غزوه بنی‌نضیر: تفاوت میان نسخه‌ها

قبیله بنی نضیر پیش از ظهور [[اسلام]] در [[مدینه|یثرب]] ([[مدینه]]) ساکن شدند. درباره منشأ آنان روایات متفاوت است. یعقوبی آنها را طایفه‌ای از قبیله جُذام می‌داند که یهودی شدند و در کوه نضیر اقامت گزیدند و از آن پس به نام این کوه خوانده شدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۹</ref> روایت دیگر آنان را از نسل [[هارون]] بن عمران دانسته که پس از وفات [[موسی(ع)]] و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج بدانجا که به سبب سیل عَرِم صورت گرفت، در آن ناحیه ساکن شده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج۲۲، ص۳۴۳ـ۳۴۴؛ ابن اثیر، ج۱، ص۴۱۰</ref> ابن سعد منزلگاه آنان را ناحیه الغَرْس ذکر کرده است.<ref>ابن سعد، ج۲، ص۵۷</ref> بنی نضیر و سایر یهودیان ساکن [[مدینه]] ثروت فراوانی گرد آوردند. پس اوس و خزرج برای غلبه بر یهودیان از غسانیان کمک خواستند. غسانیان با سپاهی به حجاز آمدند و بسیاری از یهودیان را کشتند و از آن پس اوس و خزرج بر یهودیان مسلط شدند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج۲۲، ص۳۴۴ـ ۳۴۵</ref> بعدها بنی نضیر، در نزاع‌های اوس و خزرج جانب اوس را می‌گرفتند.<ref> حلبی، ج۲، ص۲۶۴</ref>

نزدیک به ظهور اسلام و پیش از [[جنگ احد|جنگ اُحد]] قبیله بنی نضیر ظاهراً با [[ابوسفیان]] ارتباط داشتند.<ref>د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «‌نضیر، بنو »</ref> پس از هجرت پیامبر به [[مدینه]]، بنی نضیر در شمار دیگر یهودیان با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حمله دشمنان به [[مدینه]] در کنار مسلمانان به دفاع بپردازند و از تأمین مالی و جانی کفار [[قریش]] و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند.<ref>ابن هشام، ج۲، ص۱۴۸ـ۱۵۰</ref> اما از آنجا که بنی نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، در ربیع الاول چهارم هجری، <ref>ابن سعد، همانجا؛ ذهبی، ص۲۴۳</ref> غزوه بنی نضیر به وقوع پیوست.

در این سال، [[عمرو بن امیه]] که از [[بئر مَعونَه]] باز می‌گشت دو تن از افراد قبیله بنی عامر را، که از پیامبر امان داشتند، کشت. [[عامربن طُفَیل]] از پیامبر [[دیه]] طلب کرد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۱۹۹؛ حلبی، ج۲، ص۲۶۳</ref> و پیامبر(ص) برای پرداخت دیه از بنی نضیر که هم پیمان بنی عامر بودند کمک خواست.<ref>ابن سعد، همانجا؛ طبری، ج۲، ص۵۵۱؛ واقدی، ج۱، ص۳۶۴</ref> بنی نضیر کمک به پیامبر را پذیرفتند، اما در توطئه‌ای برای قتل ایشان، عمرو بن جِحاش را مأمور کردند که آن حضرت را در پای دیوار قلعه با سنگی از پای درآورد.<ref>ابن هشام، ج۳، ص۱۹۹ـ۲۰۰</ref> [[پیامبر اکرم]] از طریق [[وحی]] از نیرنگ آنان آگاه شد و به ایشان ده روز مهلت داد تا با اموال منقول خود، جز اسلحه، از مدینه خارج شوند و سالانه برای برداشت محصول خرما بازگردند.<ref>واقدی، ج۱، ص۳۶۹</ref>

پیامبر، [[عبداللّه بن مَکتوم]] را در مدینه جانشین خود قرار داد و با لشکری به فرماندهی [[علی(ع)]] <ref>واقدی، ج۱، ص۳۷۱؛ ابن هشام، همانجا</ref> پانزده روز<ref>طبری؛ ابن سعد، همانجاها</ref> یا شش شب<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۰۰</ref> بنی نضیر را در محاصره گرفت. در دوره محاصره، عَزْوَک یهودی به پیامبر سوءقصد کرد که به دست علی(ع) کشته شد.<ref>واقدی، ج۱، ص۳۷۱</ref> سپس پیامبر فرمان داد تا درختان خرمای بنی نضیر در بُوَیرَه را قطع کنند.<ref>یاقوت حموی، همانجا؛ ابن کثیر، ج۴، ص۷۷؛ بکری، ج۱، ص۲۸۵</ref>

سرانجام یهودیان تسلیم شدند و پذیرفتند که تنها با یک بار شتر از اموالشان، بجز اسلحه و نقره و طلا، از مدینه خارج شوند.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۴۸ـ۴۹؛ حلبی، ج۲، ۲۶۶؛ واقدی، ج۱، ص۳۷۲</ref> بعضی از آنان از جمله حُیی بن اَخطب که دخترش [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] پس از فتح [[خیبر]] در سال هفتم هجری به همسری [[پیامبر(ص)]] درآمد و ابی الحقیق (همسر اول صفیه)، به خیبر رفتند و برخی به [[شام]] مهاجرت کردند.<ref>حلبی، ج۲، ص۸۴، ۲۰۷؛ ابن کثیر، ج۴، ص۷۵ـ۷۶، ۱۹۶ـ ۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۲، ص۱۲۲</ref>

از آنجا که جنگی در نگرفته بود اموال برجای مانده در حکم غنیمت نبود و تصرّف در آن به اختیار پیامبر بود.<ref>حشر: ۶ـ ۸</ref> از این رو [[پیامبر اکرم]] با توافق [[انصار]] آن را میان مهاجران تقسیم کرد تا وظیفه حمایت از [[مهاجران]] توسط انصار پایان پذیرد.<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۰۱ـ۲۰۲؛ ابن اثیر، ج۲، ص۱۱۹؛ حلبی، ج۲، ص۸۵؛ حسنی، ص۴۳۹</ref>

*ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.

*ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، بیروت ۱۹۵۵.

*یعقوبی، احمدبن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، بیروت، بی‌تا.