۱۷٬۰۷۶
ویرایش
آل بویه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
افزایش شناسه
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش شناسه) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| شخصیت‌های مهم = | | شخصیت‌های مهم = | ||
}} | }} | ||
'''آل بویه''' یا '''بوئیان''' سلسله‌ای [[شیعه]] است که در سال‌های [[سال ۳۲۲ هجری قمری|۳۲۲]] تا [[سال ۴۴۸ هجری قمری|۴۴۸ق]] بر بخش‌هایی از [[ایران]] و [[عراق]] حکومت می‌کرد. بنیانگذار این سلسله [[علی بن بویه]] به کمک برادرانش [[معزالدوله دیلمی|احمد]] و [[حسن بن بویه|حسن]] بودند. این سلسله به نام پدر آنان (بویه) نامگذاری شده است. در دوره حکومت این سلسله، مراسم [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین(ع)]] در [[روز عاشورا]] و جشن ولایت حضرت علی(ع) در عید غدیر | '''آل بویه''' یا '''بوئیان''' سلسله‌ای [[شیعه]] است که در سال‌های [[سال ۳۲۲ هجری قمری|۳۲۲]] تا [[سال ۴۴۸ هجری قمری|۴۴۸ق]] بر بخش‌هایی از [[ایران]] و [[عراق]] حکومت می‌کرد. بنیانگذار این سلسله [[علی بن بویه]] به کمک برادرانش [[معزالدوله دیلمی|احمد]] و [[حسن بن بویه|حسن]] بودند. این سلسله به نام پدر آنان (بویه) نامگذاری شده است. در دوره حکومت این سلسله، مراسم [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین(ع)]] در [[روز عاشورا]] و جشن ولایت حضرت علی(ع) در [[عید غدیر]] به صورت رسمی و عمومی برگزار می‌شد. همچنین در این دوره [[حی علی خیر العمل|حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ]] در [[اذان]] گفته می‌شد و استفاده از [[مهر نماز]] و [[تسبیح تربت]] رایج گردید. حاکمان این سلسله نیز قبور [[امامان شیعه]] در عراق را بازسازی کردند و [[زیارت]] مرقد آنان، گسترش یافت. | ||
برخی از محققان با استناد به منابع تاریخی و ارائه شواهدی این سلسه را [[شیعه]] دانسته‌اند. با این حال درباره اینکه اینان از ابتدا [[امامیه|شیعه اثناعشری]] بوده یا از [[زیدیه]] به این مذهب گرویده‌اند، نظرات مختلفی وجود دارد. | |||
== جایگاه و اهمیت== | == جایگاه و اهمیت== | ||
آل بویه، سلسله‌ای شیعی است که بیش از ۱۲۰ سال (۳۲۲-۴۴۸ق) بر بخش‌هایی از ایران و عراق حکومت راندند.<ref>سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۲۹.</ref> در دوره حکومت آنان برخی از شعائر و نمادهای شیعی همچون [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین(ع)]] و برپایی جشن غدیر برای نخستین‌بار به صورت رسمی و عمومی برگزار شد. | آل بویه، سلسله‌ای شیعی است که بیش از ۱۲۰ سال (۳۲۲-۴۴۸ق) بر بخش‌هایی از ایران و عراق حکومت راندند.<ref>سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۲۹.</ref> در دوره حکومت آنان برخی از شعائر و نمادهای شیعی همچون [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین(ع)]] و برپایی جشن غدیر برای نخستین‌بار به صورت رسمی و عمومی برگزار شد. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۹: | ||
صادق سجادی نویسنده مقاله آل بویه در [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]] گفته است که درباره مذهب آل بویه نمی‌توان به روشنی اظهارنظر کرد.<ref> سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۴۰.</ref> با این حال [[رسول جعفریان]]<ref> جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۵.</ref> تاریخ‌پژوه شیعه (زاده ۱۳۴۶ش) و برخی دیگر از نویسندگان<ref> جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۶؛ جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> با استناد به منابع تاریخی و نیز ارائه شواهدی آل بویه را شیعه اثناعشری می‌دانند. احیای شعائر شیعه، داشتن وزیران شیعی، نام‌های شیعی حاکمان و روابط آنان با علمای شیعه از این شواهد است.<ref> جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> همچنین ابن‌کثیر دمشقی تاریخ‌نگار اهل‌سنت در قرن هشتم قمری آنها را شیعه و [[رافضی]] دانسته است.<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۱۱، ص۳۰۷.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] عالم شیعه قرن ششم قمری در کتاب [[النقض (کتاب)|نقض]] نیز آنان را امامتی خوانده است.<ref> قزوینی، نقض، انجمن آثار ملی، ص۴۲.</ref> | صادق سجادی نویسنده مقاله آل بویه در [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]] گفته است که درباره مذهب آل بویه نمی‌توان به روشنی اظهارنظر کرد.<ref> سجادی، «آل بویه»، ج۱، ص۶۴۰.</ref> با این حال [[رسول جعفریان]]<ref> جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۵.</ref> تاریخ‌پژوه شیعه (زاده ۱۳۴۶ش) و برخی دیگر از نویسندگان<ref> جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۶؛ جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> با استناد به منابع تاریخی و نیز ارائه شواهدی آل بویه را شیعه اثناعشری می‌دانند. احیای شعائر شیعه، داشتن وزیران شیعی، نام‌های شیعی حاکمان و روابط آنان با علمای شیعه از این شواهد است.<ref> جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> همچنین ابن‌کثیر دمشقی تاریخ‌نگار اهل‌سنت در قرن هشتم قمری آنها را شیعه و [[رافضی]] دانسته است.<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۱۱، ص۳۰۷.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] عالم شیعه قرن ششم قمری در کتاب [[النقض (کتاب)|نقض]] نیز آنان را امامتی خوانده است.<ref> قزوینی، نقض، انجمن آثار ملی، ص۴۲.</ref> | ||
برخی از نویسندگان با توجه به سابقه [[زیدیه|مذهب زیدیه]] در [[طبرستان]] فرضیه زیدی‌بودن آل بویه را نیز مطرح کرده‌اند.<ref> جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> اینان معتقدند آل بویه ابتدا زیدی‌مذهب بودند و بعدها [[امامیه|امامی‌مذهب]] شدند.<ref>شیبی، الصلة بین التصوف و التشیع، ۱۹۸۲م، ج۲، ص۳۹.</ref> {{یادداشت|به گفته فاطمه جعفرنیا مردم دیلم به وسیله [[علویان (طبرستان)|علویانی]] چون [[ناصر کبیر|ناصر اطروش]] و [[حسن بن قاسم بن حسن|حسن بن قاسم]] با اسلام و تشیع آشنا شدند که حسن بن قاسم زیدی‌مذهب بوده و درباره مذهب ناصر اطروش نیز اختلاف‌نظر است.(جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.)}} همچنین رسول جعفریان، از کتاب تاریخ ری اثر [[علی بن عبیدالله رازی|منتجب‌الدین رازی]] عالم شیعه قرن ششم قمری مطلبی نقل کرده است که بر اساس آن، نویسنده از [[ابن شهرآشوب|ابن‌شهرآشوب]] نقل کرده که آل بویه به دست تاج‌الرؤسا بن ابی‌السعدا از علمای شیعه، به این مذهب گرویده‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۰.</ref> | برخی از نویسندگان با توجه به سابقه [[زیدیه|مذهب زیدیه]] در [[طبرستان]] فرضیه زیدی‌بودن آل بویه را نیز مطرح کرده‌اند.<ref> جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.</ref> اینان معتقدند آل بویه ابتدا زیدی‌مذهب بودند و بعدها [[امامیه|امامی‌مذهب]] شدند.<ref>شیبی، الصلة بین التصوف و التشیع، ۱۹۸۲م، ج۲، ص۳۹.</ref> {{یادداشت|به گفته فاطمه جعفرنیا مردم دیلم به وسیله [[علویان (طبرستان)|علویانی]] چون [[ناصر کبیر|ناصر اطروش]] و [[حسن بن قاسم بن حسن|حسن بن قاسم]] با اسلام و تشیع آشنا شدند که حسن بن قاسم زیدی‌مذهب بوده و درباره مذهب ناصر اطروش نیز اختلاف‌نظر است.(جعفرنیا، «بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق»، ص۲۴.)}} همچنین رسول جعفریان، از کتاب تاریخ ری اثر [[علی بن عبیدالله رازی|منتجب‌الدین رازی]] عالم شیعه قرن ششم قمری مطلبی نقل کرده است که بر اساس آن، نویسنده از [[ابن شهرآشوب|ابن‌شهرآشوب]] نقل کرده که آل بویه به دست تاج‌الرؤسا بن ابی‌السعدا از علمای شیعه، به این مذهب گرویده‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۸۰.</ref> جعفریان این را محتمل دانسته است که گرویدن آل بویه از تشیع زیدی به تشیع اثناعشری، به خاطر این بوده که بنا بر زیدی می‌بایست حکومت را به علویان بسپارند اما بنا بر امامی بودن خود حکومت را در اختیار می‌گرفتند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۸.</ref> | ||
ایلیا پائولوویچ پطروشفسکی (زاده ۱۸۹۸م) استاد دانشگاه روسیه معتقد است که مؤسسان حکومت آل بویه شیعه بودند اما افراد بعدی این خاندان هر چند که در باطن به شیعه تمایل داشتند در ظاهر و به صورت رسمی سنی‌مذهب بودند.<ref>پطروشفسکی اسلام در ایران، ۲۶۷ به نقل از پوراحمدی، «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، ص۱۱۲.</ref> نویسنده مقاله «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق» این برداشت را اشتباه دانسته و احتمال داده است که پذیرش خلافت عباسی از سوی امیران آل بویه موجب این برداشت شده باشد.<ref>پوراحمدی، «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، ص۱۱۲.</ref> همچنین برتولد اشپولر (۱۹۱۱-۱۹۹۰م) شرق‌شناس آلمانی در کتاب تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، بر این باور است که آل بویه از ابتدا، شیعه دوازده امامی بوده و تا آخر هم بر همین عقیده ماندند.<ref> اشپولر، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج۱، ص۳۶۳ به نقل از جعفریان، تاریخ ایران تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۵.</ref> | ایلیا پائولوویچ پطروشفسکی (زاده ۱۸۹۸م) استاد دانشگاه روسیه معتقد است که مؤسسان حکومت آل بویه شیعه بودند اما افراد بعدی این خاندان هر چند که در باطن به شیعه تمایل داشتند ولی در ظاهر و به صورت رسمی سنی‌مذهب بودند.<ref>پطروشفسکی اسلام در ایران، ۲۶۷ به نقل از پوراحمدی، «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، ص۱۱۲.</ref> نویسنده مقاله «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق» این برداشت را اشتباه دانسته و احتمال داده است که پذیرش خلافت عباسی از سوی امیران آل بویه موجب این برداشت شده باشد.<ref>پوراحمدی، «آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق»، ص۱۱۲.</ref> همچنین برتولد اشپولر (۱۹۱۱-۱۹۹۰م) شرق‌شناس آلمانی در کتاب تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، بر این باور است که آل بویه از ابتدا، شیعه دوازده امامی بوده و تا آخر هم بر همین عقیده ماندند.<ref> اشپولر، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج۱، ص۳۶۳ به نقل از جعفریان، تاریخ ایران تشیع در ایران، ۱۳۸۷ش، ص۳۷۵.</ref> | ||
==بزرگداشت شعائر شیعی== | ==بزرگداشت شعائر شیعی== | ||