confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۱۵
ویرایش
رحمت الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
جز (ویکی سازی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رحمت الهی''' از صفات و | '''رحمت الهی''' از [[صفات فعلی خدا]] و به معنای برآوردن حاجت یا بخشش بدون تأثر قلبی است. بعضی آن را به اراده خیر رساندن معنا کرده و جزو [[صفات ذات و صفات فعل|صفات ذات]] دانسته‌اند. | ||
برخی همچون [[سید علی‌خان | برخی همچون [[سید علی‌خان مدنی]] به جهت اینکه در معنای حقیقی رحمت، تأثّر قلبی و انفعال وجود دارد، کاربرد این واژه درباره خدا را مَجاز شمرده‌اند. | ||
رحمت خداوند بر دو گونه رحمت عام یا رحمانیّه و رحمت خاص یا رحیمیّه است. رحمت رحمانیّه، همه انسان‌ها ([[کفر|کافر]] و [[مؤمن]]) را شامل می‌شود؛ ولی رحمت رحیمیّه، رحمت دائمی است که تنها اختصاص به افراد مؤمن دارد. از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که خداوند نسبت به جمیع آفریده‌هایش رحمان و فقط نسبت به مؤمنین رحیم است. | رحمت خداوند بر دو گونه رحمت عام یا رحمانیّه و رحمت خاص یا رحیمیّه است. رحمت رحمانیّه، همه انسان‌ها ([[کفر|کافر]] و [[مؤمن]]) را شامل می‌شود؛ ولی رحمت رحیمیّه، رحمت دائمی است که تنها اختصاص به افراد [[مؤمن]] دارد. از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که خداوند نسبت به جمیع آفریده‌هایش رحمان و فقط نسبت به مؤمنین رحیم است. | ||
برای رحمت الهی در آیات و روایات ویژگی‌هایی بیان شده است؛ از جمله: الف: رحمت خداوند بر بندگانش واجب و ضروری است؛ زیرا او سرچشمه همه کمالات از جمله قدرت و علم است؛ ب: رحمت خداوند چنان گسترده توصیف شده که همه چیز را فرامی‌گیرد. بر اساس روایات، خداوند در [[قیامت]]، رحمت خود را چنان می‌گستراند که حتی [[ابلیس]] نیز به رحمت خدا طمع می‌کند؛ ج: رحمت الهی، همیشه در جهان جریان دارد و بر غضب و خشم الهی مقدم است؛ د: براساس آیات قرآن خداوند بهترین و | برای رحمت الهی در آیات و روایات ویژگی‌هایی بیان شده است؛ از جمله: الف: رحمت خداوند بر بندگانش واجب و ضروری است؛ زیرا او سرچشمه همه کمالات از جمله قدرت و علم است؛ ب: رحمت خداوند چنان گسترده توصیف شده که همه چیز را فرامی‌گیرد. بر اساس روایات، خداوند در [[قیامت]]، رحمت خود را چنان می‌گستراند که حتی [[ابلیس]] نیز به رحمت خدا طمع می‌کند؛ ج: رحمت الهی، همیشه در جهان جریان دارد و بر غضب و خشم الهی مقدم است؛ د: براساس آیات قرآن خداوند بهترین و رحیم‌ترین، رحیمان است. | ||
[[محمدمحسن | [[محمدمحسن فیض کاشانی]] رحمت الهی را داری سه ویژگی تام، عام (شامل دنیا و [[آخرت]] و مستحق و غیرمستحق است) و کامل (نقصی ندارد) دانسته است. | ||
براساس برخی از آیات و روایات، اموری مانند [[استغفار]]، اطاعت از خدا و پیامبر(ص)، [[تقوا]] و [[معانقه]] موجب کسب رحمت الهی می‌شود. | براساس برخی از آیات و روایات، اموری مانند [[استغفار]]، اطاعت از [[خدا]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، [[تقوا]] و [[معانقه]] موجب کسب رحمت الهی می‌شود. | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
رحمت از صفات فعلیه<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و ۲۷؛ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۸۴۷.</ref> یا اسمای<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۲۴۵؛ خمینی، تفسیر سوره حمد، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۲.</ref> فعلیه خداوند است. برخی آن را به اراده خیر رساندن و دفع شرّ معنا کرده و از [[صفات ذات و صفات فعل|صفات ذات]] شمرده‌اند.<ref>تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۸۴۷.</ref> گفته شده رحمت الهی به بندگانش از ذات خدا و کمال او جداشدنی نیست و بر پایه آیات [[آیه ۱۲ سوره انعام|۱۲]] و [[آیه ۵۴ سوره انعام|۵۴ سوره انعام]] {{یاد| كَتَبَ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ}}مانند علم و قدرت الهی، برای ذات خدا حتمی و ضروری است.<ref>مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۶۷.</ref> طبق آیه ۱۲ و ۵۴ انعام، خداوند رحمت را بر خود واجب کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و ۱۰۵.</ref> | رحمت از [[صفات فعلی خدا|صفات فعلیه]]<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و ۲۷؛ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۸۴۷.</ref> یا اسمای<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۲۴۵؛ خمینی، تفسیر سوره حمد، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۲.</ref> فعلیه خداوند است. برخی آن را به اراده خیر رساندن و دفع شرّ معنا کرده و از [[صفات ذات و صفات فعل|صفات ذات]] شمرده‌اند.<ref>تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۸۴۷.</ref> گفته شده رحمت الهی به بندگانش از ذات خدا و کمال او جداشدنی نیست و بر پایه آیات [[آیه ۱۲ سوره انعام|۱۲]] و [[آیه ۵۴ سوره انعام|۵۴ سوره انعام]] {{یاد| كَتَبَ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ}}مانند علم و قدرت الهی، برای ذات خدا حتمی و ضروری است.<ref>مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۶۷.</ref> طبق آیه ۱۲ و ۵۴ انعام، خداوند رحمت را بر خود واجب کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و ۱۰۵.</ref> | ||
در آیات متعدد قرآن،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: سوره نساء، آیه ۲۹؛ یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انعام، آیه ۱۲، ۵۴، ۱۳۳ و ۱۴۷؛ سوره اعراف، آیه ۱۵۱؛ سوره یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انبیاء، آیه ۸۳؛ سوره کهف، آیه ۵۸.</ref> تفاسیر،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و۲۷ و ج۸، ص۲۷۳-۲۷۵؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۶۷ و ۴۰۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref> [[حدیث|روایات]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: قمی،سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۳۳-۳۳۵.</ref> [[کلام اسلامی]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۱۴۲-۱۷۷؛ خاتمی، فرهنگ علم کلام، ۱۳۷۰ش، ص۱۲۰و۱۲۱.</ref> و نیز آموزه‌های عرفانی<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌عربی، الفصوص الحکم، ۱۳۵۶ق، ج۱، ص۱۵۱و۱۷۷، ج۲، ص۱۲۰ و ۲۰۵.</ref> از رحمت الهی بحث و گفتگو شده است. | در آیات متعدد قرآن،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: سوره نساء، آیه ۲۹؛ یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انعام، آیه ۱۲، ۵۴، ۱۳۳ و ۱۴۷؛ سوره اعراف، آیه ۱۵۱؛ سوره یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انبیاء، آیه ۸۳؛ سوره کهف، آیه ۵۸.</ref> تفاسیر،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۶ و۲۷ و ج۸، ص۲۷۳-۲۷۵؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۶۷ و ۴۰۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref> [[حدیث|روایات]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: قمی،سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۳۳-۳۳۵.</ref> [[کلام اسلامی]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۱۴۲-۱۷۷؛ خاتمی، فرهنگ علم کلام، ۱۳۷۰ش، ص۱۲۰و۱۲۱.</ref> و نیز آموزه‌های عرفانی<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌عربی، الفصوص الحکم، ۱۳۵۶ق، ج۱، ص۱۵۱و۱۷۷، ج۲، ص۱۲۰ و ۲۰۵.</ref> از رحمت الهی بحث و گفتگو شده است. | ||
خداوند در قرآن، چهار بار<ref name=":0">سوره اعراف، آیه ۱۵۱؛ سوره یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انبیاء، آیه ۸۳.</ref> با صفت ارحم الراحمین،<ref name=":1">مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۷؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۴۱.</ref> ۵۶ بار با صفت رحمان و ۱۱۴ بار با صفت رحیم (به جز رحمن و رحیم در بسم الله آغاز سوره‌ها)<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۵.</ref> و سه بار<ref>سوره انعام، آیه ۱۳۳ و ۱۴۷؛ سوره کهف، آیه ۵۸.</ref> با کلمات ذوالرحمة و ذورحمة (صاحب رحمت)<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۴۰.</ref> توصیف شده است. برخی گفته‌اند واژه «رحم» با مشتقاتش، بیش از دویست بار در قرآن | خداوند در قرآن، چهار بار<ref name=":0">سوره اعراف، آیه ۱۵۱؛ سوره یوسف، آیه ۶۴ و ۹۲؛ سوره انبیاء، آیه ۸۳.</ref> با صفت ارحم الراحمین،<ref name=":1">مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۷؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۴۱.</ref> ۵۶ بار با صفت رحمان و ۱۱۴ بار با صفت رحیم (به جز رحمن و رحیم در [[بسم الله الرحمن الرحیم|بسم الله]] آغاز سوره‌ها)<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۳۵۵.</ref> و سه بار<ref>سوره انعام، آیه ۱۳۳ و ۱۴۷؛ سوره کهف، آیه ۵۸.</ref> با کلمات ذوالرحمة و ذورحمة (صاحب رحمت)<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۴۰.</ref> توصیف شده است. برخی گفته‌اند واژه «رحم» با مشتقاتش، بیش از دویست بار در [[قرآن]] تکرار شده است.<ref>جبوری، الصفات الالهیة المضافة فی القرآن الکریم، ۱۴۳۴ق، ص۳۸.</ref> | ||
رحمت الهی را گسترده‌ترین صفت الهی شمرده‌اند.<ref>جبوری، الصفات الالهیة المضافة فی القرآن الکریم، ۱۴۳۴ق، ص۴۳.</ref> | رحمت الهی را گسترده‌ترین [[اسما و صفات خدا|صفت الهی]] شمرده‌اند.<ref>جبوری، الصفات الالهیة المضافة فی القرآن الکریم، ۱۴۳۴ق، ص۴۳.</ref> | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||