مناجات خمس عشر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{ جعبه اطلاعات دعا و زیارت

'''مناجات خَمْسَ عَشَرة'''، مجموعه مناجات‌های پانزده‌گانه‌ از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] است که توسط [[شیخ حر عاملی|شیخ حرعاملی]] و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] و [[شیخ عباس قمی]] در کتاب‌هائی همچون [[الصحیفة الثانیة السجادیة (کتاب)|الصحیفة الثانیة السجادیة]]، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] و [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] آورده شده است. محور این [[مناجات]] مباحث اخلاقی و عرفانی است.  

در شرح هر یک از این مناجات‌ها، کتاب‌های متعددی همچون [[شرح مناجات خمسه عشر]] و مناجات عارفان و ... نوشته شده است. [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]] در باب اهمیت خواندن مناجات‌ خمس عشرة گفته‌ است: «شایسته می‌باشد که سالک إلی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشرة داشته باشد». بایستی توجه داشت که برای خواندن هر یک از این مناجات زمان خاصی سفارش شده است.

* [[محمد تقی مجلسی]] پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.</ref>

* بعضی از شاگردان [[سید علی طباطبایی]] صاحب [[ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل (کتاب)|ریاض]] از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در [[استجابت دعا]] تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>

# [[محمد تقی مصباح یزدی]] در درس [[اخلاق]]، سلسله مباحثی در شرح مناجات خمس عشر برگزار کرد و مباحث اخلاقی وی در کتاب [[سجاده‌های سلوک (کتاب)|سجاده‌های سلوک]] شرح مناجات‌های [[امام سجاد(ع)]]، در دو جلد منتشر شد. جلد اول شرح مناجات اول تا مناجات هشتم و جلد دوم شرح مناجات نهم تا مناجات پانزدهم است.<ref>[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j1.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]؛[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j2.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]</ref>

# '''مناجات عارفان''' نام کتابی است به قلم [[حسین انصاریان]]، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.<ref>[http://www.erfan.ir/article/article.php?id=17691 سایت عرفان]</ref>

# علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام '''زمزمه‌های عارفانه'''، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.<ref>[http://icnc.ir/index.aspx?pid=289&metadataId=4f579e56-df02-4557-bbd9-74ca60ca4919 کنسرسیوم محتوای ملی]</ref>

# '''کتاب شرح مناجات خمسه عشر'''، به زبان فارسی، که مولف آن [[عبدالعلی بزرگی]] در قرن سیزده قمری است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>

# '''بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد(ع)'''؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3241435&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد (ع)]، کتابخانه ملی.</ref>

# '''در بارگاه‌ نور''': ترجمه‌ و شرح‌ مناجات‌ خمس‌ عشره‌؛ تالیف‌ نورالله‌ علیدوست‌ خراسانی‌.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=761682&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author درب‍ارگ‍اه‌ ن‍ور: ت‍رج‍م‍ه‌ و ش‍رح‌ م‍ن‍اج‍ات‌ خ‍م‍س‌ ع‍ش‍ره‌]، کتابخانه ملی.</ref>

# '''مناجات سید ساجدین''' و '''زمزم صفا'''، نام دو کتابی است که محسن غرویان در شرح مناجات خمس عشر نگاشته است.<ref>باقریان موحد و دیگران؛ کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه؛ ص۲۷۲</ref>

!ردیف!!نام دعا!! زمان قرائت !! ردیف!!نام دعا!! زمان قرائت !! ردیف!!نام دعا !! زمان قرائت

|-style="background:#DDEEFF;"

|۱|| [[مناجات التائبین]]|| [[جمعه]]|| ۶||[[مناجات الشاکرین]]|| [[چهارشنبه]]||۱۱||[[مناجات المفتقرین]]|| [[دوشنبه]]

|-style="background:#FFE8E8;"

|۲|| [[مناجات الشاکین]]|| [[شنبه]]|| ۷||[[مناجات المطیعین]]|| [[پنج شنبه]]||۱۲||[[مناجات العارفین]]|| [[سه شنبه]]

|-style="background:#FFFFDD;"

|۳||[[مناجات الخائفین]]|| [[یکشنبه]]|| ۸|| [[مناجات المریدین]]|| [[جمعه]]||۱۳||[[مناجات الذاکرین]]|| [[چهارشنبه]]

|-style="background:#DDEEFF;"

|۴||[[مناجات الراجین]]|| [[دوشنبه]]||۹||[[مناجات المحبین]]|| [[شنبه]]||۱۴||[[مناجات المعتصمین]]|| [[پنج شنبه]]

|-style="background:#FFE8E8;"

|۵|| [[مناجات الراغبین]]|| [[سه شنبه]]||۱۰||[[مناجات المتوسلین]]|| [[یکشنبه]]||۱۵||[[مناجات الزاهدین]]|| [[شب جمعه]]

|-style="background:#FFE8E8;"

::... چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از «مناجات خمس عشرة» که از [[امام سجاد]] (صلوات الله علیه) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، «[[مناجات التائبین|مناجات تائبان]]» و آخرین آن، «[[مناجات الزاهدین|مناجات زاهدان]]» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست [[توبه]] می‌کند و [[زهد]] می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید [[آیه|آیات]]، روایات و سیره [[معصومین]] (علیهم السلام) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.<ref>جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۰</ref>

== پانویس ==

{{پانوشت}}

== منابع ==

* منبع مقاله: [http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa21938 اسلام کوئست نت]