پیامبر امی: تفاوت میان نسخه‌ها

تکرار جمع اُمی در قرآن به صورت «اُمیین»<ref>سوره آل‌عمران، آیات۲۰ و ۷۵؛ سوره جمعه، آیه۲.</ref> و «اُمیون»<ref>سوره بقره، آیه۷۸.</ref> ذکر شده است.<ref>طرابیشی، من اسلام القران الی اسلام الحدیث، ۲۰۱۰م، ص۸۹.</ref> در این آیات گروه‌های مختلف از جمله [[یهود|یهودی‌ها]]،<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۶۳.</ref> [[عرب|عرب‌ها]]<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۳۲۲.</ref> و مشرکان عرب به عنوان اُمی شناخته شده‌اند.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۷، ص۱۷۵.</ref>

برای کلمه «اُمی» معانی مختلفی ذکر شده است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۶، ص۱۱. </ref>

اُمی را به معنای درس ناخوانده دانسته‌اند.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۱۹.</ref> به این صورت که شخص همان‌گونه که از مادر متولد شده و خواندن و نوشتن را نمی‌داند، در ادامه زندگی نیز سواد نیاموخته و توانایی خواندن و نوشتن ندارد.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۳۴.</ref>

برخی مفسران به این نکته نیز توجه داده‌اند که علاوه بر کلمه اُمی، برخی آیات دیگر<ref>سوره عنکبوت، آیه۴۸.</ref> صریح در این مطلب هستند که پیامبر قدرت خواندن و نوشتن نداشت.<ref>مطهری، پیامبر امی، ۱۳۸۱ش، ص۳۶-۴۰</ref>

بسیاری از مورخان و مستشرقان غربی -همچون جان دیون‌پورت،<ref>دیون‌پورت، عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، ۱۳۴۴ش، ص۱۷-۱۸.</ref> توماس کارلایل،<ref>مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، انتشارات صدرا، ج۳، ص۲۰۶-۲۰۷.</ref> ویل دورانت<ref>جواهری، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، ۱۳۹۷ش، ص۲۲۶.</ref> و کونستان ورژیل گیورگیو<ref>جواهری، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، ۱۳۹۷ش، ص۲۲۷.</ref>- نیز امی بودن پیامبر(ص) را پذیرفته‌اند.

[[شهر مکه]] با نام «أُمُّ الْقُری» نیز شناخته می‌شود.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۷، ص۳۸.</ref>{{یاد|مکه را به این جهت «ام القری» دانسته‌اند که [[دحو الارض]] از آنجا شروع شده است. فیض کاشانی،‌ تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۳۸.}}

برخی مفسران معتقدند «پیامبر امی» به معنای این است که این پیامبر منسوب به شهر مکه است.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۲؛حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۱۸۲.</ref>

روایتی از [[امام باقر(ع)]] نقل شده که نبی اُمی را به معنای پیامبری از مکه دانسته است.<ref>عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۳۱.</ref> در روایت دیگری نیز امام باقر(ع) مخالف تفسیر نبی اُمی به فردی است که نمی‌تواند بخواند. ایشان قائلان به این سخن را دروغگو خوانده و لعنت کرده (كَذَبُوا لَعَنَهُمُ اللَّهُ) و این تفسیر از امی را در تعارض با آیه دوم [[سوره جمعه]] دانسته است.{{یاد|هُوَ الَّذِی بَعَثَ فی الْأُمِّینَ رَسُولًا مِّنهُْمْ یتْلُواْ عَلَیهِْمْ ءَایاتِهِ وَ یزَکیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتَابَ وَ الحِْکمَةَ؛ او خدایی است که در میان مردم امّی پیامبری بزرگوار مبعوث ساخت تا آیات خدا را بر آنان تلاوت کند و آنها را تزکیه نفس بخشد و شریعت و کتاب آسمانی و حکمت به آنان بیاموزد.}}  و معتقد است امی به معنای فردی منسوب به مکه می‌باشد.<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۲۶.</ref>

برخی معتقدند امی به کسانی گفته می‌شود که از [[اهل کتاب]] نیستند.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۷۵.</ref> و پیامبر امی به این معنا است که [[خداوند]] آن پیامبر را در میان قومی که صاحب کتاب و [[شریعت]] نیستند، [[بعثت|مبعوث]] کرده است.<ref>طرابیشی، من اسلام القرآن الی اسلام الحدیث، ۲۰۱۰م، ۸۹-۹۰.</ref>

به همین جهت تعبیر «اُمیون» که جمع کلمه اُمی است در قرآن در مورد قوم عرب استفاده شده که کتاب آسمانی نداشته‌اند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۷.</ref> و این تعبیر، عرب‌های با سواد که قدرت خواندن و نوشتن را داشتند را نیز شامل می‌شود.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۹، ص۹۱.</ref>

کمال بودن این وصف برای پیامبر را از این جهت دانسته‌اند که پیامبر با اینکه نه سوادی برای خواندن داشت و نه توانایی برای نوشتن تا بتواند کسب علم کند، دارای علم آسمانی بود.<ref>ربیع‌نیا، «امی»، ص۴۰۰.</ref> مفسران معتقدند پیامبر با وجود امی بودن، مردم را از جهالت به سمت هدایت و رستگاری راهنمایی کرده است<ref name=":0">مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۴۰۴.</ref> و آوردن قرآنی که مشتمل بر علوم و حکمت‌های مختلف است، توسط فردی که نوشتن و خواندن را فرانگرفته، از [[معجزات الهی]] به حساب می‌آید.<ref>ربیع‌نیا، «امی»، ص۴۰۰.</ref> در نتیجه برخی محققان، اُمی بودن را از دلائل نبوت پیامبر دانسته‌اند.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۲۰.</ref>

اُمی‌بودن و عدم توانایی در خواندن و نوشتن در عین حالی که برای پیامبر اسلام فضیلت می‌باشد، برای دیگران مذمت حساب شده است. قرآن این صفت را برای مذمت [[یهودی|یهودی‌ها]] و [[عرب|عرب‌ها]] استفاده کرده است.<ref name=":1">ربیع‌نیا، «امی»، ص۴۰۰.</ref> برخی در مقام تشبیه، صفت امی و نسبی بودن فضیلت و مذمت بودن آن‌را به مانند [[تکبر|صفت تکبر]] دانسته‌اند که در مورد خداوند [[کمال]] است و برای غیر او، مذمت حساب می‌شود.<ref name=":1" /> [[علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]] در بحث اعجاز قرآن  یکی از[[تحدی| تحدی های]]  را به عنوان (التحدي بمن أنزل عليه القرآن) «تحدی به کسی که قرآن بر وی نازل شده است» اختصاص داده و تصریح کرده  که قرآن کریم مردم را برای اثبات معجزه بودن قرآن از این راه به مبارزه(تحدی ) طلبیده که خداوند  کتابى را که هم الفاظش معجزه است و هم معانیش، بر شخصى اُمّى و درس ‌ناخوانده و مربى ندیده  نازل کرده است. پیامبری که سالیانی در میان همین مردم زندگی می کرد و در طول ۴۰ سال از عمرش(معادل دو سوم عمر پیامبر) نه سخنى از علم به میان آورده بود، حتى یک نفر از معاصرینش یک بیت شعر و یا نثر هم از او نشنید. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۶۳.</ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] مفسر قران و نویسنده [[تفسیر تسنیم (کتاب)|تفسیر تسنیم]] براین باور است که اگر مثلاً در یک منطقه فرهنگی و مردم تحصیل کرده پیامبری برمی‌خاست خیلی معجزه نبود؛ اما در شب تار اگر آفتاب طلوع کند معجزه است. <ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/تفسیر-سوره-جمعه-جلسه-01-1397/01/14-</ref>

==تک‌نگاری==

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}