اشعث بن قیس کندی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَشْعَث بْن قَیس کِنْدی''' (درگذشت: [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ق]]) از فرماندهان سپاه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در [[جنگ صفین]] که از حکمیت [[ابوموسی اشعری]] پشتیبانی کرد و مانع از ادامه جنگ با [[معاویة بن ابی‌سفیان]] شد. اشعث در توقف جنگ صفین نقش داشت و در [[ماجرای حکمیت]] با حَکَم بودن [[عبدالله بن عباس]] از جانب امام علی(ع) و عراقیان مخالفت کرد و ابوموسی اشعری را پیشنهاد داد. پس از [[جنگ نهروان]] نیز که امام علی(ع) خواستار نبرد با معاویه بود، اشعث به بهانه خستگی از جنگ با او مخالفت کرد که موجب تضعیف انگیزه سپاهیان شد و سبب شد امام علی(ع) از جنگ با معاویه منصرف شود.

اشعث در دوره خلافت [[عمر بن خطاب]] در [[نبرد یرموک]]، فتح عراق<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴.</ref> و [[جنگ قادسیه|نبرد قادسیه]]<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۰.</ref> شرکت داشت و در [[کوفه]] ساکن شد.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴.</ref> او همچنین کارگزار [[عثمان بن عفان]] در [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] بود<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶.</ref> و در دوره [[حکومت امام علی(ع)|خلافت امام علی(ع)]] هم در همین منصب باقی ماند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰.</ref>به گفته ابن‌حبیب مورخ قرن سوم، اشعث در [[جنگ جمل]] در سپاه امام علی(ع) حضور داشت<ref>ابن‌حبیب، المحبر، دارالآفاق الجدیده، ص۲۹۱و۲۹۲.</ref> اما [[نامه امام علی به اشعث بن قیس|نامه امام علی(ع) به وی]] حاکی از آن است که در جنگ جمل حضور نداشته است.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۰-۲۱.</ref>

 

{{اصلی|نامه امام علی به اشعث بن قیس}}

 

به گزارش منابع تاریخی، اشعث در [[لیلة الهریر]] که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی سپاه امام علی(ع) نزدیک بود،<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.</ref> ادامه جنگ را به صلاح ندانست.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰.</ref> معاویه پس از اطلاع توسط جاسوسانش از موضع اشعث دستور داد قرآن‌ها را بر نیزه کنند و خواستار حکمیت شوند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> پس از آنکه لشکر معاویه قرآن‌ها را بر نیزه کردند، اشعث به امام علی(ع) اعتراض کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و از او خواست پیشنهاد دعوت به کتاب‌الله را بپذیرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۲.</ref> گفته شده اشعث پیش از [[جنگ صفین]] هنگامی که نامه امام علی به او رسید تصمیم گرفت که به [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] بپیوندد اما یارانش او را از این کار منصرف کردند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۱.</ref>  

بر اساس منابع تاریخی، اشعث از ماجرای شهادت امام علی(ع) آگاهی داشته است. به گزارش [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] هنگامی که [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] برای کشتن امام علی (ع) از [[مصر]] به [[کوفه]] رفت، یک ماه در منزل اشعث اقامت گزید و شمشیرش را آماده می‌کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.</ref> بنابر گزارشی، اشعث از ابن‌ملجم خواست پیش از دمیدن صبح در مقصود خود یعنی قتل امام علی(ع) اقدام کند تا نزد مردم رسوا نشود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.</ref> اشعث پس از ضربه ابن‌ملجم، فرزندش [[قیس بن اشعث کندی|قیس]] را فرستاد تا وضعیت امام علی(ع) را به وی گزارش کند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۷.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز حاکی از نقش اشعث در [[شهادت امام علی(ع)]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> با این حال گزارشی تاریخی وجود دارد که اشعث هنگامی که از قصد [[ابن‌ملجم مرادی]] آگاه شد آن را به اطلاع امام علی(ع) رساند.<ref>مبرد، الکامل، بی‌نا، ج۲، ص۱۴۶.</ref> چنانکه در منابع تاریخی آمده است، اشعث امام علی(ع) را به مرگ تهدید کرده بود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۰-۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۴۸.</ref> گفته شده امام علی(ع) به او اعتماد نداشته<ref>بهرامیان، «اشعث بن قیس کندی»، ص۴۸.</ref> و او را [[لعن|لعنت]] کرده و [[منافق]] خطاب کرده است.<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۹.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]]، اشعث مردی پست‌فطرت بود که روش عدالت علی(ع) را نمی‏‌پسندید و با معاویه سروسرّی داشت.<ref> مطهری، داستان راستان، ج۲، ص۲۰۳.</ref> وی همچنین اشعث را یک شاهزاده اشرافی  می‌داند که روی همان تعصبات قومی با امام علی(ع) مخالفت می‌کرد و از پشت به او خنجر می‌زد.<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/155/اسلام%20و%20مسئله%20ملیت?page=96 اسلام و مسئله ملیت]</ref>

برخی از افراد [[خاندان اشعث]] عبارتند از:

*[[جعده دختر اشعث]]، همسر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی]] بود که به گزارش منابع، به تحریک [[معاویة بن ابی‌سفیان]]، امام حسن را مسموم کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۰.</ref>

*[[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عبدالرحمن بن محمد]] (درگذشت: [[سال ۹۵ هجری قمری|۹۵ق]]) نوه اشعث، در ابتدا از حامیان [[بنی‌امیه]] بود اما به‌ تدریج از مخالفان آنان شد و علیه آنان شورش کرد.<ref>نگاه کنید به دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۱۶-۳۲۴.</ref>