن او چنین است:

:::وقتی وی را نزد حجاج بردند، حجاج گفت: شما نزد على چكار می‌كردى. قنبر گفت: من آب وضوء براى او فراهم می‌كردم. حجاج گفت: او در هنگام وضوء چه می‌گفت؟ قنبر گفت: او هنگامى كه از وضوى خود فارغ می‌شد می‌گفت: فلّما نسوا ما ذكروا به فتحنا عليهم أبواب كل شي‏ء، حتّى إذا فرحوا بما اوتوا أخذناهم بغتة فاذا هم مبلسون، فقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمد لله رب العالمين<ref>انعام، آیه 44-45؛ پس چون آنچه را كه بدان پند داده شده بودند فراموش كردند درهاى هر چيزى [از نعمتها] را بر آنان گشوديم تا هنگامى كه به آنچه داده شده بودند شاد گرديدند ناگهان [گريبان] آنان را گرفتيم و يكباره نوميد شدند؛  پس ريشه آن گروهى كه ستم كردند بركنده شد و ستايش براى خداوند پروردگار جهانيان است.</ref> حجاج گفت: گمان می‌كنم وى اين آيه را درباره ما تأويل می‌كرد. قنبر گفت: آرى. حجاج گفت: اگر گردنت را بزنم چه خواهى كرد؟ گفت: در اين صورت من خوشبخت می‌شوم و تو بدبخت خواهى شد، حجاج امر كرد گردن او را زدند.<ref> ثقفی کوفی، ترجمه، ص535</ref> حجاج پسر وی را نیز کشت.<ref> حموی، معجم البلدان، ج‏2، ص303</ref>

مزار او را در [[حمص]] یا [[کوفه]] دانسته‌اند.<ref> حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۰۳</ref>

* ابی جبیر پسر قنبر که از پدرش روایت نیز نقل کرده است. <ref> الإصابة، ج‏8، ص113</ref>

* سالم بن قنبر <ref> حموی، ج1، 310</ref>

* ابوالفضل العباس بن الحسن بن خشیش القنبری<ref> سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۴۹۲</ref>

* نعیم بن سالم بن قنبر مولی علی ابن أبی طالب ‏(ع)<ref> حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۰</ref>

* شاعری به نام محمد بن علی قنبری که در همدان سکونت داشت.<ref> سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۴۹۱</ref>

{{شعر|نستعلیق}}{{ب|مردی ز کننده در [[خیبر]] پرس|واسرار کرم ز خواجه [[قنبر]] پرس}}{{ب|گر طالب فیض حق شدستی [[حافظ شیرازی|حافظ]]<ref>نسخه بدل‌ها: گر طالب فیض حق بصدقی حافظ/ گر تشنه فیض رحمتی ای حافظ/ گر تشنه فیض حق بصدقی حافظ</ref>|سرچشمه آن<ref>نسخه بدل: سرچشمه او</ref> ز [[ساقی کوثر]] پرس<ref> حافظ، دیوان، ص۷۴۳.</ref>}}{{پایان شعر}}

* ابن اعثم كوفى، الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفى هروى، تحقيق غلامرضا طباطبائى مجد، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1372ش.

* ابن شهر آشوب، المناقب‏، علامه‏، قم‏۱۳۷۹ق‏.

* ابن مسکویه، ابوعلی رازی، تجارب الأمم(ج1)، ترجمه: ابوالقاسم امامى، تهران، سروش، 1369ش. جلد 5 و6، على نقى منزوى ، تهران، توس، 1376ش.

* ثقفی کوفی، الغارات و شرح حال اعلام آن، ترجمه عزيز الله عطاردى، انتشارات عطارد، 1373ش.