آل بویه: تفاوت میان نسخه‌ها

حکومت آل بویه توسط علی پسر ابوشجاع بویه با حمایت برادرانش احمد و حسن بنیان نهاده شد و به همین خاطر به آل بویه یا بوئیان نامیده شده است. به آنان دیالمه<ref>نگاه کنید به مستوفی، نژهة القلوب، ص۹۸، ۹۹ و ۱۷۴.</ref> و دیلمیان نیز گفته می‌شود.<ref>گلی‌زواره، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۱۲۲.</ref>

دیلیمان در اوایل قرن چهارم قمری جنبش‌هایی را در شمال ایران علیه [[بنی‌عباس|حکومت عباسیان]] آغاز کردند. ماکان بن کاکی، اسفارین شیرویه و مرداویج زیاری، هر یک با لشکری از دیلم خروج کردند. [[علی بن بویه|علی]] و [[حسن بن بویه|حسن]] پسران ابوشجاع به ماکان فرمانبردار سامانیان پیوستند. در سال ۳۲۱ق مرداویج زیاری بر جرجان و طبرستان مسلط شد علی و حسن با جلب نظر ماکان به مرداویج پیوستند. او علی را به حکومت کرج گمارد<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۹۹ق، ج۸، ص۲۶۷.</ref> علی به کرج رفت و با تصرف دژهای اطراف مایه بیمناکی مرداویج گردید او ابتدا قصد تصرف اصفهان را داشت اما از سپاه برادر مرداویج شکست خود و پس از چندی اَرَّجان و نوبندجان را تصرف کرد و برادرش حسن نیز به دستور او کازرون را تصرف نمود.<ref>مقریزی، السلوک، ۱۹۴۲م، ج۱، ص۲۷.</ref> علی در سال ۳۲۲ق بر [[شیراز]] چیره شد و دولت آل بویه را در آنجا بنیان نهاد.<ref>ابن‌تغری، النجوم الزاهره، ۱۳۹۲ق، ج۳، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> با این حال به گفته صادق سجادی برخی از تاریخ‌نگاران فتح ارجان ([[سال ۳۲۱ هجری قمری|۳۲۱ق]]/۹۳۲م) را آغاز پایه‌گذاری دولت آل بویه دانسته‌اند.<ref>سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۲۹.</ref> طی ۱۲ سال پس از آن، حسن و احمد نیز به ترتیب بر [[ری]]، [[کرمان]] و [[عراق]] چیره شدند و دولت آل بویه به سه شاخه بزرگ و یک شعبه کوچک در [[کرمان]] و [[عمان]] تقسیم شد.<ref>سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۲۹.</ref>