خاندان اشعث: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خاندان اَشْعَث''' به [[اشعث بن قیس کندی|اَشْعَث بن قَیْس کِنْدی]] و فرزندان او اشاره دارد که در به شهادت رساندن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نقش داشته‌اند. اشعث به [[ابن‌ملجم مرادی|اِبن‌مُلْجَم مُرادی]] کمک کرد و [[جعده دختر اشعث|جَعْدِه]] به امام حسن(ع) سم داد. این خاندان شاخه‌ای از [[قبیله کنده|قوم کِنْدی]] هستند. آنها در [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]] و [[روز عاشورا]] و برخی از اتفاقات و جنگ‌های زمان عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، امام علی(ع)، [[معاویة بن ابی‌سفیان|مُعاویه]] و [[مختار بن ابی‌عبید ثقفی|مختار]] شرکت داشته‌اند.

==جایگاه خاندان اشعث ==

خاندان اشعث به اشعث بن قیس کندی و فرزندان او گفته می‌شود. این خاندان از خاندان‌های عرب و شاخه‌ای از [[قبیله کنده|قوم کِنْدِی]] هستند.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.

</ref> و بعد از [[فتح مکه]] به [[مدینه]] نزد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] رفتند و مسلمان شدند.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.

طبق روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] این خاندان در به شهادت‌رساندن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نقش داشته‌اند.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.

[[جعده دختر اشعث|جعده]] همسر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی(ع)]]، [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]]، [[قیس بن اشعث کندی|قیس بن اشعث]] و [[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]] از این خاندان هستند. این خاندان در زمان [[عمر بن خطاب]]،<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> [[عثمان بن عفان]]، امام علی(ع)<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰

</ref> و [[بنی‌امیه]] از افراد تاثیرگذار محسوب می‌شدند. اشعث در [[جنگ یرموک|جنگ یَرْموک]] و دیگر جنگ‌های زمان عمر بن خطاب شرکت داشته است.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> او همچنین حاکم بخش آذربایجان در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] بود و در زمان امام علی(ع) نیز در این جایگاه ابقا شد.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰

==نقش اشعث در شهادت امام علی(ع)==

اشعث [[صحابه|صحابه پیامبر]]<ref> ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹. </ref> و یکی که از فرماندهان امام علی(ع) در [[جنگ صفین|جنگ صِفّین]]  بود.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۷.</ref> تاریخ‌نویسان معتقدند که وی در [[شهادت امام علی(ع)]] نقش داشته<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.</ref> در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز به نقش اشعث در شهادت امام علی(ع) اشاره شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> هنگامی که [[ابن‌ملجم مرادی]] برای کشتن امام علی(ع) به [[کوفه]] رفت مدتی در خانه اشعث ساکن شد<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.

</ref> و به پیشنهاد اشعث پیش از سپیده دم به مسجد رفت تا امام را به قتل برساند.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.

== مخالفت اشعث با پیشنهاد امام علی(ع) در جنگ صفین ==

در جنگ صفین بعد از [[لیلة الهریر]] که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی امام علی(ع) نزدیک بود.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.</ref> اشعث بر سر ادامه جنگ با امام علی(ع) مخالفت کرد و وقتی معاویه این وضعیت را دید قرآن‌ها را بر نیزه زد اشعث با دیدن قرآن‌ها، امام علی(ع) را تهدید به مرگ کرد که دست از جنگ بردارد و امام را مجبور به پذیرش حکمیت کرد.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.

</ref> امام ابتدا [[مالک اشتر]] و سپس [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] را برای حکمیت پیشنهاد دادند ولی اشعث مخالفت کرد و دیگران را نیز به سمت [[ابوموسی اشعری]] سوق داد.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.

</ref> او از [[ابوموسی اشعری|اَبوموسیٰ اَشْعَری]] حمایت کرد و مانع از ادامه جنگ صفین شد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱</ref>

بعد از [[جنگ نهروان]] که امام علی(ع) دستور به آماده شدن برای جنگ با معاویه داد، اشعث معتقد بود که سربازان خسته‌اند و جنگ با معاویه را به صلاح ندانست.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۸۹؛ ثقفی، الغارات، ۱۳۵۵ش، ج۱، ص۲۴-۲۵؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۱؛ ابن عدیم، بغیة الطلب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۹۱۱.</ref>  

[[تصویر:اشعث و ابن ملجم.png|بندانگشتی|۳۰۰px|سمت راست: انوشیروان ارجمند در نقش [[اشعث بن قیس کندی|اشعث]] و سمت چپ: کریم اکبری مبارکه در نقش [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] در [[امام علی (مجموعه تلویزیونی)|سریال امام علی]]]]جَعْدِه همسر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی(ع)]]: جعده با گرفتن سم از [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و خوراندن آن به امام حسن(ع) موجب شهادت امام شد.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۲.</ref> [[ویلفرد مادلونگ|مادِلونْگ]]، شرق‌شناس آلمانی معتقد است، معاویه برای ولایتعهدی فرزندش [[یزید بن معاویه|یزید]] به جعده در برابر قتل امامحسن، وعده‌ ازدواج با [[یزید بن معاویه|یزید]] داد.<ref>مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ۱۳۷۷ش، ۴۵۳. (منبع اصلی: Madelung, The Succession T0 Muhamad, p.331)</ref> اما معاویه پس از شهادت امام حسن(ع) از ازدواج جعده با یزید ممانعت کرد.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۳۸۵ق، ص۴۸.

[[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]]: طبق روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، ابن‌اشعث در شهادت امام حسین(ع) دست داشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref>‌ او همچنین در متفرق‌کردن افراد از اطراف [[مسلم بن عقیل]] و دستگیری او نقش داشته است.<ref> دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص ۲۳۹؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفة، ص۱۰۷؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۳۳.

</ref> به گفته اِبْنِ‌حَبَّان، محمد بن اشعث در جنگ [[مصعب بن زبیر|مصعب]] با [[مختار بن ابی‌عبید ثقفی|مختار]] توسط مختار کشته شد.<ref>ابن حَبَّان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۵، ص۳۵۲. </ref>

[[قیس بن اشعث کندی|قیس بن اشعث]]: قیس در [[واقعه کربلا]] از [[لشکر عمر بن سعد|سپاهیان عمر بن سعد]] بود. او روپوش امام حسین(ع) را به غارت برد و از همین رو به قیس قَطِیفَة معروف شد.<ref>انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۴؛انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۷.</ref> وی همچنین از کسانی بود که سرهای شهدای کربلا را نزد [[عبیدالله بن زیاد|ابن‌زیاد]] بردند.<ref>دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۹.</ref>

[[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عَبْدُالرَّحْمٰن بن محمد بن اَشْعَث]]: عبدالرحمن در جنگ [[مصعب بن زبیر|مُصْعَب]] با مختار در سپاه مصعب بود او بعد از کشته‌شدن مختار، رأی به قتل تمام بازماندگان شیعه داد.<ref>طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص 116.</ref> عبدالرحمن بعدها از فرماندهان [[بنی‌امیه|اُمَوی]] شد.<ref>طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص ۳۲۸.</ref> اما به تدریج نظرش درباره‌ امویان تغییر کرد و علیه آنان دست به شورش زد و شورش او توسط [[حجاج بن یوسف ثقفی|حَجّاجِ بن یوسف]] سرکوب شد.<ref>طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک، ج 6، ص ۳۸۹-۳۹۱.</ref>