Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۰۱
ویرایش
ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
}} | }} | ||
{{حکومت‌های ایران قبل از اسلام}} | {{حکومت‌های ایران قبل از اسلام}} | ||
'''ایران''' با نام رسمی جمهوری اسلامی ایران و به پایتختی [[تهران]]، کشوری با پیشینه تاریخی کهن در جنوب غربی [[آسیا]] است. اکثریت جمعیت ایران [[امامیه |شیعیان اثناعشری]] هستند. ایران از قدیمی‌ترین مناطق [[شیعه|شیعی]] است که از سده‌های نخستین [[اسلام]]، مهد تشیع بوده است. با تشکیل حکومت [[صفویان]]، اولین کشور مستقل [[امامیه |شیعه امامیه]] در این سرزمین پدید آمد. وجود [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا (ع)]] و [[امامزاده|امامزادگان]] فراوان، [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی در شهرهای مختلف، شهرهای مهم شیعه‌نشین و عالمان دینی و [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[امامیه]]، از دلایل اهمیت ایران در [[جهان اسلام]] و همچنین در میان شیعیان جهان است. چهار شهر [[اصفهان]]، [[تبریز]] ،[[شیراز]] و [[مشهد]] بعد از [[تهران]] بزرگترین شهرهای ایران می‌باشند. | '''ایران''' با نام رسمی [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] و به پایتختی [[تهران]]، کشوری با پیشینه تاریخی کهن در جنوب غربی [[آسیا]] است. اکثریت جمعیت ایران [[امامیه |شیعیان اثناعشری]] هستند. ایران از قدیمی‌ترین مناطق [[شیعه|شیعی]] است که از سده‌های نخستین [[اسلام]]، مهد تشیع بوده است. با تشکیل حکومت [[صفویان]]، اولین کشور مستقل [[امامیه |شیعه امامیه]] در این سرزمین پدید آمد. وجود [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا (ع)]] و [[امامزاده|امامزادگان]] فراوان، [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی در شهرهای مختلف، شهرهای مهم شیعه‌نشین و عالمان دینی و [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[امامیه]]، از دلایل اهمیت ایران در [[جهان اسلام]] و همچنین در میان شیعیان جهان است. چهار شهر [[اصفهان]]، [[تبریز]] ،[[شیراز]] و [[مشهد]] بعد از [[تهران]] بزرگترین شهرهای ایران می‌باشند. | ||
==جغرافیا== | ==جغرافیا== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==گسترش تشیع در ایران== | ==گسترش تشیع در ایران== | ||
گسترش [[شیعه|تشیع]] در ایران تا قبل از [[صفویان |صفویه]]، علل مختلفی دارد؛ از جمله: | گسترش [[شیعه|تشیع]] در ایران تا قبل از [[صفویان |صفویه]]، علل مختلفی دارد؛ از جمله: | ||
* [[سلمان فارسی]] صحابی معروف و از یاران خاص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی علیه‌السلام| امام علی (ع)]]، ایرانی بود. گفته‌اند که او از نخستین پیروان علی(ع) بوده است. وی مدتی حاکم [[مدائن]] (که مرکز ساسانیان بود) شد.<ref>مدنی، الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه، ص۲۱۵</ref> اکثر مردم مدائن و مسافرانی که به این شهر رفت‌وآمد داشتند، ایرانی بودند، ملاقات سلمان با آنها موجب شد که نخستین بنای تشیع در این دو شهر پی‌ریزی گردد و سپس به شهرهای دیگر ایران سرایت نماید. | *[[سلمان فارسی]] صحابی معروف و از یاران خاص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی علیه‌السلام| امام علی (ع)]]، ایرانی بود. گفته‌اند که او از نخستین پیروان علی(ع) بوده است. وی مدتی حاکم [[مدائن]] (که مرکز ساسانیان بود) شد.<ref>مدنی، الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه، ص۲۱۵</ref> اکثر مردم مدائن و مسافرانی که به این شهر رفت‌وآمد داشتند، ایرانی بودند، ملاقات سلمان با آنها موجب شد که نخستین بنای تشیع در این دو شهر پی‌ریزی گردد و سپس به شهرهای دیگر ایران سرایت نماید. | ||
* در [[یمن]] نیز ایرانیانی وجود داشتند که متمایل به [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] بودند که علت آن ورود اسلام به یمن توسط [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و در زمان حیات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |رسول الله(ص)]] بود و اهل یمن از همان زمان با حضرت علی(ع) آشنا شدند. در آن زمان جنوب خلیج فارس تا [[یمن]] تحت نفوذ ایران بود.<ref>طبری، ج۲، ص۲۵۵-۲۵۷؛ ابن هشام، ج۱ص ۷۱-۷۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۰؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۲۵۹</ref> | *در [[یمن]] نیز ایرانیانی وجود داشتند که متمایل به [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] بودند که علت آن ورود اسلام به یمن توسط [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و در زمان حیات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |رسول الله(ص)]] بود و اهل یمن از همان زمان با حضرت علی(ع) آشنا شدند. در آن زمان جنوب خلیج فارس تا [[یمن]] تحت نفوذ ایران بود.<ref>طبری، ج۲، ص۲۵۵-۲۵۷؛ ابن هشام، ج۱ص ۷۱-۷۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۰؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۲۵۹</ref> | ||
* خلفا و فرمانروایان عرب با تبعیض‌هایی که از ابتدای ورود اسلام بین عرب و عجم ایجاد کردند موجب آزردگی خاطر ایرانیان گردید. اما وقتی [[امام علی علیه‌السلام |حضرت علی(ع)]] به حکومت رسید، اعلام کرد که بین عرب و عجم تفاوتی نیست و عرب هیچ گونه فضلی بر عجم ندارد. همچنین تحریم ورود ایرانیان به [[مدینه]]، مرکز خلافت را لغو نمود. این موارد باعث شد تا ایرانیان به حضرت علی(ع) گرایش پیدا کنند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به: [http://www.hawzah.net/fa/magazine/view/3814/7587/94694/امام-علی-و-ایرانیان-دولت-کریمه-و-رفتار-کریمه امام علی و ایرانیان]</ref> همچنانکه [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] با خریدن و آزاد کردن تعداد زیادی از بردگان و بندگان غیر عرب، جمعیت زیادی از موالیان (که بسیاری از آنان ایرانی بودند) در مدینه ایجاد کرد که محب [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] بودند.<ref>نگاه کنید به سیدالاهل، زندگانی زین العابدین(ع)، ص۵۵</ref> | *خلفا و فرمانروایان عرب با تبعیض‌هایی که از ابتدای ورود اسلام بین عرب و عجم ایجاد کردند موجب آزردگی خاطر ایرانیان گردید. اما وقتی [[امام علی علیه‌السلام |حضرت علی(ع)]] به حکومت رسید، اعلام کرد که بین عرب و عجم تفاوتی نیست و عرب هیچ گونه فضلی بر عجم ندارد. همچنین تحریم ورود ایرانیان به [[مدینه]]، مرکز خلافت را لغو نمود. این موارد باعث شد تا ایرانیان به حضرت علی(ع) گرایش پیدا کنند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به: [http://www.hawzah.net/fa/magazine/view/3814/7587/94694/امام-علی-و-ایرانیان-دولت-کریمه-و-رفتار-کریمه امام علی و ایرانیان]</ref> همچنانکه [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] با خریدن و آزاد کردن تعداد زیادی از بردگان و بندگان غیر عرب، جمعیت زیادی از موالیان (که بسیاری از آنان ایرانی بودند) در مدینه ایجاد کرد که محب [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] بودند.<ref>نگاه کنید به سیدالاهل، زندگانی زین العابدین(ع)، ص۵۵</ref> | ||
{{جدول واکنش‌گرا/شروع}} | {{جدول واکنش‌گرا/شروع}} | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
{{جدول واکنش‌گرا/پایان}} | {{جدول واکنش‌گرا/پایان}} | ||
* امام علی(ع) پس از به خلافت رسیدن، مرکز حکومت خود را از مدینه به [[کوفه]] تغییر داد<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۱۴۳.</ref> که این مورد را می‌توان از عوامل مهم گرایش ایرانیان به تشیع و اهل بیت(ع) دانست. | *امام علی(ع) پس از به خلافت رسیدن، مرکز حکومت خود را از مدینه به [[کوفه]] تغییر داد<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۱۴۳.</ref> که این مورد را می‌توان از عوامل مهم گرایش ایرانیان به تشیع و اهل بیت(ع) دانست. | ||
* شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نیز از عوامل مهم گرایش ایرانیان به مکتب اهل بیت(ع) و شیعه بود. پس از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام |امام حسین(ع)]] دو قرائت از [[اسلام]] به وجود آمد: اسلام [[یزید بن معاویه|یزیدی]] و اسلام حسینی. [[بنی‌امیه| | *شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نیز از عوامل مهم گرایش ایرانیان به مکتب اهل بیت(ع) و شیعه بود. پس از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام |امام حسین(ع)]] دو قرائت از [[اسلام]] به وجود آمد: اسلام [[یزید بن معاویه|یزیدی]] و اسلام حسینی. [[بنی‌امیه| | ||
بنی امیه]] با آن سابقه ظلم‌ها و اعمال تبعیض‌ها نمی‌توانست در قلوب ایرانیان جایی داشته باشد و به صورت طبیعی ایرانیان به سوی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) گرایش پیدا کردند و بعدها در سقوط بنی امیه بیشترین کمک‌ها را نمودند. زیرا [[بنی‌عباس|بنی عباس]] با [[الرضا من آل محمد|شعار حمایت]] از [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ص)]] قیام کردند. اما بعد معلوم شد که این جریان نیز با جریان اهل بیت فاصله دارد.<ref>ر.ک مدخل [[عباسیان]]</ref> | بنی امیه]] با آن سابقه ظلم‌ها و اعمال تبعیض‌ها نمی‌توانست در قلوب ایرانیان جایی داشته باشد و به صورت طبیعی ایرانیان به سوی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) گرایش پیدا کردند و بعدها در سقوط بنی امیه بیشترین کمک‌ها را نمودند. زیرا [[بنی‌عباس|بنی عباس]] با [[الرضا من آل محمد|شعار حمایت]] از [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ص)]] قیام کردند. اما بعد معلوم شد که این جریان نیز با جریان اهل بیت فاصله دارد.<ref>ر.ک مدخل [[عباسیان]]</ref> | ||
* حضور برخی از شاگردان [[امام صادق|امام جعفر صادق(ع)]] و سایر ائمه(ع) در ایران و دعوت ایشان به مکتب اهل بیت(ع) باعث آشنایی بیشتر ایرانیان با مذهب اهل بیت گردید. به‌طوری که چندین شهر مانند [[قم]]، [[ری]]، [[سبزوار]] و [[اهواز]] در عصر ائمه، اکثریت قریب به اتفاق آنان شیعی‌مذهب بودند. | *حضور برخی از شاگردان [[امام صادق|امام جعفر صادق(ع)]] و سایر ائمه(ع) در ایران و دعوت ایشان به مکتب اهل بیت(ع) باعث آشنایی بیشتر ایرانیان با مذهب اهل بیت گردید. به‌طوری که چندین شهر مانند [[قم]]، [[ری]]، [[سبزوار]] و [[اهواز]] در عصر ائمه، اکثریت قریب به اتفاق آنان شیعی‌مذهب بودند. | ||
* از دیگر عوامل مهم، هجرت بسیاری از [[امامزاده|امام زادگان]] به جهت ظلم خلفای ستمگر [[بنی‌امیه|اموی]] و [[بنی‌عباس|عباسی]] به ایران بود. این افراد برای مخفی‌شدن در سراسر ایران پراکنده شدند. حضور [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه(س)]] در [[قم]]، علی بن موسی(ع) معروف به [[احمد بن موسی بن جعفر|شاه چراغ]] در [[شیراز]] و [[عبدالعظیم حسنی]] در [[ری]]، از دلایل مهم روی آوری مردم ایران به سمت تشیع است. | *از دیگر عوامل مهم، هجرت بسیاری از [[امامزاده|امام زادگان]] به جهت ظلم خلفای ستمگر [[بنی‌امیه|اموی]] و [[بنی‌عباس|عباسی]] به ایران بود. این افراد برای مخفی‌شدن در سراسر ایران پراکنده شدند. حضور [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه(س)]] در [[قم]]، علی بن موسی(ع) معروف به [[احمد بن موسی بن جعفر|شاه چراغ]] در [[شیراز]] و [[عبدالعظیم حسنی]] در [[ری]]، از دلایل مهم روی آوری مردم ایران به سمت تشیع است. | ||
* احضار و آوردن [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] به [[خراسان بزرگ|خراسان]] در زمان حکومت [[مأمون عباسی |مأمون]] خلیفه [[بنی‌عباس|عباسی]] نیز به افزایش گرایش اهل‌بیتی و تشیع ایرانیان بسیار تأثیرگزار بود؛ زیرا با بودن امام رضا در ایران، سادات علوی به ایران آمدند و مکتب شیعه را ترویج کردند.<ref>قرشی، خاندان وحی، ۱۳۸۶ش، ص۵۸۵-۵۸۶.</ref> یکی از دلایلی که مأمون می‌خواست امام رضا(ع) را ولیعهد کند، مقابله با عرب‌هایی بود که از برادرش [[امین عباسی|امین]] حمایت می‌کردند. تحلیل وی این بود که با [[ولایتعهدی امام رضا(ع)]] هم ایرانیان شیعی را به سوی خود جذب خواهد کرد و هم شیعیان عرب؛ و این باعث تقویت قدرت وی و ضعف امین خواهد شد.<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۸۹ش، ج۱۸، ص۱۲۲.</ref> | *احضار و آوردن [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] به [[خراسان بزرگ|خراسان]] در زمان حکومت [[مأمون عباسی |مأمون]] خلیفه [[بنی‌عباس|عباسی]] نیز به افزایش گرایش اهل‌بیتی و تشیع ایرانیان بسیار تأثیرگزار بود؛ زیرا با بودن امام رضا در ایران، سادات علوی به ایران آمدند و مکتب شیعه را ترویج کردند.<ref>قرشی، خاندان وحی، ۱۳۸۶ش، ص۵۸۵-۵۸۶.</ref> یکی از دلایلی که مأمون می‌خواست امام رضا(ع) را ولیعهد کند، مقابله با عرب‌هایی بود که از برادرش [[امین عباسی|امین]] حمایت می‌کردند. تحلیل وی این بود که با [[ولایتعهدی امام رضا(ع)]] هم ایرانیان شیعی را به سوی خود جذب خواهد کرد و هم شیعیان عرب؛ و این باعث تقویت قدرت وی و ضعف امین خواهد شد.<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۸۹ش، ج۱۸، ص۱۲۲.</ref> | ||
* [[آل بویه]] حکومتی شیعی بود که سهم بسزایی در آشکارسازی شیعه در ایران نمود. | *[[آل بویه]] حکومتی شیعی بود که سهم بسزایی در آشکارسازی شیعه در ایران نمود. | ||
* در دوره [[ایلخانان]]، [[اولجایتو|سلطان محمد خدابنده]] برای نخستین بار به مذهب شیعه در ایران رسمیت داد و به نام [[امامان شیعه]] سکه زده و خطبه خواند.<ref>کاشانی، تاریخ اولجایتو، ۱۳۴۸ش، ص۹۹ -۱۰۱</ref> در این دوره حضور [[علامه حلی]] به مدت ۱۰ سال در ایران و آزادی وی در بیان احکام و مهارت او در فقه و [[کلام اسلامی|کلام]] و نیز تلاش‌های [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر الدین طوسی]] عامل دیگری در گسترش تشیع به شمار می‌آید.{{مدرک}} | *در دوره [[ایلخانان]]، [[اولجایتو|سلطان محمد خدابنده]] برای نخستین بار به مذهب شیعه در ایران رسمیت داد و به نام [[امامان شیعه]] سکه زده و خطبه خواند.<ref>کاشانی، تاریخ اولجایتو، ۱۳۴۸ش، ص۹۹ -۱۰۱</ref> در این دوره حضور [[علامه حلی]] به مدت ۱۰ سال در ایران و آزادی وی در بیان احکام و مهارت او در فقه و [[کلام اسلامی|کلام]] و نیز تلاش‌های [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر الدین طوسی]] عامل دیگری در گسترش تشیع به شمار می‌آید.{{مدرک}} | ||
==حکومت‌های مهم شیعی== | ==حکومت‌های مهم شیعی== | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۶۱: | ||
{{جدول واکنش‌گرا/پایان}} | {{جدول واکنش‌گرا/پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
| خط ۱۸۹: | خط ۱۸۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/Fa/article/237218/ایران دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/Fa/article/237218/ایران دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{کشورهای آسیا}} | {{کشورهای آسیا}} | ||
{{حکومت‌های شیعی}} | {{حکومت‌های شیعی}} | ||