کاربر ناشناس
جانکی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جانَکی'''، از طوایف [[لر]] [[شیعه|شیعی]] | '''جانَکی'''، از طوایف [[لر]] [[شیعه|شیعی]] پراکنده در منطقه‌ای به همین نام در استان [[خوزستان]] می باشند. | ||
==جغرافیای منطقۀ جانکی == | ==جغرافیای منطقۀ جانکی == | ||
منطقه جانکی در دامنۀ غربی ارتفاعات مُنگَشْت میان قلمرو ایلات بهمئی، [[بختیاری]] و طایفۀ مَکوند قرار گرفته است. این منطقه در گذشته از توابع مالمیر (مال امیر/ ایذج/ [[ایذه]]) بود. | |||
جانکی از سمت جنوب به خاک ایل بهمئی، از غرب به رامهرمز، از شمال به خاک بختیاری و از شمال غربی به محل سکونت طایفۀ گندزلوی [[شوشتر]] محدود می‌شود. <ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج۴، ص۲۰۴۹؛ سردار اسعد، تاریخ بختیاری، ص۶۶؛ جعفری، دائرة المعارف جغرافیایی ایران، ص۳۲۶</ref> | جانکی از سمت جنوب به خاک ایل بهمئی، از غرب به رامهرمز، از شمال به خاک بختیاری و از شمال غربی به محل سکونت طایفۀ گندزلوی [[شوشتر]] محدود می‌شود. <ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج۴، ص۲۰۴۹؛ سردار اسعد، تاریخ بختیاری، ص۶۶؛ جعفری، دائرة المعارف جغرافیایی ایران، ص۳۲۶</ref> | ||
==واژۀ جانکی== | ==واژۀ جانکی== | ||
واژۀ جانکی به صورت جَوانَکی نیز در متون جغرافیای تاریخی آمده است. [[حمدالله مستوفی]] که در | واژۀ جانکی به صورت جَوانَکی نیز در متون جغرافیای تاریخی آمده است. [[حمدالله مستوفی]] که در [[قرن هشتم]] فهرستی از اقوام و طوایف [[لر]] را در کتابش داده، نام این طایفه را به صورت جوانکی آورده است. <ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۵۴۱؛ نیز نک: اسکندربیک، عالم آرای عباسی، ج۱ص۲۷۳؛ بدلیسی، شرف نامه، ص۴۷</ref> | ||
لرهای کهکیلویه و بویراحمد، بختیاری و مردم جانکی، لفظ جانکی را به صورت جونکی به کار می‌برند. <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۵، ص۹</ref> برخی نیز بی‌آنکه توضیحی دربارۀ معنای جانکی بیاورند، این لفظ را مخفف یا محرف جوانکی دانسته‌اند. <ref>امام شوشتری، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ص۱۷۵؛ قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۵، ص۹، نیز شم ۳، ص۴۰ </ref> | لرهای کهکیلویه و بویراحمد، بختیاری و مردم جانکی، لفظ جانکی را به صورت جونکی به کار می‌برند. <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۵، ص۹</ref> برخی نیز بی‌آنکه توضیحی دربارۀ معنای جانکی بیاورند، این لفظ را مخفف یا محرف جوانکی دانسته‌اند. <ref>امام شوشتری، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ص۱۷۵؛ قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۵، ص۹، نیز شم ۳، ص۴۰ </ref> | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۶: | ||
حمدالله مستوفی خاستگاه جانکیها را مانند بسیاری دیگر از ایلات و طوایف لر، منطقۀ جبل السماق [[شام]] دانسته است که به سبب آرامش و امنیتی که در زمان حکمرانی اتابک نصرت الدین [[هزار اسپ]] (اسف) (حکومت ۶۰۰-۶۲۶ ق/۱۲۰۴-۱۲۲۹م)، از امیران فضلویه، بر این سرزمینهای لرنشین حاکم بود، به این منطقه کوچ کردند. <ref>مستوفی، تاریخ برگزیده، ص۵۴۰-۵۴۱؛ نیز نگاه کنید: بدلیسی، شرف نامه، ص۴۷</ref> | حمدالله مستوفی خاستگاه جانکیها را مانند بسیاری دیگر از ایلات و طوایف لر، منطقۀ جبل السماق [[شام]] دانسته است که به سبب آرامش و امنیتی که در زمان حکمرانی اتابک نصرت الدین [[هزار اسپ]] (اسف) (حکومت ۶۰۰-۶۲۶ ق/۱۲۰۴-۱۲۲۹م)، از امیران فضلویه، بر این سرزمینهای لرنشین حاکم بود، به این منطقه کوچ کردند. <ref>مستوفی، تاریخ برگزیده، ص۵۴۰-۵۴۱؛ نیز نگاه کنید: بدلیسی، شرف نامه، ص۴۷</ref> | ||
برخی پژوهشگران از اشارۀ حمدالله به مهاجرت لرها از شام به ایران | برخی پژوهشگران از اشارۀ حمدالله به مهاجرت لرها از شام به [[ایران]] نتیجه دیگری گرفته‌اند. مثلاً قائم مقامی اصل طایفۀ جانکی را از کردهایی دانسته است که در آغاز از [[کردستان]] به شام کوچیده بودند و در قرن های [[قرن ششم|ششم]] و [[قرن هفتم|هفتم]] هجری قمری دوباره از آنجا به [[ایران]] بازگشتند. <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۵، ص۸ </ref> در این زمینه نظرهای دیگری نیز وجود دارد که اعتبار علمی ندارند. مثلاً لیرد در «سفرنامه »اش جانکیها را طایفه‌ای ترک شناخته است. <ref>نگاه کنید: فیلد، ص۴۷, ۶۷</ref> | ||
==کوچ و اسکان== | ==کوچ و اسکان== | ||
در گذشته جانکیها مستقلاً در گروههای بزرگ عشایری در مسافتهای طولانی میان منطقۀ جانکی و سرزمینهای ایلات و عشایر همسایۀ آن کوچ می‌کردند. پیش‌تر منطقۀ جانکی به دو قسمت شمالی (سرگچ) و جنوبی (زیرگچ) تقسیم شده بود. | در گذشته جانکیها مستقلاً در گروههای بزرگ عشایری در مسافتهای طولانی میان منطقۀ جانکی و سرزمینهای ایلات و عشایر همسایۀ آن کوچ می‌کردند. پیش‌تر منطقۀ جانکی به دو قسمت شمالی (سرگچ) و جنوبی (زیرگچ) تقسیم شده بود. | ||
پس از یکی دو | پس از یکی دو قرن طایفۀ شیرعلی (شیرالی/ شیرعالی)، از ایلات [[کهگیلویه]]، مناطق گرمسیر جانکی را به تصرف خود درآوردند <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شماره۳، ص۴۲</ref> و در [[قرن دهم]] طایفۀ مکوندِ ممسنی نیز قسمت غربی خاک جانکی را به عنوان منطقۀ گرمسیری خود تصرف کرد. <ref>قائم مقامی، عشایر [[خوزستان]]: قبایل جانکی، شم ۳، ص۴۲</ref> | ||
درنتیجه سرزمین جانکیها به نواحی سرگچ آن محدود شد. گروههایی از جانکیها که در منطقۀ زیرگچ میان طوایف اشغالگر مانده بودند، به «جانکی گرمسیری »، و آنهایی که در منطقۀ سرگچ به سر می‌بردند، به «جـانکـی سـردسیـری» معروف شـدنـد. <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۳، ص۴۲، شم ۵، ص۱۱؛ گارثویت، تاریخ سیاسی- اجتماعی بختیاری، ص۱۲۲</ref> | درنتیجه سرزمین جانکیها به نواحی سرگچ آن محدود شد. گروههایی از جانکیها که در منطقۀ زیرگچ میان طوایف اشغالگر مانده بودند، به «جانکی گرمسیری »، و آنهایی که در منطقۀ سرگچ به سر می‌بردند، به «جـانکـی سـردسیـری» معروف شـدنـد. <ref>قائم مقامی، عشایر خوزستان: قبایل جانکی، شم ۳، ص۴۲، شم ۵، ص۱۱؛ گارثویت، تاریخ سیاسی- اجتماعی بختیاری، ص۱۲۲</ref> | ||