Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶
ویرایش
نامه امام علی(ع) به مالک اشتر: تفاوت میان نسخه‌ها
←اعتبار و مصادر دیگر
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
در خصوص علت نگارش این نامه گفته‌اند [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] تصمیم گرفت [[مالک اشتر]] را که فردی کارآمد بود حاکم [[مصر]] کند و این نامه را که در تبیین حکومت‌داری کامل و جامع بود، برای او نوشت تا بر اساس آن حکومت کند.<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۳.</ref> سال نگارش این نامه را ماه‌های آخر [[سال ۳۷ هجری قمری|سال ۳۷ق]] یا ماه‌های ابتدایی [[سال ۳۸ هجری قمری|۳۸ق]] دانسته‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۳-۴۹۴.</ref> در آن زمان، شرایط [[حکومت امام علی(ع)]]، به‌سبب [[غارات|جنگ‌های غارات]]، دشوار<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۲.</ref> و اوضاع مصر آشفته و [[محمد بن ابی‌بکر]] حاکم وقتِ مصر، در کنترل‌کردن اوضاع آنجا ناتوان شده بود.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> | در خصوص علت نگارش این نامه گفته‌اند [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] تصمیم گرفت [[مالک اشتر]] را که فردی کارآمد بود حاکم [[مصر]] کند و این نامه را که در تبیین حکومت‌داری کامل و جامع بود، برای او نوشت تا بر اساس آن حکومت کند.<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۳.</ref> سال نگارش این نامه را ماه‌های آخر [[سال ۳۷ هجری قمری|سال ۳۷ق]] یا ماه‌های ابتدایی [[سال ۳۸ هجری قمری|۳۸ق]] دانسته‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۳-۴۹۴.</ref> در آن زمان، شرایط [[حکومت امام علی(ع)]]، به‌سبب [[غارات|جنگ‌های غارات]]، دشوار<ref>دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۲.</ref> و اوضاع مصر آشفته و [[محمد بن ابی‌بکر]] حاکم وقتِ مصر، در کنترل‌کردن اوضاع آنجا ناتوان شده بود.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> | ||
== ماجرای انتشار عمومی نامه == | ==ماجرای انتشار عمومی نامه== | ||
فرمان مالک اشتر در زمان [[عمر بن عبدالعزیز|عُمَر بن عَبدالعَزیز]] در اختیار عموم مردم قرار گرفت.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۵.</ref> به باور [[ابن‌ابی‌الحدید]]، از شارحانِ سنی‌مذهبِ نهج‌البلاغه،<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲-۷۳.</ref> و [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه،<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref> با شهادت مالک اشتر، این نامه به دست [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] افتاد و او نامه را در خزانه خود از دید مردم مخفی کرد و پیوسته با مطالعه آن شگفت‌زده می‌شد، تا آنکه عمر بن عبدالعزیز در زمان حکومتش، آن را در اختیار عموم قرار داد. البته مطابق آنچه در برخی منابع آمده، این واقعه مربوط به [[نامه امام علی(ع) به محمد بن ابی‌بکر]] بوده است؛<ref>ثقفی، الغارات، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۵۹-۱۶۰.</ref> ولی ابن‌ابی‌الحدید و مکارم شیرازی معتقدند نامه امام به محمد بن ابی‌بکر، نامه‌ای اخلاقی بود و باید این واقعه را مربوط به عهدنامه مالک دانست.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲-۷۳؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref> | فرمان مالک اشتر در زمان [[عمر بن عبدالعزیز|عُمَر بن عَبدالعَزیز]] در اختیار عموم مردم قرار گرفت.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۵.</ref> به باور [[ابن‌ابی‌الحدید]]، از شارحانِ سنی‌مذهبِ نهج‌البلاغه،<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲-۷۳.</ref> و [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه،<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref> با شهادت مالک اشتر، این نامه به دست [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] افتاد و او نامه را در خزانه خود از دید مردم مخفی کرد و پیوسته با مطالعه آن شگفت‌زده می‌شد، تا آنکه عمر بن عبدالعزیز در زمان حکومتش، آن را در اختیار عموم قرار داد. البته مطابق آنچه در برخی منابع آمده، این واقعه مربوط به [[نامه امام علی(ع) به محمد بن ابی‌بکر]] بوده است؛<ref>ثقفی، الغارات، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۵۹-۱۶۰.</ref> ولی ابن‌ابی‌الحدید و مکارم شیرازی معتقدند نامه امام به محمد بن ابی‌بکر، نامه‌ای اخلاقی بود و باید این واقعه را مربوط به عهدنامه مالک دانست.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷۲-۷۳؛ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref> | ||
==اعتبار و مصادر دیگر== | ==اعتبار و مصادر دیگر== | ||
به باور [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار [[جمهوری اسلامی ایران]]، فرمان مالک اشتر چنان محتوای عمیقی دارد، که تنها از [[چهارده معصوم|معصومان]] صادر می‌شود و از همان محتوا می‌توان به درستی آن پی برد.<ref>موسوی خمینی، کتاب البیع، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه نیز با استناد به شهرت بسیار این نامه و نقل آن در منابع متعدد حدیثی، آن را معتبر و از بررسی | به باور [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار [[جمهوری اسلامی ایران]]، فرمان مالک اشتر چنان محتوای عمیقی دارد، که تنها از [[چهارده معصوم|معصومان]] صادر می‌شود و از همان محتوا می‌توان به درستی آن پی برد.<ref>موسوی خمینی، کتاب البیع، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۴.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مراجع تقلید شیعه نیز با استناد به شهرت بسیار این نامه و نقل آن در منابع متعدد حدیثی، آن را معتبر و از بررسی سند بی‌نیاز دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> با این حال، برخی محققان با بررسی سند این عهدنامه، آن را صحیح ارزیابی کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref> | ||
این نامه علاوه بر نهج البلاغه، از منابع شیعی در کتاب‌های [[دعائم الاسلام (کتاب)|دَعائِمُ الاِسْلام]]<ref>ابن‌حیون، دَعائِمُ الاِسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۵۰-۳۶۸.</ref> و [[تحف العقول (کتاب)|تُحَفُ العُقول]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۶-۱۴۹.</ref> و از منابع اهل‌سنت در کتاب‌های المُجَالَسَةُ وَ جَواهِرُ العِلم،<ref>دینوری، المجالسة و جواهر العلم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۹-۳۶۰.</ref> التَذْکِرَةُ الحَمْدونیّه<ref>ابن‌حمدون، التذکرة الحمدونیّه، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۱۶-۳۲۸.</ref> و نَهایَةُ الاَرَب<ref>نُوَیری، نهایة الأرب، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، ج۶، ص۱۹-۳۲.</ref> آمده است.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به: دشتی، اسناد و مدارک نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۳۳۱-۳۳۲؛ دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶-۴۹.</ref> [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، دو تن از عالمان [[علم رجال|علم رجال شیعه]] در قرن پنجم، بدون ذکر متن این خطبه، سند آن را | این نامه علاوه بر نهج البلاغه، از منابع شیعی در کتاب‌های [[دعائم الاسلام (کتاب)|دَعائِمُ الاِسْلام]]<ref>ابن‌حیون، دَعائِمُ الاِسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۵۰-۳۶۸.</ref> و [[تحف العقول (کتاب)|تُحَفُ العُقول]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۶-۱۴۹.</ref> و از منابع اهل‌سنت در کتاب‌های المُجَالَسَةُ وَ جَواهِرُ العِلم،<ref>دینوری، المجالسة و جواهر العلم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۵۹-۳۶۰.</ref> التَذْکِرَةُ الحَمْدونیّه<ref>ابن‌حمدون، التذکرة الحمدونیّه، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۱۶-۳۲۸.</ref> و نَهایَةُ الاَرَب<ref>نُوَیری، نهایة الأرب، وزارة الثقافة و الإرشاد القومی، ج۶، ص۱۹-۳۲.</ref> آمده است.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به: دشتی، اسناد و مدارک نهج البلاغه، ۱۳۷۸ش، ص۳۳۱-۳۳۲؛ دلشاد تهرانی، دلالت دولت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶-۴۹.</ref> [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، دو تن از عالمان [[علم رجال|علم رجال شیعه]] در قرن پنجم، بدون ذکر متن این خطبه، سند آن را بیان کرده و راوی اصلی آن را [[اصبغ بن نباته|اَصْبًغ بن نَباته]] دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۸؛ شیخ طوسی، فهرست، ۱۴۲۰ق، ص۸۸.</ref> با این حال، درباره سند و منبع این نامه اتفاق نظر وجود ندارد؛ حتی برخی آن را ساختگی دانسته‌اند؛ چنان‌که گفته‌اند نویسنده نامه و گیرندۀ آن افرادی غیر از امام علی و مالک اشتر بوده‌اند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۴۹۰.</ref> البته گفته شده بعضی حاکمان به تقلید از این عهدنامه، به برخی والیان نامه‌ای در باب چگونگی حکومت‌داری نوشته‌اند، بی‌آنکه به منبع اصلی آن اشاره کنند.<ref>جعفری، پرتوی از نهج البلاغه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۵۱۳.</ref> | ||
==ثبت نامه در یونسکو== | ==ثبت نامه در یونسکو== | ||