سکوت ۲۵ ساله امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

سکوت ۲۵ ساله امام علی(ع)، یا دوران صبر امام علی،<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۶۹.</ref> بخشی از زندگانی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در دوران حکومت [[خلفای سه‌گانه]] است که وی از حق خود برای جانشینی [[پیامبر اسلام(ص)]] چشم پوشید. این دوران، از هنگام [[رحلت پیامبر(ص)]] آغاز و تا پذیرش [[خلافت]] از سوی او در [[سال ۳۵ هجری قمری|سال ۳۵ق]] پایان یافت.<ref>رفیعی، زندگی ائمه(ع)، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، ص۳۴-۳۵.</ref> برخی نویسندگان سکوت ۲۵ ساله امام علی را نمونه‌ای از [[تقیه|تقیّۀ امامان]]<ref>رضوان‌فر، فرهنگ اخلاقی معصومین(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۴۰۰.</ref> و از نوع [[تقیه#اقسام تقیه|تقیّۀ مُداراتی]] دانسته‌اند.<ref>موسوی، مبانی فقهی تقیه مداراتی، ۱۳۹۲ش، ص۱۲۰؛ کمالی اردکانی، پژوهشی پیرامون اقتدای به عامه، سازمان حج و زیارت، ص۴۳.</ref> اگرچه در دوران سکوت ۲۵ ساله، امام علی(ع) از برعهده گرفتن خلافت منع شد، اما مطابق حدیثی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در همان دوران نیز [[امامت امامان شیعه|مقام امامت]] را بر عهده داشت.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۱-۸۲.</ref>

[[جواد محدثی]]، مؤلف [[فرهنگ غدیر (کتاب)|کتاب فرهنگ غدیر]]، تعبیر سکوت ۲۵ ساله را تعبیر دقیقی نمی‌داند، چرا که علی(ع) برای اثبات حقانیت خود بارها احتجاج کرد و نسبت به عملکرد خلفای سه‌گانه برخورد انتقادآمیز و نصحیت‌گرانه داشت.<ref>محدثی، فرهنگ غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> اختلاف امام علی(ع) با مخالفانش، روز به روز آشکارتر می‌شد و مشکلاتی را در روابط آنان پدید آورد؛ مانند [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|حمله به خانه علی(ع)]]، قهر حضرت فاطمه(س) با [[شیخین|شِیْخَیْن]] و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت او]].<ref>جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ۱۳۹۰ش، ص۵۸.</ref> از آنجا که به دست آوردن مقام خلافت را در تعارض با اهدافش (حفظ اسلام و زحمات پیامبر) می‌دید، به ناچار مجبور به سکوت شد.<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۹۷ش، ص۷۱.</ref>

امام علی(ع) در [[خطبه شقشقیه|خطبۀ معروف به شِقشِقیّه]] مسائل مربوط به [[خلافت|خلافت پیامبر(ص)]] را به صورت صریح بیان کرده،<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> از خلیفه‌شدن خلفای پیش از خود شکایت می‌کند.<ref>ابن‌میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۱.</ref> در این خطبه، دوره کامل تاریخ [[خلفای سه‌گانه|سه خلیفه نخست]] از نگاه امام(ع) بیان می‌شود. از مباحث اصلی این خطبه می‌توان به مسئله خلافت، اوضاع سیاسی عصر سه خلیفه اول، علت سکوت ۲۵ ساله و انگیزه‌های پذیرش خلافت اشاره کرد.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۴۸-۵۰.</ref> به گفته برخی نویسندگان، مردم با دیدن کاستی‌های حکومت خلفای سه‌گانه به ارزش علی(ع) پی بردند، به همین دلیل با کشته شدن عثمان برای حاکم شدن امام علی(ع)‌ پافشاری کردند.<ref>زمانی، نهج البلاغه، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۳۴.</ref>

بعد از [[رحلت پیامبر(ص)]]، هنگامی که [[علی(ع)]] با همراهی [[بنی‌هاشم]] مشغول [[کفن]] و [[دفن]] پیامبر(ص) بود، برخی از [[انصار]] و [[مهاجرین]]، در [[سقیفه بنی‌ساعده]] جلسه‌ای تشکیل دادند تا جانشین پیامبر(ص) را انتخاب کنند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> برخی محققان با استناد به برخی ادله، تعداد مهاجران حاضر در سقیفه را بسیار کم دانسته‌اند.<ref>عبدالمقصود، السقیفه و الخلافه، ۱۴۲۷ق، ص۳۱۷.</ref> آنان بدون توجه به [[واقعه غدیر]]<ref>مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ۲۶۷-۲۶۸.</ref> و مخالفت برخی [[صحابه]]،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۲.</ref> برای [[خلافت|جانشینی پیامبر(ص)]] با [[ابوبکر]] بیعت کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار الصادر، ج۲، ص۱۲۳-۱۲۴؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۲.</ref> این بیعت با مخالفت امام علی(ع)، اهل‌بیت پیامبر و برخی مهاجران و انصار مواجه شد. مطابق برخی نقل‌های تاریخی، برخی مخالفان عبارتند از: عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، زبیر بن عوام، خالد بن سعید، مقداد بن عمرو، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عمار یاسر، براء بن عازب و ابی بن کعب.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌ دار صادر، ج۲، ص۱۲۴.</ref>